सामन्ति प्रभावय् येँयाः
म्हीगः, अथे धयागु यंलागा द्वादशी इन्द्रजात्राया न्हापांगु न्हि, औचापरिक रुपं । तर थ्व जात्राया सुरुवात थ्वयां तःन्हु न्ह्यःनिसें जुइ । गुथि, क्लब, स्थानीय निकाय, प्रहरी ट्राफिक व्यवस्थापन इत्यादिलिसें यक्व हे व्यवस्थापन सम्बन्धी खँय् सहलह जुइ । गुथितय्सं थःथःपिंसं म्हितेमाःगु भूमिकाकथं नालानिसें यःसिं कयाः हयाः म्हिगः म्हीगः यःसिं थन । बहनी उपाकू वनिपिं अलमल मजुइमा धकाः येँया भित्री शहरय् म्हिगः सवारी साधन दुतछ्वया महल । उपाकू वनीगु रुट थथे जुइ धकाः तःन्हु न्ह्यः हे नक्सा सार्वजनिक जुइधुंकूगु खः । म्हीगया न्हि निसें छवाःयंकं हनीगु थ्व जात्रा पितृ तर्पण जात्रा खः ।
थौंकन्हय्या येँ देय्या नां मध्यकालय् ‘कान्तिपुर’ खः । व स्वयां न्ह्यः थ्व सहरया नां ‘यँ’ दयाच्वंगु खः । ‘यँ’ सहरयात उत्तर व दक्षिण यानाः निगू लागाय् ब्वथलातःगु खः । उत्तरी लागायात ‘यँबु’ धकाः धायेगु याइगु खःसा दक्षिणी लागायात ‘यँगल’ धाइगु खः । लिच्छवीकलीय् धाःसा ‘यँबु’ लागायात उत्तर कोलिग्राम व ‘यँगल’ लागायात ‘दक्षिण कोलिग्राम’ धायेगु याना वयाच्वंगु खः । इन्द्रयात नेवाः भासं ‘यम्बाद्यः–यम्माद्यः–यमा द्यः’ नं धायेगु याः । थ्व हे ‘यमाःद्यः’पाखें हे थ्व नगरया नां ‘यँ’ जू वंगु खः धइगु विश्वास यानातःगु दु । तर थ्व विषयय् थप अनुसन्धान याये ल्यं दनि । इन्द्रजात्रायात सामन्तितय् उल्लासमय जात्रा धकाः गुगु कथं न्ह्यब्वया वयाच्वंगु दु, व पूवंक हे मखुगु खँ खः । इन्द्रजात्रा धयागु नेपालभाषां ‘येँयाः’ या अनुवाद याःबलय् थथे जूवंगु खः । गुगु पूवंक मखु । नेपालभाषाया हरेक महिनाय् वइगु पुन्हि पर्वयात अप्वः थें उगु हे महिनाया नां लिसे स्वाकातःगु दइ ।
गुंलांय् गुंला पुन्हि, यँलाय् यँला पुन्हि, सिल्लाया चतुर्दशी सिलाचःह्रे (शिवरात्री) आदि आदि । मेमेगु महिनाय् छन्हु जक हनीगु विशेष पर्व लानाच्वनीसा थ्व यँला महिनाय् भचा अप्वः पर्व हनेमाःगु जुइ । थ्व छाय् व गुकथं जुल ले ? नेपालमण्डलय् कृषि कर्म याइपिं किसानतय्सं थःपिंसं याःगु कर्मया फल चूलाइगु महिना खः यंला (भदौ–असोज) । थ्व इलय् सकलें धयाथें किसानतय् बुँइ वा पी सिधयेधुंकी । बुँया वामा वाउँसे च्वनाच्वंगु दइ थ्व नेपाःगाः (काठमाडौं उपत्यका)य् । विशेष यानाः येँय् वा हे आर्थिक स्रोत जुयाच्वंगु अवस्थाय् किसानतय्त थः पितृपिंत लुमंकेगु फुर्सद थ्व हे महिना लाःवइ । कृषि कर्म सिधयेधुंकाः पितृपिंत सुभाय् बीगु कथं उपाकु, दागिं वनेगु, हाथु हायेकेगु, भैलःद्यः, गणेद्यः, कुमारी, यमाःद्यः (यम्बाद्यः, यँयाःद्यः, इन्द्र)या पुजा याइ । यँला महिना जःछि मंकाःकथं थुलिमछि याइ । गुथिया गुथियारत, पितृ तर्पण यायेमाःपिं सर्वसाधारण, द्यः प्याखं हुइकीपिं प्रतिनिधित लिसें जात्रा स्वःवइपिंसं येँया भित्री शहरया गल्ली गल्लीइ यक्व हे यात्रा यायेमाःगु जुइ । उकिं यँयाः (यँ – महिनाया नां, याः –यात्रा) धयागु हे यँला महिनाय् याइगु यात्रा खः । येँ धयागु काठमाडौं, अले काठमाडौं अर्थात येँय् याइगु यात्रा धकाः स्थान विशेषयात महत्व बियाः येँयाः धायेगु यानाहल । थ्व यात्रा येँ (काठमाडौं)य् जक हनीगु मखु, नेपाःगाःया स्वंगुलिं शहरय् याइगु यात्रा खः ।
यात्रा छाय् याइ ले ?
