ने. सं. ११४० गुंलागा पञ्चमी

झीत ल्ह्वंकीगु न्याता कारण

धाइ, ल्ह्वंम्ह मनू गंसि जुइगु खःसा मानसिक शक्ति आवश्यक जुइ, तर शोधकर्तातय् धापू धाःसा थथे मदु । उमिगु धापू कथं मनूतय्त ल्ह्वंकीगु न्याताजि कारण थुकथं दु ।

१. माइक्रोब्स म्हो जुलकि

जिलियन व जेकी निम्ह नापं बूपिं जुम्ल्याहा तःकेहेँपिं खः । तर छम्हेसिया तौल मेम्हेसिया स्वयां ४१ किलो म्हो दु । ट्विन रिसर्च युके स्टडीया प्रोफेसर टिम स्पेक्टरं निम्ह तःकेहेँपिंत वंगु नीन्यादँ न्ह्यवं निसें जाँच यानाच्वंगु दु । वय्कःया कथं निम्हेसिया दथुइ तौलया अन्तर दुगु छगू तःधंगु कारण उमिके दुगु सुक्षम अर्गेनिज्म माइक्रोब्स खः, गुगु आतापुतिइ दइगु खः ।

स्पेक्टरं धयादी, ‘छि थःम्हं छुं नयेबलय् थः याकःचां जक नयाच्वंगु जुइमखु, सछिगू खर्ब माइक्रोब्सयात नं नसा चूलाकाच्वंगु दइ ।’स्पेक्टरं निम्हं तःकेहेँपिनि मल (दिसा) जाँच यानास्वःबलय् लुइकल कि गंसिम्ह केहेँम्ह जिलियनया म्हय् बिस्कं बिस्कं कथंया माइक्रोब्स दु । तर ल्ह्वंम्ह ज्याकिया म्हय् अथे तःताजि कथंया माइक्रोब्स मदु ।

थ्यंमथ्यं थज्याःगु हे न्याद्वःगू प्याटर्न खंकादी धुंकूम्ह प्रोफेसर स्पेक्टरया निष्कर्ष दु, ‘गुम्ह मनूयाके गुलि अप्वः थीथी ताजिया माइक्रोब्स दइ, व उलि हे गंसि जुइ । तर सुं मनू ल्ह्वंसा उकिया मतलब थ्व जुइफु कि वयागु म्हय् गुलि तःताजिया माइक्रोब्स माःगु खः, उलि तःताजि माइक्रोब्स मदु ।’

थज्याःगु अवस्थाय् यदि फाइबर यक्व दुगु नसाज्वलं नल धाःसा माइक्रोब्सया ताजि अप्वयेकेफइ । थुकिया निंतिं यक्व फाइबर दुगु अंगूर, पासि, ब्रोकाउली, गाजर, थीथी केँ, बरां आदि नयेफइ ।

२. जीन नं छगू कारण

छिं खनाच्वंगु हे दयेमाः कि सुं छम्हेसिनं गंसि जुइगु निंतिं नये त्वनेगुलिइ तसकं ध्यान बियाच्वंसां वं थःगु तौलयात नियन्त्रण हे यायेफयाच्वंगु दइमखु । गुलिं धाःसा छुं हे मयाःसां गुबलें ल्ह्वनी हे मखु ।प्रोफेसर सदफ फारुकीं धयादी, ‘छिगु जीनय् छुं गडबडी मदुसा थ्व छिगु निंतिं भाग्य हे खः ।

छाय्धाःसा मनूतय् तौल अप्वयेकेगु निंतिं जीनया नं तःधंगु भूमिका दु धयागु खँ सीदयेधुंकूगु दु । जीनय् छुं गडबडी दत धाःसा उकिं छितः ल्ह्वंकेत ग्वाहालि यानाच्वंगु दइ ।’जीनं हरेक मनूयात वयागु पित्या, गुलि नयेगु, छु नयेगु धयागु फैसलाय् लिच्वः लाकाच्वंगु दइ । छिं गुलि याकनं क्यालोरी खर्च याइ धयागु नं जीनय् हे निर्भर जुयाच्वंगु दइ ।

अथेहे जीनं हे झीगु तौलयात गुकथं कायेगु धयागु नं क्वःछि । थज्याःगु जीन म्होतिं सछिगू दु, गुकी मध्ये एमसीआर ४ जीन नं छगू खः ।क्याम्ब्रिज युनिभर्सिटीया वैज्ञानिकतय् धापू कथं मांअबुपाखें वःगु जीनं झीगु म्हया तौल नियन्त्रण यायेगुली ४० निसें ७० प्रतिशत तक प्रभाव लाकाच्वंगु दइ ।

वैज्ञानिकतय् कथं द्वःछिम्ह मनू मध्ये छम्हेसिया एमसीआर ४ जीनया स्वरुप स्यनाच्वंगु जुइ । थ्व जीनं हे छिगु दिमागय् पित्याःयात नियन्त्रण यायेगु व पित्या अप्वयेकेगु ज्या याइगु खः । थ्व जीनय् गडबडी दुम्ह मनूयात अप्वः नये पित्यनाच्वनी, अथेहे दाः दुगु नसा नये ययेका बियाच्वनी ।

३. छु इलय् छु नयेगु ?

