जिगु मिखाय् शेख नारायणया कःसि क्यब
प्रा.डा. धर्मराज डंगोल
१. शेख नारायणया म्हसीका
थौं छिकपिंसं दमाइचाघाट गल्ली, कय्ताहिति, कंकेश्वरी देक्वय् च्वनादीम्ह छम्ह व्यक्ती म्हसीकादिसँ । वय्कः खः – ५ फीट ११ इन्च तःधिकः, न्ह्याब्लें न्हिउख्वाः वःम्ह शेख नारायण महर्जन । वय्कः आः ५५ दँ दत । वय्कलं यलया बांलाःम्ह शारदा मयजु लिसे इहिपा यानादीगु खः । वय्कःया तिरिमय्जु वय्क स्वयां न्हय्दं क्वकालि । वय्कःपिनि निम्ह सन्तान दु, काय २६ दँ व म्ह्याय् २१ दँ दत ।
वय्कः पब्लिक युथ कलेजय् बि.कम. ब्वनादीबलय् ज्याया सिलसिलाय् भुटान झायेमाःगुलिं ब्वनेगु त्वःफित हँ । वय्कलं सेभ द चिल्ड्रेन संस्थां पोषण सम्बन्धी स्वला तक ब्यूगु तालिमय् ब्वति कयादिल । व तालिमय् वय्कलं बुँइ व क्यबय् याइगु कृषि बारे सयेकादिल । भारतय् झिन्हु तक जूगु तालिमय् फ्लोरिकल्चर व गार्डेन डिजाइनया बारे सयेकादिल । छवाः तक बैंककय् जूगु तालिमय् प्राङ्गारिक क्यब व ईएम (इफेक्टिभ माइक्रोअर्गानिज्म ः असरदार शुक्ष्मजीवाणु) दयकेगु बारे सयेकादिल । चीनया छेङ्गदुइय् वनाः झिन्हु तक जूगु तालिम कयाः कमर्सियल कृषि व कःसि क्यबय् याइगु खेतिया बारे सयेका झाल ।
वय्कलं भुटानय् स्वला तक तालिम बियादिल । नापं वय्कः लच्छितक बैंककय् वनाः तालिम बियादिल । झीगु देशय् नंं वय्कलं प्यद्वलं मल्याक मनूतय्त तालिम बियादीधुंकल । वय्कलं बियादीगु तालिमं ७५ प्रतिशत मिसात व २५ प्रतिशत मिजंतय्सं सयेका कायेखन ।
२. कसिइ क्यब
वय्कःया छेँं न्यातजाः । प्यतँय् वय्कलं गमलाय् स्वां पिनातःगु दु । न्यातँय् च्वंगु कःसिइ थीथी कथंयागु कृषि बाली यानातःगु दु । नमूना प्रदर्शनीया लागि व थःत माःगु कृषि उपज कायेगु लागि वय्कलं कःसिइ क्यब दयेकादीगु खः । वय्कलं थ्व कःसिक्यब झिदँ न्ह्यः स्वला बिकाः पलिस्था यानादीगु खः । वय्कःयागु कःसिक्यबय् १३ ताजिया मसला बालि, २० ताजि तरकारी बालि दु । अथेहे ९ ताजियाु फलफूल दुु, १७ ताजिया स्वांमा दु, अले ४ गू प्रजाति सलाद नं पिनातःगु दु । शरिरया ल्वय् लंकेत माःगु छतानिता बुटी नं पिनातःगु दु ।
क) मसला बालि (१३ ताजि)
मल्ता, धन्याः, सेलरी, पार्सली, न्हंवंस्वां (पुदिना), स्वीट मजरुम, रोजमरी, जिम्बु, सेज, सोबस (सोँफ), लेमनग्रास, केमोमाइल, कनिफल
ख) तरकारी बालि (२० ताजि)
पाछै (रायोसाग), केससाग, च्वलचा (डुन्डुसाग), बकुला, स्वीसचार्ड, वाउँगु प्याज, भुते (मकैबोडी), भुते (तनेबोडी), सिम्पु (तातेसिमि), फसि, लौका, रामत्वर्या, खायुककःचा, प्वलःचा, ब्रोसेल्सस्प्राउट, हाकु राजमा, चाइनिज साग, पलःचा (लहरे पालुङ्गा)े, सकि (पिडाँलु)
ग) फलफूलबालि (९ ताजि)
कागति, बःसि, अम्बः, सुन्तलासि, जापानि सुन्तलासि, अंजिर, गुलाब जामुन, अनार, ड्रागन फ्रुट
घ) सलाद बालि (४ ताजि)
जिफ्वस्वां (जिरीको साग), गोलभेडा, तुसि, स्ट्रबेरी
ड) स्वां (१७ ताजि)
जिरानियम, अकिर्ड क्राइष्ट, प्रिन्स लिलि, टाइगर लिलि, गोदावरी, तकरस्वां, हिविस्कस, पिटुनिया, डेजी, सकुलेन्ट, साल्भिया, रबरप्लान्ट, सयपत्री, असर्फि, डाइयन्थस, बेगनभिलिया, सिफार्टियाप्लान्ट
३. जिगु मिखाय् कःसि क्यब
३.१. छेँयागु फोहर, दलंबि (दम्बि) व साः दयेकेगु थाय्
छँयागु फोहर, कःसिइ पुनाः वःगु फोहर, क्वथायागु फोहर, नापं तरकारी, जा, बजि आदि चिप फुक्क फोहर वय्कलं कम्पोष्ट बिनय् तयादी । व बिनय् दलंबि (दम्बि) दु, व फोहर दलंबिया नसात्वँसा जुल । दलंबिं व फोहरयात नयाः साः दयेकाबी । व साः यक्व बांलाःगु साः खः । थ्व साः कःसीइ पिनातःगु वनस्पतिया नसा । वाह ! फोहरयात साः दयेकाः हानं ज्यालगय् यायेगु बिधि ।
