ब्वयेकेगु मखुला भुतमालि
सर्वज्ञरत्न तुलाधर
आकासय् प्याखं ल्हुइ, पातालय् बाजं थाइ थ्व छु खः ? – धकाः सुनानं क्वाः न्यँसा थुकिया लिसः जुइ भुतुमालि ब्वयकेगु । थ्व जुल नेवाः क्वाः । प्यकुंलाःगु भ्वँयात चीपुगु ति कथि निपु, छपु धनुष थें चाःतुइकाः अले मेगु वाण थें तप्यंक तयाः दयेकाः कःकाः तयाः सुकां चिनाः मोहनिबलय् आकासय् ब्वयेकेगुयात हे भुतमालि ब्वयेकेगु धाइगु खः । भुतमालि, भुतिमालि, भुतुमालि, भ्वतमालि, भ्वतामालि, भ्वतिमाला, भुतिमाला, भुनिमालि, भुतिमा, बखुंमालि, बतिमा (दोल्खा) न्ह्यागु हे धाःसां आखिर थ्व भुतमालि हे खः । थाय् व मनू स्वयाः पाःगु नां जक खः । भुतमालिइ धनुष थें चाःतुगु कथियात पपू कथि (बपि कथि) धाइसा बिचय् वाण थें तप्यंगु कथियात दुगःकथि (त्वाः कथि) धाइ । दुगःकथिया दकलय् च्वय्यागु च्वकायात भुतमालिया त्वाः धाइगु खः । त्वाः दुथाय् च्वंगु कथि जूगुलिं हे त्वाःकथि धाःगु जुइमाः । त्वाः धयागु भुतमालिया स्टेरिंग खः । त्वाः गुखे स्वकाः का तुला काल भुतमालि उखे हे ब्वाँय् वनी ।
सर्गः वँचुसे च्वनाः, निभाः थिनाः, न्हिच्छि चच्छि वा वइगु दिनाः सिनाज्या सिधःगु ई । हानं हानं वा वःसा वामा पाकय् मजुइ ला धकाः इन्द्रयात ‘आः वा वये गात, वा पाकय् जुइ त्यल’ धकाः भुतमालि ब्वयेकाः वाद्यःयात खबर छ्वयेगु खः धयागु जनधारणा दु । न्हापा न्हापा सिनाज्या सिमधयेकं भुतमालि ब्वयेके मजिउ धाइ । ब्वयेकलकि वा दिनाः सिनाज्या स्यनी धकाः ब्वःबिइ । झीथाय् भुतमालि कःसि, पलिइ, जस्ताय् थःथिति पासाभाइ मुनाः नयेगु त्वनेगु ज्वरे यानाः ततःग्वःगु स्पिकर जवंखवं तयाः मालश्री, नेवाः धुन हायेकाः कौला लछियंक हे ब्वयेकी । अय्सां अष्टमि, नवमि, दशमि स्वन्हु विषेश जुइ ।
थबलय् सर्गः जायेक सादा, ह्याउँलाल, वाउँलाल, हाकुलाल, म्हासुलाल, वँचुलाल, बापाःच्या, दारिवाल, पानबुता, शंखबुता, फात्वाः, धर्के, तिनधर्के, तिनकुने, चारकुने, न्हिपंवाल भुतमालिं इलिलिलि जाइ । भुतमालि बाजंत भुतमालि ब्वयेकेत पन्जा, गगल्स, क्याप ज्वनाः तयार जुयाच्वनी । थुकथं भुतमालि धायेवं हे मिजंपिनि थः मचाबलय्या लताइँ, सुका व मन्दलि कासा लुमना वइ । थौंकन्हय् मिसापिं नं भुतमालि ब्वयेकेगुलिइ न्ह्यचिलावःगु दु ।
भुतमालि नं निताजि दु । नेपाली भ्वं व लखनऊ भ्वंयागु । लखनऊ भ्वँतय् नं सादा व शंख घोतय् यानातःगु धकाः निथि दु । शंख घोतय् यानातःगु भुतमालि घोतय् याना मतःगु भुतमालि स्वयाः भचा थिके जुइ । नेपाली भ्वंयागु भुतमालि नं लखनऊ भुतमालि स्वयाः भचा अप्वः हे थिके, तर बांलाः । नेपाली भ्वंयागु भुतमालि झीथाय् हे दयेकीगु जूगुलिं मस्तय्त धकाः चिचिपाःगु नं दयेका ब्यू ।
