रजोनिवृत्त

#डा. तुलसीनारायण श्रेष्ठ

मिसात ल्यासेचा जुसांनिसें बाज्यः मवंतले लय्लय्पतिकं थी मजिउ जुयाच्वनी । जब न्यय्दँ क्यनी वा पुली अले थीमजिउ दिनावनी, दी । मिसातय् व हे अवस्थायात रजोनिवृत्त वा मेनोपज धाइगु खः । रजोनिवृत्त जुइगुया मू कारण म्हय् मिसा हरमोनया हिउपाः वइगु खः । हरमोनया हिउपाः कथं जुइगु खः ।

व इलय् मिसातय् म्हय् यक्व यक्व अस्वाभाविक कथंया हिउपाः वइ । यक्व यक्व ल्वय्या चिन्ह व लक्षण खनेदया वइ । उकिया लागि मसीकं, म्वायेकं थीथी ल्वय्यात बिचाः यायेमाः, अनेक परीक्षण यानाः द्वलंद्वः ध्यबा फुकाच्वनी । तर गुबलें गुबलें थज्याःगु रजोनिवृत्त ईया कारणं खने दइगु उसाँययात बिचाः याइमखु, न डाक्टरं, न स्वयं ल्वगिं ।

अय् जुयाः रजोनिवृत्त ईया मिसातय्सं थज्याःगु उसाँय् ज्वना वल धाःसा डाक्टरंं मन्यंसां स्वयं ल्वगिं नं थःत रजोनिवृत्त जूगु कनाबीमाः ।
रजोनिवृत्त ईया मिसातय्त खास यानाः चिडचिडापन, अत्यधिक व्यग्रता, मानसिक बदलाव, नकारात्मक सोच वइगु थेंज्याःगु जुयाबी । नापनापं त्यानु चाइगु, म्ह व साःसाः स्याइगु, न्ह्यः मवइगु, ल्वःमनीगु नं जुइ ।

गुकिं यानाः समस्या झन जक तच्वः जुया वइ । चित्चित् चःति वइगु, झुम्म च्वनीगु, म्ह स्याः थें च्वनावइगु, तांन्वः चाइगु, दिक्क चाइगु, चुलुचुलु च्व वइगु जुइ । थज्याःगु अवस्थायात मेनोपजल सिन्ड्रम धाइ । याने मेनोपाजया कारणं खः । थ्व अवस्था थीमजिउ न्ह्यः, थी मजिउ जुइगु इलय् लिपा निदँ तक नं जुयाच्वनेफु ।

रजोनिवृत्तया इलय् मिसातय् योनि गनावनी, सुकय् जुयाच्वनी, गुकिं यानाः यौन सम्पर्कया इलय् योनि क्वाइ, पुइ । यानि लिंग प्रवेशया लागि योनिरसया अभावं थाकुइ । यौन सम्पर्क इलय् नं स्याइ, पुइ, घाःतकं जुइफु । कारणवस यौन सम्पर्कया इच्छा दइमखु । तर थ्व अवस्थायात निम्हेसिनं सीकाः थुइकाः यौन सम्पर्कया लागि प्रयोग याइगु थीथी कथंया चिकं बजारय् न्यायेगु दु ।

प्रयोग यात धाःसा न्हापा थें तुं सहज व आनन्ददायक जुइ । भचा झन्झट जक खः । अथे चिकं प्रयोग यानाः यौन सम्पर्क सहज जुल धाःसा निम्हेसिकें यौन इच्छा अप्वः जुयावइ । रजनोबृत्ति जुलकि मचा दइमखुगुलिं आनन्द जुइ । न्ह्याइपुया वइ । मायाप्रिति अप्वः दया वइ, जीवन स्वतन्त्र थें च्वनी ।

गुबलें गुबलें चिकं मदयावन धाःसा अथवा यल धाःसा घमचाःसा थःथःगु ई अर्थात थुक छ्यःसां जिउ । ई तसकं जिउ । ई प्रयोग जुलकि न ध्यबा फुकेमाः, न गबलें गबलें मगाः मदु धकाः धाये माली । न्ह्याबलें मालकि उपलब्ध जुयाच्वनी ।हानं छ्यंगुलिइ कत्ला कत्ला खन दयावइ, छ्यंगू गनावनी, छ्याकः छ्याकः जुयावइ ।

दाग दाग खने दयावइ । ख्वालय् सँ नं खने दयावइ । चाउरी परे जुयावनी, सं गनावनी, सँया चमक तनावनी, सँ तुइयावइ । सँ हायावनी, आदि इत्यादि जुयावइ । अथे हे साःसाः स्याइ, ककक्र च्वनावइ, छानावइ, सने मफयावनी । यदि इलय् होस मयातकि ल्ह्वना वइगु, नियन्त्रण मयातकि लिपा चिनीया ल्वय्, प्रेसरया ल्वय्, नुगःचुया ल्वय्, थाइराइडया ल्वय् जक मखु क्यान्सर जुया वनेफु ।

अथेतुं इस्ट्रोजन हार्मोन म्हो जुइगु जुयाः क्वँय् बमलाना वनी । क्वँय् सालुया वनी, क्वँय् कमजोर जुयावनी, छुं जुलकि त्वःधुली । खास यानाः मिसातय् थ्व रजोनिवृत्तया वासः मदु । चिं व लक्षण कथं व्यवस्था यायेगु खः । म्ह क्वानाः पुना बीगुया वसः भचा सालुगु पुनेगु, क्वथाया तापक्रम फतले मिले यानाः तयेगु, ख्वाउँगु पेय पदार्थत त्वनेगु खः ।

नियमित ब्यायाम यायेगु, सुथय् बाघौति भचा भचा चःति वयेक ब्यायाम यायेगु, अथवा न्यासि वनेगु, जिम यायेगु, लाल कायेगु, प्याखं हुलेगु आदि न्ह्यागु याःसां जिउ । नये त्वनेगुली घ्यः चिकं म्हो नयेगु । फलफुल नयेगु, वाउँचा तरकारी नयेगु । बूबः चाना, मुस्या, राजमा, सिम्पु नयेगु । अथेहे फसिपु, सूर्यमुखि स्वां, च्याउ नयेगु ।

थुपिं पदार्थय् इरोजन हार्मोन दइ । अथेहे ख्येँ नयेबलय् तुयुगु जक नयेगु, म्हासुगु मनयेगु । ख्वःसिं, मस्र्याबरां, न्या, न्याचिकं, ब्रोकाउली, पलः आदि नयेगु । छुं जुयाः नयेत्वनां नं मजिल धाःसा डाक्टर क्यनाः माःसा हार्मोनया वासः नं प्रयोगु यायेमाली । भचा भचा सुथसिया निभालय् च्वनेगु ।

रजोनिवृत्त खास ल्वय् मखु, मिसातय् म्हय् प्राकृतिक रुपं वइगु हिउपाः जक खः, अथे जुयाः नयेगु त्वनेगु, पुनेगु आदि व्यवस्था जक सुथां लाका जूसां याउँसे च्वनी ।