रानीपुखू व बालगोपालेश्वरया अस्तित्व संकटय्

थौं भुखाय् दिवस

येँ– निदँ न्ह्यव राष्ट्रपतिं शिलान्यास यानादीगु रानिपुखू पुनःनिर्माण सुरु जूगु खःसा वंगु कात्तिकय् हे देय्या राजधानीया नं नुगःचुइ लाःगु थ्व ऐतिहासिक सम्पदां पुनःजीवन चूलाकेधुंकूगु जुइ ।
सरकारं झिंच्याक्वःगु भुखाय् सुरक्षा दिवसय् लाकाः २०७२ माघ २ गते रानीपुखू व पुखूया दथुइ च्वंगु बालगोपालेश्वर देगः पुनःनिर्माणया निंतिं राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीया ल्हातं शिलान्यास याःगु खः । तर शिलान्यास याःगु निदँ दयेधुंकाः नं निगुलिं सम्पदा अलपत्रय् लानाच्वंगु दु ।
थ्व सम्पदा दयेकेगु ज्या मजूगु स्वयां नं पुनःनिर्माणय् सरोकार दुगु निकाय दथुइ विवादया कारणं अलपत्रय् लाःगु खः । रानीपुखू पुनःनिर्माणया झ्वलय् कंक्रिट छ्यःगु खँय् विवाद जुल । पुस १३ गते बिहीवाः महानगरं पुखू पुनःनिर्माणया निंतिं अध्ययन यानाः झिंन्यान्हुया दुने सुझाव सहित प्रतिवेदन बीत पुरातत्व विभागया पुलांम्ह महानिर्देशक विष्णुराज कार्कीया संयोजकत्वय् झिंछम्ह दुजः दुगु समिति गठन यात ।
खुगू करोड २९ लाख लागतय् रानीपुखू पुनःनिर्माण यायेगु ठेक्का बियातःगु खः । निर्माण व्यवसायीलिसे वंगु कात्तिक मसान्त तकया दुने पुनःनिर्माण याये सिधयेकेगु सम्झौता जुयाच्वगु दु । सुरुइ हे महानगर व ठेकेदार कम्पनी वल्र्ड वाइड कँडेल केएन केजीजेभी दथुइ आन्तरिक विवादया कारणं पुनःनिर्माण लिबात ।
रानीपुखू पुनःनिर्माणय् आःतक प्यंगू करोड खर्च जुइधुंकूगु महानगरया इन्जिनियर भीष्मराज सोगुं धयादीगु दु । ‘विज्ञ पुचलं दयेकेधुंकूगु संरचना स्यंकेमाःगु प्रतिवेदन बिल धाःसा प्यंगू करोड स्वाहा जुइ’ वय्कलं धयादिल ।
रानीपुखू दुने च्वंगु बालगोपालेश्वर देगः नं महानगरपालिकां सिमेन्ट, रड थेंज्याःगु आधुनिक निर्माण सामग्री छ्यलाः दयेकूगुलिं दछि न्ह्यव हे पुरातत्व विभागं पुरातात्विक स्थलय् थज्याःगु ज्वलं छ्यले दइमखु धकाः स्यंकेबिउगु खः ।
थ्व देगः दनेत कँडेल राम जेभी कम्पनीं छगू करोड ४० लाख तकां पुनःनिर्माणया ज्या न्ह्याकूगु खः । उबलय् नं जगया ज्या सिधयेकाः झिंनिगः पिल्लर थंबलय् छगू करोड खर्च जुइ धुंकूगु खँ महानगरपालिकां धाःगु खः ।
परम्परागत निर्माण साम्रागी छ्यलाः दयेकूगु सम्पदा हजारौं दँ टिके जुइगु, तर सिमेन्ट छ्यलाः दयेकूगु संरचना ७० दं अप्वm टिके जुइमखुगुलिं आधुनिक निर्माण समाग्री पुनःनिर्माणय् छ्यले मदइगु खँ राष्ट्रिय पुनःनिर्माण प्राधिकरणया पुरातत्व अधिकृत भीष्म बाँस्कोटां धयादीगु दु ।