थ्व यात्राय् विशेष यानाः थःगु क्षेत्र वा उबलय्या देय्या सीमा चाःहिलीगु परम्परा खः । थ्व यात्राय् कान्तिपुरया लिपांम्ह जुजु जयप्रकाश मल्लं कुमारी, भैरव, गणेशयात रथय् तयाः चाःहिकेगु परम्परा सुरु जुल, उबलय् निसें थ्व यात्रा जात्राय् हिउवन । सामन्तितय् उल्लासमय जात्रा जूवन । पितृपिंत तर्पण यानाः हनीगु वा याइगु यात्रा समस्तिरुपं कार्ल माक्र्सया सिद्धान्तया जननि नं थज्याःगु हे समाज खः । सामाजिक, राजनीतिक दर्शनय् माक्र्सवाद उत्पादनया माध्यमय् सामाजिक स्वामित्वपाखें वर्गविहीन समाज स्थापना यायेगु संकल्प याइगु कम्युनिष्ट बिचारधारा खः । मौलिक माक्र्सवाद धयागु आर्थिक राजनीतिक व आर्थिक सिद्धान्ततय् पुचः खः, गुकियात कार्ल माक्र्स, फ्रेडरिक एंगेल्स व भ्लादिमिर लेनिन व चिन्तकतय्सं झिंगुंगूगु व नीगूगु शताब्दीइ समाजवादया वैज्ञानिक आधार पुष्टि यायेत न्ह्यब्वःगु खः । माक्र्सवादं मानव सभ्यता व समाजयात निगू वर्गय् विभाजित याइ – शोषक व शोषित । थ्व विश्वास याइ कि श्रोत व संसाधनं सम्पन्न वर्गं न्ह्याब्लें उत्पादनया श्रोतय् थःगु अधिकार तयेत कुतः याइ, अले मेगु वर्गयात निरन्तर बुर्जुवा बिचारधाराया आडय् वंचित यानातइ । शोषित वर्गयात थ्व षडयन्त्रया जानकारी दयेवं वर्ग संघर्षया भूमि तयार जुइ । वर्गविहिन समाज (साम्यवाद) स्थापना यायेत वर्ग संघर्ष छगू अपरिहार्य व रोकथाम प्रक्रिया खः ।
थज्याःगु वर्गविहिन समाजय् जब वर्गीय राजनीति शुरु जुइ, अबलय् द्वन्द्वया सिर्जना जुइ । सामन्ति (शोषक)तय्सं सर्वसाधारणयात (शोषित)यात श्रोत साधनय् जक सीमित मयासे थन हनीगु पर्वय् नं उच्च वर्ग (सामन्ति÷शोषकं) कब्जा यानाः उमीगु जक प्रचार प्रसार याइ । गुगु म्हीगया घटनां छरपरस्त जूगु दु । सामन्तितय्सं उल्लासमयया रुपय् हनीगु न्हिकुन्हु सकसितं बिदा बी । छगू भेगय् छन्हु रथयात्राया सुरुवात जुइ, मेगु भेगय् मेगु न्हि कुन्हु जुइ । तर राजा महाराजा (थौंकन्हय् राष्ट्रपति) सहभागी जुइगु रथ जात्राबलय् बिदा बी, मेबलय् रथ सालीबलय् छाय् बिदा मबिउगु ले ? वास्तवय् थ्व पर्वया इलय् स्थानीय विदाय् दुथ्याकाः मोहनीबलय् थें ताःहाकः विदा बीगु व्यवस्था यायेमाः । यँलाया जात्राय् वनेमाःपिंसं थ्व इलय् बिदा काइसा मेपिंसं मेगु इलय् बिदा काइ । वर्गविहिन समाजपाखे निर्माण जूगु थ्व यँयाः (यँ महिनाया यात्रा) आः वर्ग विशेषय् हिलावंगु दु । गुबलय् थ्व जात्रा सुरु जुल, उबलय् वर्गीय वा जातीय विभेद मदु जुइ । फुक्कं वर्गया मनूत, फुक्कं जातया मनूतय्सं मंकाः कथं फुक्क थासय् चाःहिली । थुकिया निरन्तरता अझं दनि, तर वर्गीय विभेदं यानाः सर्वसाधारणं दुःख सीगु जुयावःगु दु । म्हीगःया न्हि कुन्हु सुं नं सामन्तित उपस्थित मजुइगु यात्रा जूगुलिं विदा बीमखु, लिसें थुकिया जानकारी राज्यपक्षं बीगु तकं याइमखु । मेबलय् मोबाइलय् थीथी सूचना पिदनी, सुचंत मोबाइलया मेसेज बक्सय् वइ । म्हीगया अर्थात उपाकुया सुचना नं सामन्तितय् मेमेगु नखःचखःबलय् नं प्रवाह जूगु खःसा म्हीग यक्व सर्वसाधारणं सास्ति नयेम्वालीगु खः । थज्याःगु जात्रां झीगु समाजयात वर्गविहिन समाज लुमंकाबी, अले लिपा नं लुमंका बिया वयाच्वनी । छन्हु हाकनं थज्याःगु हे समाजया निर्माण जुइमा । भवतु सब्ब मंगलं ।
LEAVE YOUR COMMENTS