येँ देय् : न्हापा व आः

थौंकन्हय् चिधिकःपिंनिसें कयाः तःधिकःपिंत नं सुथय् च्या त्वनेबलय् यःगु ल्वसाघासा खः ग्वारामरि । थ्व ग्वारामरि जि नं मचाबलय् तसकं यः । अबलय्या ग्वारामरि आः थें चिचिग्वः मजुसे खा ख्यें, हँय् ख्येँ पाय्ग्वः । सुथय् च्यानापं व मरि नयेबलय् जा हे नयेम्वाः । थौंकन्हय् चखुंचिया ख्यें पाय्ग्वः जूगुलिं न्यय्तका दांया नःसां प्वाः मजाः ।

अय्नं ग्वारामरि धयागु न्हापांनिसें सकसितं उलि हे यः । थौं जि ७० दँ मल्याक दयेधुंकल । अय्नं मस्तय्त ग्वारामरि नयेगु बानी त्वःफिके फुगु मदुनि । उकिसनं म्ह्याय्मस्त व छय्पिं वल कि दकलय् न्हापां ग्वारामरिया खँ न्ह्यथनी । छक्वः न्याना हयां मगाः, हाकनं न्यानाहल धाःस जा नया मबी धइगु धन्दा ।

न्हापा न्हापा मंगलवाः कुन्हु वा वलकि प्यन्हु व शनिवाः वा वलकि च्यान्हु तक लगातार वयाच्वनीगु, प्वँ गाइगु ला खँ हे ल्हायेम्वाः । प्वँ नं बःसि पाय्ग्वःगु प्वँ गाइगु । जस्ताय् प्वँ गात कि छेँछखां थ्वयेक सः वइगु । लँ दक्वं आः थें पीच मजूनि उकिं प्वं गाइबलय् लँ छप्पुं ध्याचः जुयाच्वनी । अबलय् पीच लँ धइगु वंघः–न्हूसतक–तिनिख्यःतक जक खः ।

न्हापा प्वँ गायाच्वंगु लँय् अथें न्यासि वनेगु, थौंकन्हय् लाकां न्ह्यानाः जुइ । अबलय् आः थें लाकां न्ह्यायेगु उलि बानी मदु । अड्डाय् वनेबलय् व भ्वजय् वनेगु जुल कि जक बांलाःगु लाकां न्ह्याइ । छ्यंगूया लाकां न्ह्याइपिं तसकं हे म्हो । कापः लाकां न्ह्याइपिं हे अप्वः । कापः लाकां असं–भोताहितिइ न्यायेगु । 

बुँज्या याना जुइपिं ज्यापुत व सतकय् बँ पूवइपिं च्याम्हखलःतय्सं लाकां धइगु हे न्ह्याना जुइमखु । जात्रा–पर्व, नखःचखःबलय् व बांलाकेत जक लाकां न्ह्याइ, व नं कापः लाकां हे जक । जितः जिमि अबुं ७ दँ दुबलय् कापःया तिन्सुज लाकां न्ह्याके बिउगु खः । लाकां न्ह्यायेगु बानी मदुगुलिं गबलें गबलें लाकां न्ह्याना वये ल्वःमनीगु, अले अबुया बाखं न्यनेमालीगु ।

१० दँ दुबलय् धाःसा सार्कीं सूगु छ्यंगूया लाकां न्ह्यायेगु बानी जुल ।जिगु जन्म येँया न्यत त्वालय् जूगु खः । न्यतय् बूगुलिं जि न्यतमरु अजिमाया दबुलिइ हे म्हिताः ब्वलंम्ह खः । अबलय् अजिमा द्यःया प्याखनय् अजिमा जुयादीम्ह भाजु जिमिगु तम्वःगल्लीइ च्वंगु छेँय् जिमि अबु शंकर सुब्बायात नापलायेत बरोबर वयाच्वनीगु ।

अजिमा जुयाः प्याखं हुलादीम्ह वय्कः भाजु लक्ष्मीनारायण महर्जन छु दिं न्ह्यः जक दिवंगत जुयादिल । जिपिं म्हितेमालकि थौंकन्हय् आयुर्वेद अस्पताल दुगु खुल्ला थासय् वनाः म्हितः वनेगु । फुटबल, कबड्डी थेंज्याःगु कासा म्हितेमालकि पाँचसाल–थौंकन्हय् नेपाल वायुसेवा निगमया महाप्रबन्धक सुगतरत्नया० छेँय् म्हितःवनेगु । गबलें गबलें तिंख्यलय् वनाः बल म्हितः वनेगु ।

अबलय् तिंख्यलय् दथुइ लाक्क वंगलसिमा ९चाकलाःसिमा नं धाः० छमा दुगु खः, आः व मदयेधुंकल । व सिमाया प्यकुनय् ब्रिटिश गोर्खाया लडाइँलय् बहादुरी क्यंपिनिगु सालिक दुगु खः, व नं मदयेधुंकल । तिंख्यःया पश्चिमपाखे एनएसी भवन न्ह्यःने रेलया डिब्बा दुगु खः । २० मिटर ताःहाकःगु व डिब्बाय् तापाकं वःपिं, वा वलकि लँय् जुयाच्वंपिं अन च्वनीगु खः । आः डिब्बा नं मदयेधुंकल ।