बालगोपालेश्वर वंगु असारय् हे पुनःनिर्माण सिधयेकेमाःगु सम्झौता जुयाच्वंगु दु । राष्ट्र प्रमुखं हे शिलान्यास याःगु सम्पदा इलय् हे दयेकेमफुगु व विवादया कारणं न्यागू करोड दां फूगु धयागु विभाग व महानगरपालिकाया उच्चपदस्थ कर्मचारीतय् साँठगाँठया कारणं हे जूगु खँ स्थानीयवासी सुमना श्रेष्ठं द्वपं बियादीगु दु ।
‘सम्पदा पुनःनिर्माणया निंतिं धकाः निदँया दुने न्यागू करोड सिधयेकेधुंकल, ऐतिहासिक सम्पदा धाःसा अस्तित्वया संकटय् लानाच्वंगु दु । पुखू पूवंक हे चौर जुइधुंकल, चौरय् हे बालगोपालेश्वर तनावनेधुंकल’ वय्कलं धयादिल ।
विभागया महानिर्देशक भेषनारायण दाहालं पुरातात्विक सम्पदा मापदण्ड विपरीत दयेकल धाःसा थुनाः पुनःनिर्माण यायेगु प्रतिबद्धता प्वंकादीगु दु । प्रताप मल्लया काय चक्रवर्तेन्द्र मल्लया मृत्य जुइवं महारानीया नुगः तयेत वि.सं. १७२७ य् रानीपुखू दयेकूगु शिलालेखय् न्ह्यथनातःगु दु । पुखूया दथुइ उबलय् हे बालगोपालेश्वर देगः स्थापना याःगु खः ।
महानगरपालिकाया प्रवक्ता ज्ञानेन्द्रबहादुर कार्कीं सार्वजनिक खरिद ऐन व नियमावलीइ दुगु व्यवस्था कथं लागत अनुमान स्वयां म्होयात ठेक्का बिउगुलिं रानीपुखू पुनःनिर्माणय् समस्या वःगु खँ धयादिल । ‘लागत अनुमान कथं झिगू करोडं म्हो ध्यबा रानीपुखू पुनःनिर्माण जुइगु सम्भव मदु । थ्व कानुनी समस्या समाधान मजुइकं रानीपुखू जक मखु, मेमेगु संरचना नं दयेकेबलय् समस्या वइगु खनेदु’ वय्कलं धयादिल ।
स्वन्तिया किजापाुजा कुन्हु छन्हु जक चायेकीगु रानीपुखू दथुइ च्वंगु बालगोपालेश्वर देगः तःकेहेँ मदुपिं दाजुकिजा व दाजुकिजा मदुपिं तःकेहेँपिंसं दर्शन याःवइगु स्थल कथं स्थापित जुयाच्वंगु दु ।
बुगःया अवस्था नं थथे हे
निदँ न्हयव भुकम्प सुरक्षा दिवसया अवसर हे लाकाः तत्कालिन प्रधानमन्त्री केपी ओलीं तामझामसहित यलया बुंगय् च्वंगु बुंगद्यःया देगः पुनःनिर्माणया शिलान्यास यानादीगु दु । आः थनया पुनःनिर्माण नं तसकं सुस्त गतिं न्ह्यानाचवंगु दु ।
श्रीलंका सरकारया प्यंगू करोड ६४ लाख तकाया ग्वाहालिं वि.सं. २०७५ असारय् बुंगः द्यःया देगः पुनःनिर्माण क्वचायेकेगु सम्झौता जूगु खः । भुखाय् लिपा क्षति जूगु पुनःनिर्माण ज्याय् अलपत्र लानाच्वंगु थ्व देगः छगू प्रतिनिधि घटना जक खः ।
सरकारं हे दयेकाच्वंगु सम्पदाया हालत ला थथे दु धाःसा च्यागू लाख स्वयां अप्वः निजी छेँया पुनःनिर्माण गथे जुयाच्वन जुइ ?
रासस