थौंकन्हय् ला अझ चिक्चा–चिक्चापाःगु ब्वसा भुतमालि नं दयेकू । नेपाली भुतमालि लखनऊ भ्वंया भुतमालि थें झ्यारझुर गुइ मखु । लखनऊ भुतमालिइ नं स्यःका धकाः भुतमालिया बोर्डरय् सुका तयातःगु दइ । थौंकन्हय्या भुतमालि प्लास्टिकयागु उकिसनं बिज्ञापन, यिखभ लयतभक, यिखभ त्रगयतभक, mभककबनभक, कार्टुनया पात्र आदि इत्यादि छापय् यानातःगु दइ । अझ गुगुं ला भराय्पाःगु कापःयागु लापाचा, झंगः, आकार प्रकारय् दयका तःगु दइ ।
भुतमालिया ज्यान धयागु कःका हे खः । कःकायात गलःका, झ्याखिं (ख्वपय्) नं धाः । कःका तयेत दकलय् न्हापां सुका छत्वाः कयाः जवगु पपू कथिं खवगु पपू कथि तक स्वतु का नापे यायेगु । अले पपू कथि व दुगः कथि क्रस जुयाच्वंथाय् सिन्कां च्वय् छप्वाः क्वय् छप्वाः क्रस जुइक निप्वाः खनेगु । अथेहे च्वय् प्वाः खनागु थासं छगू पाख क्वय् दुगः कथिया जवं खवं छप्वाः छप्वाः खनेगु । अले न्हाचःयागु सुका निलः यानाः सिन्कां प्वाः खनागु प्वालय् सुका दुछ्वया च्वय् दुगः कथि व बपि कथि क्रस जुयाच्वंथाय् व क्वय् दथुकथिइ नं क्वात्तुक निगथः स्वगथः गथः चीगु । च्वय्यागु गथः नं क्वय्यागु व क्वय्यागु गथः नं च्वय्यागु गथःया सुका बराबर यानाः हानं मेगु गथः चीगु । थ्व हे भुतमालिया कःका जुल ।
थ्वहे कःकाया च्वःलिसे लताइँया सुका स्वाका यंकेगु । कःका तःगु बांलातकि भुतमालियात थःगु बसय् तयेफइ । भुतमालि थःगु कन्ट्रोलय् दइ । कःका बांलाःगु भुतमालि थिकुथिकु पनी, चकिचकि नं नइ । जवय् नं वनी, खवय् नं वनी । च्वय् नं वनी क्वय् नं वनी । सुइगु छ्यं फुसय् यंकाः भुतमालि चकिचकि नके ला थिकुथिकु पंकेला न्ह्यागुं हे याये फइ । भुतमालि ब्वयेकेबलय् भुतमालि थिकुथिकु (थ्याकाथ्याका) नं पनेफु, चकिचकि (चकेचके) नं नयेफु । अप्वः थिकुथिकु नलकि भुतमालि लाता हे जुइ यः, न्ह्याक्व फुँइ तःसां भुतमालि छप्ति हे चकिचकि नइ मखु । थय् जुइबलय् थसिकःका (थथुका) छथु सियाः (निइका) बिलकि भुतमालि हानं चकिचकि नइ । अप्वः चकिचकि नलकि धाःसा क्वसिकःका (क्वथुका) छथु सियाः (निइका) बिलकि नं भुतमालि थिकुथिकु पना वइ । गुम्हगुम्हेस्यां चकिचकि अप्वः नलकि बेमान नल धकाः भ्वंयागु न्हिपं तयाः नं भुतमालि ब्वयेकी । लिपा मनूतय्सं अडियो भिडियो टेपया नं न्हिपं तयेगु याना हल । आः ला अडियो भिडियो टेप नं तना वने धुंकल । अथे हे गबलें भुतमालि ब्वया च्वच्वं हे भ्वाक्क धायेक जूवनेयः । अथे जुलकि लापा नकेगु (स्यायेगु) धकाः दुगः कथि छाति फुलय् याये थें चाःतुइकाः मिलय् याइ । गबलें गबलें भुतमालि जवय् वा खवय् छखे जक धे चुइयः । अबलय् भुतमालियात सन्तुलन यायेत ग्वाः नकेगु (बकुला नकेगु, ग्वाय् नीकेगु) धकाः धेय्चुगुया अःखःपाखे भ्वं छकूचा पपू कथिइ तनेमाः । बांलाःगु भुतमालि ब्वइबलय् स्याकु (स्याफः, सिकुसिकु) नइ मखु । सुका त्वःतूलिसे भुतमालि थसिबाः वनेयः । आक्सय् झन्झन् थहां वनाः लताइँ नं भुतमालि तकया सुका घःमाःया आकारय् चाःतुला च्वनी ।
