नीलबाराही गण प्याखं

बिस्कं बिशेषतां जाःगु बोडेया

#प्रेम के निडर

झी नेवाःतयगु–गौरव हे झीगु संस्कार संस्कृति अले झीगु तजिलजिखः । झीगु पुर्खातसें न्ह्याका थकूगु झीगु संस्कार संस्कृति झीसं आःतलें म्वाका तये फुगु हे झीगु गौरवया खँ खः । झीगु गौरवपूर्ण संस्कार संस्कृति अले सम्पदात यक्व दु ।उकी मध्ये झीगु गण प्याखंत न छथी खः । ऐतिहासिक कालंनिसें न्ह्यानावयाच्वंगु प्याखंत मध्ये ख्वाःपाः पुयाः ल्हुइगु अनस्थानिक व लौकिक प्याखं मध्ये अनुष्ठानिक प्याखंया ऐतिहासिक महत्व दु ।

ऐतिहासिक महत्वं जाःगु व अनुष्ठानिक प्याखंत खः हरिसिद्धि गं प्याखं , पचली भैरव गं प्याखं भद्रकाली गंप्याखं, किपूया बाघभैरव गण प्याखं, न्यतया श्वेत भैरव प्याखं, ख्वपया नवदुर्गा गंप्याखं, बोडेया नीलबराही गंप्याखं, अले थिमिया भैलःप्याखं आदि खःसा स्वनिगःया थेचो लुभुया महालक्ष्मी गंप्याखं नं खः ।

बोडेया नीलबराही गंप्याखं धाःसा मल्लकालं निसें आःतकं अतुत रूपं क्यनाः वयाच्वंगु दु । दँदँ पत्तिकं सापारु वनां कन्हय् खुन्हु बहनीनिसें स्वन्हु क्यनिगु व गंप्याखं गुगुं दँय् नं दित अथवा क्यने मफुत धइगु न्यनेमदु । झीगु म्हद्यःत प्याखं ल्हुइगु व गंप्याखनय् भैरव छम्ह बाराही प्यम्ह कुमारी प्यम्ह सिंह प्यम्ह गणेश प्यम्ह अले द्वारपाल निम्ह दु ।

नीलबराही गंप्याखंय इतिहास स्वयेबलय् थ्व प्याखं सुवर्ण मल्लंं न्ह्याकाथकुगु खँं बंशावलिइ न्ह्यथनातःगु दु । प्याखं व्यवस्थित यायेत बंँुया ब्यवस्था नाप नापं माःमाःगु ज्वलं नं बियाथकुगु धापू दु । ख्वपया नवदुर्गा गणप्याखं न्ह्याके धुंकाः नीलबराही गणप्याख ंन्ह्याका थकूगु खँ बंसावलिइ च्वयातःगु दुसांं स्थानिय जनधारणा धाःसा बिस्कं दु ।

नीलबराही द्यः थःहे मनू रूप कयाबया ध्वं खलकया मनूयात स्यना न्ह्याज्याका थकूगु धइगु धापू दु । किवदन्तिकथं बोडेया स्थानीय ध्वं खलकय छम्ह मनू नीलबराहीया गुँसिथय् च्वंगु चुलिचा धाःगु थासय् बापुसा तःवना च्वंगु इलय् नीलबराही थःहे वयाः सःताः ब्वना यंकाः प्यन्हुतक तयाः प्याखं ल्हुयेगु, बाजं थायेगु स्यनाहःगु धापू दु, नापनापं प्याखंया नितिं माःमाःगु ज्वलं तकं बियाहःगु धइगु धापू दु ।

उकिया प्रमाणया रूपय् दँय्दसं प्याखं ल्हुयेत भैलाद्यवं क्वखाइगु काचिमां नं बयाहःगु खः धइगु धापू दु । नीलबाराहीद्यवं बियाहःगु मेमेगु ज्वलंत ध्वं खलकया मनूया छेंय् आःतकं कौसी धाःगु थलय् दनि । छु छुज्वलंत दनि धइगु सुनां धायेमफु । छाय्कि त्वःपुुया तःगु व थल स्वयगु आँत सुनां यायेमफु ।

स्वयेत सनकि मिखां छुं खनेमदयावनि गुबले बेहोस तकं जुयावंनिगु धापू दु । पुरा तान्त्रिक बिधिबिधानं अले नियमबद्ध रूपं चलय् जुइगु व गणप्याखं मनूतसें दैबीशक्तिया रूपं हे कयाच्वंगु दु । ख्वाःपाः पुया ल्हुइगु प्रसिद्ध अनुष्ठानिक गणप्याखंत जनमानसय् मनोरंजनया नितिं अले देवदेबीया महिमाबोध यायेगुकथं न्ह्याज्याका तःगु खः ।