छितः छगू धापु लुमं जुइमाः कि सुथय् कौला जुजुया थें, न्हिनय्या तुच्चा सामन्तं थें व बहनीया बेली गरिबं थें यायेमाः ।
ओबेसिटी विशेषज्ञ डा. जेम्स ब्राउनं धयादीगु दु, झीसं गुलि लिबाक्क नयेगु याइ, उलि हे तौल थहां वनीगु सम्भावना अप्वइ । चान्हय् झी म्हो जक सक्रिय जुइ, उकिं चान्हय् नसा बांलाक पचे जुइमखु ।

तर मू खँ छु धाःसां थुकिया स्वापू झीगु म्हया आन्तरिक ‘बडि क्लक’ लिसे दयाच्वनी ।वय्कलं धयादी, ‘झीगु म्हं चान्हय् स्वयां न्हिनय् अप्वः क्यालोरीया पाचन बांलाक याइ ।’ थ्व हे कारणं गुपिं मनूत शिफ्टय् वा लाःलाःगु इलय् ज्या याइ, उमिसं ल्ह्वनीगु समस्याया समाना यायेमाली । चान्हय्या इलय् झीगु म्हं दाः व चिनी पचे यायेत संघर्ष यानाच्वनी ।

उकिं तौल म्हो यायेगु खःसा बहनी न्हय्ताः ई स्वयां न्ह्यः हे झीत न्हिछिया निंतिं गुलि क्यालोरि माःगु खः उलि नये सिधयेकेमाः ।डा. ब्राउनया कथं वंगु छगू दशक न्ह्यवनिसें बेलायतय् बहनी नयेगु औसत ई सनिलया ५ बजे पाखें थहां वनाः १० बजे जूवंगु दु । थुकिया लिसें ओबेसिटीया स्तर नं थहां वंगु दु ।

तर थौंकन्हय् तनावपूर्ण जीवनशैली व सिफ्टय् ज्या यायेमाःसां छिं तौल म्हो यायेत छुं छुं ज्या यायेफइ । डा. ब्राउनं धयादी, ‘सुथय् कौला मयायेगु वा टोस्ट जक नयाः गाकेगु बिल्कुल हे यायेमजिउ । थुकिया पलेसा प्रोटिन व दाः दुगु भोजन गथेकि ख्येँ व कःनि, छ्व थेंज्याःगु अनाजया टोस्ट नयेमाः । गुकिं छिगु प्वाः जायाच्वंगु महसुस याकातइ ।

४. न्ह्यपुयात चाःहिकी

बिहेवियर साइन्टिस्ट ह्युगो हार्परया कथं छिं थम्हं नयागु क्यालोरीया हिसाब किताब यानाच्वनेगु स्वयां नये त्वनेगु बानीइ हिउपाः हःसा यक्व बांलाइ । उदारहणया निंतिं छिं थःगु मानसिक शक्तिया बलं अज्याःगु नसाज्वलं मनयेगु कुतः यायेगु स्वयां अज्याःगु नसाज्वलं मस्वयेगु यात धाःसा अझ अप्वः प्रभावकारी जुइ ।

थुकिया निंतिं छिं थःगु किचनय् मनिंगु स्न्याक्सया पलेसा सिसाबुसा न्ह्यःने तयातयेफइ । अथेहे टिभी स्वयेबलय् थःगु न्ह्यःने बिस्कुटया पुरा प्याकेट हे तयातयेगु पलेसा बिस्कुटयात थःत गाछि छपा प्लेटय् जक तयातयेगु याये । डा. हार्परया कथं थःम्हं नयेगु वस्तु ५–१० प्रतिशत म्हो जूगु मनूतय्सं वाः हे चाइमखु ।

५. हारमोन्सया भूमिका

बेरियाट्रिक सर्जरीया सफलता सुयागु प्वाः चिग्वः यायेगुलिं जुइमखु । थुकिया सफलता ला अज्याःगु हारमोन्सय् हिउपाः हयेगु खः, गुकिं झीत नयेपित्याके बीगु यानाच्वनी ।झीत नयेपित्याकीगु ज्याय् झीगु म्हय् च्वंगु हारमोन्सं प्रभावित यानाच्वनी । बेरियाट्रिक ट्रिटमेन्टं झीगु म्हय् अज्याःगु हारमोन्स दयेकाबी, गुकिं झीत नये पित्याकेगु महसुस याकेबीमखु ।

ओबेसिटी उपचारया थ्व दकलय् प्रभावकारी उपचार खः । तर थ्व तःधंगु अपरेशन खः, गुकिं प्वाःया साइज ९० प्रतिशत तक म्हो यानाबी, अले थ्व उपचार अज्याःपिंत जक यायेफइ, गुमिगु बीएमआई म्होतिं नं ३५ दइ ।इम्पेरियल कलेज लन्दनया शोधकर्तातय्सं आतापुति दइगु अज्याःगु हारमोन्सया रचना याःगु, गुकिं थ्व अपरेशन लिपा पित्याः चाइगुली हिउपाः हयाबी ।

थ्व अपरेशन याःपिं विरामीयात न्हियान्हिथं थ्व हारमोन्सया इन्जेक्सन बी ।डा. ट्रिसिया टेनया कथं थ्व अपरेशन लिपा विरामीयात पित्याः चाइगु म्हो यानाबी, गुकिं नयेगु म्हो जूवनी । थुकिं यानाः २८ न्हुया दुने २ निसें ८ किलो तक म्हो जुइ ।
बिबिसी