दकलय् न्हापां भुतमालि ब्वयेकेत छम्हेस्यां लताइँ ज्वने माल अले मेम्हेस्यां भचा तापाक्क वनाः भुतमालिया पपू कथि ज्वनाः आकासय् ब्वयेका बिइमाः । भुतमालि आकासय् ब्वयेका बिइगुयात हे भुतमालि तिइगु धाइगु खः । भुतमालि त्यू वनीम्हेस्यां बांलाक उखेथुखें, न्ह्यःनेल्यूने स्वया जुइमाः । गबलें गबलें जस्ता, पलिं कुतुवनाः बांमलाक्क घाःपाः जूपिं नं दु । अथे हे भुतमालि ब्वयेकीम्ह नं फुइँ ततं लिहां लिहां वना घाःपाः जूपिं नं दु । भुतमालि आकासय् ब्वलकि मेपिं नाप ल्वाके हथाय् जुइधुंकी । अले फँुइ यायेगु सुरु जुइ । फुइँ कायेगु व फुइँ तयेगु नं सुरु जुइ । जवय् पातापाता फुइँ याःसा भुतमालि जवय् धेचुइ खवय् फाताफाता फुइँ याःसा भुतमालि खवय् धेचुइ । फुइँ तयाः थःगु भुतमालि द्यने लाकेत सनी, द्यने लातकि हानं डबल फुइँ तया तःले लाःम्ह बिसिउँ वने मफयेक भुतमालिं क्वानाः क्वकयाः का छुनेगु याइ, का त्वतेगु याइ, गबले तक चय्त याये फइमखु अबलय् तक का छुनाच्वनी । छुं गथे जुयाः थःगु भुतमालि चय्त जुलकि का तुले हथाय् जुइ, छाय्धाःसां मेमेपिं पलिइ च्वनाच्वंपिंसं कापु पथं दायाः कायेयः ।
भुतमालि धयागु मब्वःतले ब्वयकेगु, ब्वये धुंका ल्वाकेगु, ल्वाके धुंकाः चायेगु, चाये धुंकाः हानं थाकाथुकु कायेगु खः । गबलें गबलें थाकाथुकु काये धात्तलें लताइँनापं थाकाथुकु काःगु भुतमालिं हे साला यने यः । भुतमालि ल्वाकाः मेपिनि ब्वयाच्वंगु भुतमालि चानाः, चय्त याये हथाय् जुइ । मण्डली जुइत स्वइ । भुतमालि ल्वाकः मवलकि, बिसिउबिसिउँ वनकि हारभुस्याः ! हारुवा ! आदि इत्यादि धयाः लाय्लाय् बुइ । न्हाय् वनीभनं भुतमालि ल्वाकेत करं क्यंकी । भुतमालि चाये फतकि त्वाः हे थ्वयेक ततःसलं चय्त चय्त धकाः हालि । मानौं कि लड़ाइँ हे त्याका वःपिं थें । गुम्हगुम्हस्यां टिन थाइ, देमा थाइ, भुस्याः तकं थाइ । हाः हू याइ । न्ह्यइपुकी । नेपाली पहलं भुतमालि ब्वयेकीपिंसं लताइँया सुका त्वःताः, का छुनाः भुतमालि चाइसा मधेसी पहलं ब्वयेकीपिंसं सुका झ्वाँय्झुइँ सालाः भुतमालि चाइ । अय् जूगुलिं नेपाली पहलं ब्वयेकीपिनि सुका अप्वः फुइ ।