धार्मिक आस्था ब प्याखनय् पुइगु ख्वाःपाः देबदेबीया ख्वाः झल्के यानाः तान्त्रिक बिधिबिधानकथं जीवन्यास यानाः दयेकातःगु जूगुलिं व ख्वाःपालं यानाः जनमानसय् धार्मिक प्रभाव यक्वः लाकूगु खनेदु । थुज्वः गु ख्वाःपाः पुयाः प्याखं ल्हुइपिंत तक द्यःया प्रतिकया रूपय् कयाः पुजा यायेगु नापनाप प्याखं ल्हुइम्ह मनूयात तकं द्यः, प्रभु अले ईश्वर धकाः मानय् यायेगु चलन दु ।

मार्कण्डेय पुराण, देवीभागवत अले थीथी पुराणकथं थीथी देवीदेवतात राक्षसत नापं ल्वापु जूगुु कनातःगु दुु । अथे हे नवदुर्गां महिषासुर स्याःगु बारे कनातःगु दु । अनुष्ठानिक प्याखंत नं देबदेबीया महिमायात बोध यायेगु रूपं क्यनातःगु प्याखंत खः । नवदुर्गा प्याखं नंं महिषासुर नाप युद्ध याःगुया रूपय् क्यना तःगु खःसा महाकाली प्याखं राक्षसत नाप युद्ध यायेत युद्ध अभ्यासया रूपय् क्यना तःगु प्याखं खः ।

नीलबराही गंप्याखंय इतिहास स्वयेबलय् थ्व प्याखं सुवर्ण मल्लंं न्ह्याकाथकुगु खँं बंशावलिइ न्ह्यथनातःगु दु ।

उकिं व प्याखनय् थीथी देबीतसें हतियार ज्वनाः प्याखं ल्हुइकातःगु खनेदु । प्याखंया ख्वाःपाः, प्याखंया हाउभाउ अले वसतं नं बांलाक क्यं । बोडेया नीलबाराही गणप्याखं नं देबीप्याखंया नामं नां जाः । तबि मेमेगु देबीप्याखंया स्वभाव व बिशेषता नापंं छुं नं बिशेषता, हाउभाउ अले ख्वापाःया प्रकृतितक नं मिलय् मजू ।

नवदुर्गाया छपाः ति छपाः ख्वाःपाः क्रोधित खनेदुसा नीलबराही गणया प्रत्येक ख्वाःपाः न्हिलाख्वाः, अले शान्त खनेदु । प्याखं ल्हुइगु हाउभाउनिसें कयाः प्याखं पिहां वइबलय् लाइनं पिहां वइगु लकसं नं थ्व प्याखंया मूलमर्म थुइकेत थाकु मजू । न्ह्याखिंया तालय् पिहां वइबलय् दकले न्हापा ध्वाँय्, अलें सँय् (खड्ग व ढाल) वं लिपा छाति कथि (राजदण्ड ) चिराग अले द्यःत भैलः, बाराही , कुुमारी, सिंह , द्वारपाल वइ । दकले लिपा गनेद्यःत लाइनं पिहाँ वइगु दृश्य स्वयेबलय् थ्व छगू जुलुस थें च्वं ।

युद्ध लिपा हर्षोल्लास यानावःगु छगू बिजय उत्सब थें च्वं । थ्व प्याखं खः, अयनंं छाय् जुलुस थें पिहां वल ? प्याखनय् छाय् फुक्कं देवदेबीत छगू हे तालं ल्हुल धइगु मूलमर्म थुइकेत थ्व प्याखंया प्रत्येक झिंनिँंय् छकः ल्हुइकिगु बिशेष प्याखं खः त्यलिगु प्याखं मस्वसें मगाः । भैला द्यः सेनापति जुयाः अथवा भैलाद्यःया नेतृत्वय् सिद्धिदाता गणेशयात दकले न्हापां आक्रमण यायेत ब्वनायंकी ।

वं लिपा हानं भैला द्यः न्ह्यःने च्वनाः देबीत बाराही कुमारीत ब्वनाः यंकी अलें सिंह व द्वारपाल ब्वना यंकी । छथी छथी पचः यानाः राक्षसत नाप ल्वाःवंगु क्यनातःगु व प्याखं ल्वानावये धुंकाः छगू थासय् मुनी अले फुक्क मिलय् जुयाः छकलं तिंन्हुया प्याखं ल्हुइ । वथाय् त्याकाः मेगु थाय् त्यलेत वनिगु आभास बियाः ल्हुइकातःगुप्याखं धात्थें हे स्वस्वं न्ह्याइपुगु प्याखं खः ।

खःत्यःलिगु प्याखं धकाधयातःगु व नीलबाराही गणप्याखं छगू बिजय जुलुसया रूपय् न्ह्याकातःगु प्याखं धायेत मछिं मजू ।नीलबाराही गण प्याखंया थःगु हे छगू बिस्कं बिशेषता दुगु गणप्याखं खः । न्ह्याखिं नापं प्यंगू तालजक दुगु व प्याखनय् स्वंगू तालय् फुक्कद्यःत छगू हे धइथें च्वंकाः हाउभाउ पिकयाः प्याखं ल्हुइ ।

