ने. सं. ११४४ कौलाथ्व एकादशी - चालं

बलदेव जुजुयात लुमंकाः

राजा शाक्य

‘जुजुं नेपाली ब्वंकीगु । राजां नेपालभाषा ब्वंकीगु ।’ थ्व धापू मदुम्ह संस्कृतिविद् बलदेव जुजुया बालकुमारी प्रौढ हाइ स्कूलं लिहां वया च्वनाबलय् लँय् ख्याः यायां पिज्वःगु डाइलग खः । अबलय् जि वाताहां च्वना । वय्कलं ‘ का, खः लाकि मखु ?’ धाधां जिगु न्ह्यःने झाल । जिं खँ थुल, मुसुहुं न्हिला ।

बलदेव जुजुया दाजु झंकेश्वर जुजु परोपकार हाइस्कूलय् ब्वंकाबलय्याम्ह शिक्षक पासा । वय्कलं ल्हाःफ्वःया पतिंचाय् कय्कय् कुंकाः च्वलापतिं व बुरापतिं दथुं चक कत्ताकाः हाकुग्वरलय् आखः च्वयाच्वनी । तःधिकःम्ह मनू, तुति फ्यात्राफ्यात्रा वांछ्वयाः न्यासि वनाच्वनी । स्कूलया हाफ टाइमय् टिफिन नयेत टिचर्स कमनरुमय् खाजा ज्वनाः वय्कः नं दुहां झाइ ।

वय्कः फ्यतुइवं मेपिं शिक्षकत खुरु खुरु पिहां वनी । लिपा जक सिल– वय्कः लेप्रोसी ल्वचं कयाच्वंम्ह । उकिं हे ल्हाःफ्वः चकंसां पतिंचात कय्कुनाः म्हू चिउँगु जुयाच्वन । वय्कलं छक्वः छक्वः तपागु लाकां त्वःताः फसय् ब्वइ । मोजाया पतिं च्वकात वाच्यावाच्या प्यानाच्वनी । अले जितः भचा भचा नवः नं चाइ ।

बलदेवया किजा गोबर्धन शर्मा जिमि स्याःन्याःम्ह पासा । काठमाडौं क्याम्पसय् बलदेव जुजुं नेपाली ब्वंकी, गोबर्धन शर्मां इतिहास ब्वंकी । जिं नेपालभाषा ब्वंकेगु । बलदेव जुजु, गोबर्धनया मिलःम्ह दाजु जूगुलिं दाजु हे सरह हनाबना तया वय्कःयात । ब्रम्हूसां प्रगतीशील बिचार दुपिं उपिं । अय्सां थःगु परम्परानिसें न्ह्याना वयाच्वंगु धर्म संस्कृति मत्वःतू ।

थौंया हिलावंगु ई लिसे म्वायेत गोबर्धन शर्मां ला जितः न्वा हे न्वाइ । ‘आम्थे सोझा जुया च्वनां मजिउ । छि थें मेपिं थन मेपिं जुइमखु । उकिं थन म्वायेत छगू न छगू पार्टीया कार्यकर्ता जुया हे च्वनेमाः । नत्रसा म्वाये हे फइमखु । उकिं बलदेव जुजु नं प्रगतीशील पार्टी नाप सती ला धया थें च्वं । वय्कः सुं खनाः नं मग्याः । मखुगु व मयःगु खँय् निर्भिकतापूर्वक कुंखिनाच्वनी । विरोध यानाच्वनी ।

‘नेवाःत मौलिक कथं भारतया हिन्दूत मखु । नेवाःतय्सं हनाच्वंगु आदिकालनिसेंयापिं द्यःपिं भारतय् मदुपिं द्यःत खः । उकिं नेवाःत बौद्ध जूसां आदिकालं निसेंयापिं द्यःपिं नं थःगु जीवनलिसे प्यपुंक हना वयाच्वंगु दु । वय्कःया ‘नेपाःया तान्त्रिक द्यःपिं’ व ‘कान्तिपुर’ सफुलिं नेवाःतय् मौलिक संस्कृतिया बारे प्रस्ट यानाच्वंगु दु ।