३.२. लः व भ्वँ
ल्हाः व ख्वाः सिलागु लः, चिप सिलिबलय्यागु लः, वसः हियाः वःगु लः वां मछ्वसे वनस्पतियात लः बिइगु यानातल । साबुं ल्वाकज्याःगु लः निन्हु स्वन्हु अथें तयातयेबलय् वनस्पतियात लः बी जिउ हँ । नापं च्वयेधुंकूगु कापि व पत्रिका कुचाकुचा याना साः दयेकीगु बिनय् तयेगु हँ । अथे तःगु भ्वँयात नं दलंबिं नयाः साः याइ हँ । थुुलि जक मखु पुलांगु भ्वँयात बाय्ग दयेकाः उकी चा तयाः पुसा सालेगु यानादी । । ज्यालगय् मजूगु बस्तु पाखें नं वय्कलं ज्या काये सः ।
३.३. कःसि (व्यायाम, ताइचि व योगा यायेगु थाय्)
शेख नारायणयागु कःसिइ वनस्पति जक प्याखं हुइगु मखु । वय्कःपिंसं सुथय् सुथय् संंगीतया तालय् बाबा रामदेव थें तुं व हे कःसि क्यबय् योग याना हँ, गब्लें सपरिवार, गब्लें याकःचा । चीनय् वनाः वय्कलं सयेकादीगु चाइनिज योगा (ताइचि) नं यानादिया हँ । अलय् साधारण ब्यायाम यायेत तिंख्यलय् वनेम्वाः हँ । स्वयम्भू वा भुरुंख्यलय् नं मवना हँ । थुलि जक मखु वय्कःपिंसं कःसिइ हे नँयागु पिङ दयेकातःगु दु, दकसिबय् च्वयुयागु कःसीइ, निम्ह च्वने ज्यूगु । पुन्हि खुन्हु तिमिलाया जलय् निम्हतेपु व पिङय् च्वनाः माया मतिनामा म्ये नं हाला हँ । वाह ! व कःसि ला वनस्पतियात साक्षी तयाः मायापिरति यायेगु क्यब नं जुयाच्वन । वय्कःयागु थ्व प्रतिभायात जिं छाय् सलाम मयायेगु ? नमन छाय् मयायेगु ?
प्यतँयागु कःसिइ गमलाय् बांबांलाःगु स्वां ह्वयेका तःगु दु । वांछ्वयेगु बोतलय् धन्याः पिनातःगु दु, गोलभेडा सयेका तःगु दु । तापाक वने हे म्वायेक व गोलभेडा व धन्याः भुतुलिइ घासा जूवनी । नापं गब्लें गब्लें कःसिइ च्वनाः हे ब्रेकफास्ट व लञ्च नया हँ परिवार नापं च्वना । फाइभ स्टार होटेलयागु खाना सिबय् सवाः वः हँ । न्ह्याइपुसे च्वं हँ ।
३.४. कःसि (सयेकेगु ब्वनेकुथि)
वय्कःयागु कःसिइ ख्वप कलेजयापिं, सहकारी समूहयापिं प्रशिक्षार्थीपिं, सरकारी गैरसरकारी संस्थायापिं कःसिइ कृषि याना तःगु स्वः वः हँ । नापं यूरोपया बेलायत, डेनमार्क व मेमगु देशया अनुसन्धानकर्तात व विद्यार्थीपिं थ्यने धुंकल हँ । नापं जिं तालिम सञ्चालन यानाबलय् जि त्रिभुवन विश्वविद्यालयया थीथी कलेजयापिं प्राध्यापकपिं वय्कःयागु कःसि क्यबय् स्वःवनागु, वय्कःपाखें कःसि क्यबया बारे ज्ञान कयागु जितः आ नं लुमं । सन् २०१७ मार्च महिनाय् वनागु जूसां थौं तिनि वनागु थें च्वं । नेदरल्याण्डं तालिम ब्यूझाःम्ह पासा शेषा साप लय्ताःगु । वय्कलं शेख नारायण पाखें सयेका कायेगु यक्व खँ दु नापं वय्कःया कःसि क्यबज्यायात विश्वविद्यालय व स्कूलय् ब्वंकेगु ज्याय् स्वापु तयाबिइमाःगु व थुकी छि प्रोमोटर जुयाः, संयोजक जुया बिइमाःगु दु धकाः जितः धयादीगु खः । जिं लुमं, जिं फूगुचाःगु ग्वाहालि यानाच्वनागु दु । हिकास्ट कलेजयाम्ह विद्यार्थी अनुज डंगोलयात कःसि खेती बारे थेसीस च्वयेत अनुसन्धान याःबलय् जिं शेख नारायण नाप लाकाबियागु खः ।
वय्कःयागु ज्या प्रचारप्रसारया लागि नेपाल टिभि, नेपाल वातावरण पत्रकार समूह व मेमेगु टिभि च्यानलं वय्कःयाके अन्तरवार्ता कयाः प्रसार नं याये धुंकूगु दु ।
छिकपिंत जिं वय्कःया बारे कना । छिकपिंसं वय्कःया बारे यक्व थुइके मास्ते वःसा वय्कःयागु फेसबुक facebook.com/shekha.maharjan स्वयादिसँ । वय्कः पाखें सयेका–सीका काये मास्ते वःसा, वय्कः लिसे खँल्हाय् मास्ते वःसा थ्व मोबाइलय् 9841219232 खँ ल्हानादिसँ ।
LEAVE YOUR COMMENTS