मेमेगु अनुष्ठानिक गण प्याखनय् थें देबीत व बेताल, कवं अलगअलग पुचःयानाः प्याखं ल्हुइकातःगु मदु । फुक्क धइथें देबीप्याखनयं बेताल ,कवां ख्याःयाभुमिकादुसांथ्वनीलबराही गण प्याखनय बेताल, कवां ,ख्याया छं नंंभुमिकामदु ।ं असुरत नापं ल्वानात्याकावय धुंकगुजुगुलिंं असुरतय्गु भूमिका मदुगु जुयेमाः ।

तर बिजय याना वःसां दँय्दसं ल्हुइगु छगू तालय् धाःसा प्यम्ह सिहं तिंन्हुया ल्हुइगु प्याखं रहस्यमय खनेदु । सिंहया उग्र स्वभाव क्यनाः ल्हुइगु थ्व प्याखं बाजंया उत्तेजक सलय् प्यम्ह छकलं तिंन्हुया प्याखं ल्हुइगु स्वस्व ंंमनुत न्ह्याइपु तायेकी । । थ्व न्ह्याईपुग ुप्याखंया बारे जनमानसया धापुकथं महालक्ष्मी बोडेया इष्ट द्यः खः ।

सिंह महालक्ष्मीद्यःया बाहां जूगुलिं बोडेया जनतातय्त राक्षस वा सुनां दुःख बिल धाःसा जिमिसं थथे आक्रमण यायफु न्है धकाः तिंन्हुयाः खवरदारी बियाः प्याखं ल्हुइका तःगु खः धइगु धारणा दु ।नीलबाराही गणप्याखं तान्त्रिक बिधिबिधान युक्त प्याखं खः । प्याखं सुरु जूसां निसें अन्ततक तान्त्रिक बिधिबिधानकगथं हे जुइ ।

बिधिबिधानकथं मजूसें न्ह्यःनेलाःथे जुल धाःसा छुं नं छुं बिघ्नजुयाः प्रतिकृया क्यने धुंकीगु खँ जनमानसय् दु । जनमानसय् ख्वपया नवदुर्गा गणप्याखंया देबीतय्के गुलि शक्ति दु उलि हे शक्ति नीलबाराही गणप्याखंया देबदेबीतय्के दु धाइ । थ्व बिषयलय् छगू किवदन्ती दु नीलबाराही गणया गण हिले धुंकाः छकः गण प्याखं ख्वपया भैलाद्यःया थाय् ल्हुइकेत यंके माः । अन प्याखं ल्हुयेत तयारी जुल तर द्यःतयके प्याखं ख्वाँय् मवः । ल्हुुये मफु ।

गणया फुक्क मनूत अजू चायाः मखुथे जुल धकाः आत्ते चाल । प्याखं ल्हुयेगु थाय् याकपा च्वय् तयातःगु छगू इलामय् नवदुर्गा गण प्याखंया पेम्ह दागीत थःगु तान्त्रिक शक्ति ब्याँचा जुया प्यखे प्यम्ह च्वना प्याखं ख्वाँय् मवयेकाः बिया च्वंगु जुयाच्वन । स्वःबलय् इलामय् ब्यांचा खनेवं व हे ब्यांचा जुइ धकाः द्वरपालं खड्गं कयाः स्याना बियवं तिनि प्याखं ख्वाँय वयेका प्याखं ल्हुयेफत धाःगु किवदन्ती दु ।

नीलबाराही गणया द्यःतय्के दुगु शक्ति खनाः नवदुर्गा गण बोडे प्याखं ल्हुइकेत वःसां महालक्ष्मी द्यःयाथाय् मवंगु खः धइगु धापू दु । ऐतिहासिक नीलबाराही गण प्याखंया बिशेषता यक्व दु । दैबीशक्तिया रूपय् जनमानसय् पुजा यानाच्वंगु ऐतिहासिक गण प्याखनय् प्याखं ल्हुइपिं मनूत थौंकन्हय् ६५, ७० दँया बुरापिं जुये धुंकल ।

ऐतिहासिक व धार्मिक आस्था अले वोडे देया इज्जत प्रतिस्थाया बिचाः याना आतकं न्ह्याना च्वंगु गणप्याखं गणया सुं सदस्य सितकि जक सीम्ह सदस्यया थासय् सीम्ह मनूया जःमध्ये सुं छम्ह पलिस्था याना चलय् जुयाच्वंगु अवस्था खनेदु ।

थुज्वःगु ऐतिहासिक गणप्याखंत यक्व मदये धुंकल । गुगुं हानं चलय् यानाहःगु नं दु । थ्व नीलबराही गण प्याखं शुरु जूसां निसें आःतकं मदिक्क चलय् यानातये फुगु बोडेया जनतातयगु गौरवया खँ खः ।