‘येँ देय्यात खड्ग बां लुइकाः अजिमाद्यःपिंसं रक्षा यानाच्वंगु दु’ धयागु धापू आः सर्वमान्य जुइ धुंकल । वय्कः छम्ह नेवारोलोजिस्ट हे खः ।
‘छक्वः च्वसापासाया श्रेष्ठ सिरपाः धेंधेंबल्लाः कासाय् निबन्ध प्रबन्ध विधाया पालय् वय्कलं नं ब्वति काःगु । अबलय् वय्कःया नेपाःया तान्त्रिक द्यःपिं कृति सफू छगू हे जक दुत वःगु ।

छगू हे जक दुत वःगुलिं श्रेष्ठ सिरपाः कमिटीं मेपिं पिनेया परीक्षकत सुं तयामच्वंसे श्रेष्ठ सिरपाः कमिटी दुनेया दुजःपिं स्वम्ह परीक्षकत ल्ययेगु ज्या जुल । उकी जि छम्ह नं लात । वय्कःया धापू व तर्कं प्रभावितम्ह जिं ला सिरपाः बीबहः जू तायेका । तर मेपिं निम्हसिनं वय्कःया धापू व तर्कत हाइपोथेसिस जक जुल, छुं गुंगुं प्रमाणित यानाः क्यनातःगु मदु धकाः सिरपाः बी योग्य मतायेकल ।

बलदेव जुजुया पासा सुरेन्द्रमान श्रेष्ठ खः । वय्कःया नेवाः सांस्कृतिक च्वखँय् नं बलदेव जुजुया हे प्रभाव खनेदु । खजा बलदेव जुजुं वय्कःयात यक्व ग्वाहालि यानागु खँ कनादिउ । अय्सां सुरेन्द्रमान श्रेष्ठं थःगु हे मौलिक च्वसु थें तायेकू । अन्दाजि खुगू फिटं अप्वः तःधिकःम्ह वय्कः बुलुहुं जक न्यासि वंसां वय्कःलिसे वनेबलय् ‘आसे आस’े धायेमायेक जिमित ब्वाकू ।

बलदेव जुजु छम्ह दक्षता दुम्ह शिक्षक लिसें नेवाः सांस्कृतिक च्वमि जूसां शास्त्रिय संगीतय् नं रुची व दखल दु । वय्कःया सः बांलाः । क्याम्पसं पिकनिक (गुँभ्वय्) वनाबलय् ‘बैजुबावरा’ संकिपा रागं छाय्पियातःगु ‘मन तडपत हरि दरसनको आज..’ धाःगु म्येँ जिपिं लठ्ठ जुइक हालाः न्यंकी । वय्कलं कनादी ‘बैजु बावरा’य् ‘ओ दुनियाँ के रखवाले…’ हाःबलय् मोहम्मद रफिया खि हे चुलुक्क वः हँ ।’

गबलें वय्कःयात म्हगसय् खनेथें मासंगल्लीया छेँया न्ह्यःने ‘नमस्ते स्टोर्स’या लिक्क कुनय् च्वंगु नारायणबाःया छेँ (उस्ताद नारायण श्रेष्ठ) पिहां वयाच्वंगु खनी । लिपा जितः जानकारी दइ– ‘खः नारायण साहुया जन्मन्हिया लसता् उत्सादत सःतातःगु ।’बलदेव जुजुयात पासाया दाजु जूसां शिक्षकया नातां बलदेव सर हे धायेगु बानि ।

निदँति न्ह्यः जनबहाःद्यः सालीगु अष्टमीकुन्हु सनिलय् केलत्वालय् धिसिहिँ न्यासि वयाच्वंगु खनेवं तापाकं निसें सःताः नतुया । असनय् वनाः जनबहाःद्यः रथ स्वया वयागु । ‘छु याये तुति स्याः । पिहां मवना । छेँय्सं तुं का’ धाःगु न्यनागु थौं ८४ दँया वैसय् कलाकार संजय शर्मां फेसबुकय् सुचं बिउगु खन – ‘वय्कः ला मन्त हँ ।’ मचायेक जिगु म्हुतुं पिज्वल – ‘अनिच्चावत संखारा ।’