धरहरा क्वसं स्वधाः दुगु लुँहिति दु । अन वसः हिउ वइपिं, म्वःल्हुत पाः च्वनेमाः । लःया मुहान दुगु थासय् न्हूगु व ततःखागु छेँ दनाहःगुलिं लः मवल । थौंकन्हय् न्हूसतकया विशाल बजाः दुगु थासय् न्हापा जनसेवा सिनेमा हल दुगु खः । जिं च्यादँ दुबलय् किशोर कुमारया ‘चन्दन’ प्याखं चले जुयाच्वंगु खः ।

त्रिभुवन जुजुया जन्मन्हिबलय् अन सिनेमा स्वयेत टिकटया बछि मू जक काइगु चलन दुगु खः । बछि ध्यबां फिल्म स्वये दतं नं ध्यबा निगः मगाः फिल्म मस्वसे थःके दुगु ध्यबां ममः नयाः लिहां वया । अबलय् ममः छगू प्लेटया झिगः ध्यबा । लप्तेय् तयाबीगु । आः थें विजुली मत त्वाःत्वालय् मदु । द्यः खिउँल कि लँय् मनू जू हे दइमखु । पिहां वने हे माःगु जुल धाःसां नं मचिकं थलय् मत च्याकाः वा मिप्वाः च्याकाः पिहां वइगु । सुयां छेँय् मनू मंत धाःसा सुथसिया प्रहरय् जक सिथं यंकेगु चलन ।

नेवाःतय् थीथी गुथि दु । अज्याःगु गुथिइ लय्पतिकं भ्वय् जुयाच्वनीगुलिं बहनि छेँखाछेँखां लाल्टिन, मेन्टुल च्याकातःगु खनेदइ । ब्याहा जूसां लँ स्वःवनेगु नं बहनि च्याताः–गुताः ई लिपा जुयाच्वनी । अबलय् ला मत ज्वनीपिं हे ग्वाःग्वाः दयाच्वनी । अज्याःगु मत बालं कायेमाः । न्हापा छेँखापतिकं हिति मदु, त्वनेगु लः कायेत ५०–६० मिटर पाक्क छ्वास पतिकं हिति दयाच्वनी ।

सिजः, ली, सिलाय्बरया घः मदुपिंसं जस्ताया नयागु बाल्टिनय् लः ल्ह्यइ । म्वःल्हुइमाल, वसः ही माल धाःसा बागमति, विष्णुमति, ल्वहंहितिइ पाः च्वं वनेमाः । जि १० दँ ति दुबलय् माघ महिनाय् ससुद्यःयाथाय् माघ हाला ध्वाँय् ज्वनाः वनेगु चलन । व नं सुथसिया प्रहरय् । खसुं लँ खिउँसे च्वनाः छुं खने मदइगु । छेँय् नं ख्वाः मसिउसे वनागु ।

विष्णुमती तसकं बाः वयाच्वंगु, लः नं तसकं ख्वाउँसे च्वापु थें धिचिनाच्वंगु । प्यथु न्याथु दायेधुंकाःलि च्वापु तज्यायेवं ख्वाः सिला ।
२००७ सालया क्रान्तिं देशय् प्रजातन्त्र वल । लँय् म्वःम्वः मनूत जूगु खनेदत । मिलिटरीत नं तैनाथ हे यानातःगु दु । लिपा स्वतन्त्र जुयाः वयेवने यायेदत । २०१५ सालं देशय् न्हापांगु चुनाव जुल ।

अबलय् नेपाली काग्रेसपाखें चुनाव ल्वानाः त्याःम्ह सर्वोच्च नेता गणेशमान सिंह मन्त्री नं जुल । आखः ब्वनेगु खँय् २००४ सालय् स्थापना जूगु बुरांख्यलय् च्वंगु भक्त विद्याश्रम स्कुलय् जि निगू तगिमय् भर्ना जुयागु खः । जि अबु शंकरराम श्रेष्ठ स्कुलया शिक्षक जूगुलिं जिं लय्लय् ध्यबा पुलेम्वाः । २०१३ सालय् जिनापं झिम्ह पासापिंत नेपाल आदर्श स्कुलय् सारे यानाबिल ।

न्हापा ब्वनागु स्कुलय् च्यागू तगिं तक जक दुगुलिं अबलय् अनया हेडमास्तर चन्द्रानन्द नेवाः खः । २०१५ सालय् जिं प्रवेशिका परीक्षा बियागु इलय् सरकारी गणनाकथं मुक्कं २००–३०० जक विद्यार्थी । आः पुलांगु खँ लुमंकेबलय् दक्वं म्हगस थें च्वना वयेधुंकल ।

अनिलकुमार श्रेष्ठ