थौंकन्हय् थें रेडिमेड सुका लताइँ अबलय् न्यायेगु मदु । अबलय् न्याये दुगु सुका धयागु पाँच सय गज, हजार गज (डायमण्ड ब्राण्ड), गनमार (सिंयागु चिक्चा ग्वःगु लताइँखय् वइगु), शालिमार ब्राण्ड, कोटस् ब्राण्ड, रिल सुका, २० नं या ग्वारा सुका खः । थ्व सुका फुक्क माजा मदुगु, माजा तये मानिगु सुका खः । अले माजा तयेगु धकाः साबदाना दायेकाः लस्सा वयेकाः छपा ल्हातिइ साबदाना मेगु ल्हातिइ खाःचिं (खाचुं, चिमचुं) ज्वनाः, छम्हेस्यां सुका त्वःतेगु मेम्हस्यां सुका तुलेगु यानाः माजा तयेगु खः । गुम्ह गुम्हस्यां खासा व खाःचिं, कुन्हू व खाःचिं, खेँ व खाचिं माजा तइपिं नं दु । अःखः माजा, डबल माजा धका सुका बल्लाकेत तइपिं नं दु । गबलें गबलें माजा तःगु मिले मजुलकि धाःसा सुका बल्लायेगु सत्ता थुसुथुसु (तुसुतुसु) वने यः । बांलाक्क माजा तःगु सुकां वक्व वक्व चयेत नं यायेफु । मन्दलि जुयाच्वनेफु । थौंकन्हय् माजा तयेगु झन्झत छता मन्त । दां जक पुलेमाः मेसिनं माजा तयातःगु प्यतु, खुतु, च्यातु, झितु, झिंनितु का तयाः निला तःगु रंगिन सुका, व नं किसिम किसिमयागु इन्डियन, धैधैगु न्यायेगु दत।
न्हापायागु माजा थौंकन्हय्या भासं अर्गानिक माजा खःसा थौंकन्हय्या माजा केमिकलयुक्तगु माजा खः । गुगु झीत मनिंगु माजा खः । छुं गथे जुयाः थौंकन्हय्या माजा दुगु सुकां ल्हातिइ, म्हय् गननं कित, झ्वय्पिल धाःसा बांलाक बिचाः यायेमाः । तर थौंकन्हय् न्हापा थें भुतमालिया क्रेज धाःसा मंत । भुतमालि नं थिके, सुका नं थिके, ई नं मदयावन । न्हापा स्वया झंझं लिमलानावन ।
पलिइ, कःसिइ, जस्ताय् मस्त चाना हःगु भुतमालि लाये धका तयार जुयाच्वनी । गुम्हं पँ, गुम्हं ताहाकःगु कथि ज्वनाः भुतमालि वलकि दाया काये धकाः सुलाः पियाच्वनी । गुम्ह गुम्हस्यां मण्डली कयेकाः कायेत सनाच्वनी । भुतमालि गुतकि धाःसा जाग्वः, जाति, मः, कुन्हू नं परका हानं ज्या काइ । अबलय् थौंकन्हय् थें सेलो टेप मदु । भुतमालि ब्वयेके त्यइ, फय् सनी मखु । फय् मसंकं भुतमालि ब्वइ मखु । हीमी चाइ । अले छु माल, फस द्यःयात ब्वः बिइ – फय् प्वाः द्यःया न्हाय् स्यं !!! फय्क्वाः द्यःया न्हाय् वं !!! धकाः हालि । भुतमालि ब्वयेकाः ल्यं दुगु सुका, लाना कयातःगु कापु ज्वनाः चुकय्, लाछिइ, ननिइ, बहालय् वया हन्दलि मन्दलि कासा, झ्वाइँझुइँ कासा म्हिताः भुतमालि नखः क्वचायेकी ।
थौंकन्हय् न्हापा थें कःसिइ, जस्ताय्, पलिइ च्वना भुतमालि ब्वयेके मछिनावःगुलिं भुतमालि कासा धकाः भुतमालिबाजतय्गु लागि अलग्ग हे तिंख्यलय्, पहाडय् भुतमालि कासाया ग्वसाः ग्वया वयाच्वंगु नं दु । अथेहे थौंने ने.सं. ११४१ कौलागाः ३ सनिवाः, बुरांख्यःया न्यत उदाय छेँय् उदाय समाजया उदाय् युवा पुचःपाखें भुतमालि कासा ज्याझ्वः याःगु खः ।
LEAVE YOUR COMMENTS