ने. सं. ११४३ तछलागा चौथी -

बेलायतय् लकडाउनय् नेपाःया सम्पदा दयेकाच्वंपिं मस्त

संयुक्त श्रेष्ठ

थौंकन्हय् बेलायतय् कोरोना भाइरसया संक्रमण नियन्त्रणय् वल । अथेसां छुं वाः न्ह्यः तक नं न्हियान्हिथं थ्यंमथ्यं द्वःछिं मल्याक मनू सिनाच्वंगु इलय् झीसं दक्व ज्या छखे तयाः सुम्क छेय्ँ च्वनेगुया छुं विकल्प मखना । मानव इतिहासय् सुयातं नं तालं ग्वयाः कुना तयेगु धइगु अपराध सरह जुइ । अथेसां थ्वपालय् धाःसा झीसं थःगु व समाजया निंतिं छेँ दुने हे कुंका च्वनागु जुल । थज्याःगु अपूर्व इलय् जोखिमय् लायेफुपिं धयापिं मस्त नं खः । मांबौपिंत नं मस्तय्गु थज्याःगु अवस्था गुबलें स्वये मखंनिगु, छगू कथं न्हूगु हे अवस्था जुइ । थज्याःगु इलय् मस्तय्त जोखिमय् मलायेकेगु निंतिं बांलाःगु समाधान छगू रचनात्मक प्रविधि नं खः ।

बेलायत सरकारं २३ मार्च २०२० य् आधिकारिक रूपं लकडाउनया घोषणा याःसां उकिया छुं वाः न्ह्यः हे यक्व मस्त ब्वनेकुथि वनेगु त्वःते धुंकूगु खः । ब्वनेकुथि तीधुंकाः ला उमिसं पासापिं तकं नापलाये मखन । थज्याःगु इलय् बेलायतय् नेवाः तजिलजि म्वाकातयेत नीदँ निसें सनाच्वंगु संस्था पासा पुचः गुथि लन्दनं मस्तय्त छुं न्ह्यइपुकेगु व बांलाःगु खँ स्यनेगु भाला काल ।

थ्व लिपा गुथिं डिजिटल प्लेटफर्मय् छगू ‘गुथि माइनक्राफ्ट सर्भर’ धइगु सुरक्षित व कृत्रिम थाय् दयेकल । थ्व धुंकाः झिंस्वदं क्वय्या झिंन्याम्ह मस्तय्सं थ्व दबुलिइ ब्वति काल । थुगु डिजिटल दबुलिइ इपिं न्हिन्हिं निघौ म्हितेगु व न्हूखँ सयेकेगु यानाच्वंगु स्वला दत । बेलायतया थीथी थासं वःपिं उमिसं थःपिंत धाथें नापलाःगु धाःसा मदु ।

दकलेय् न्हापां उमिसं निवाः तक थःपिंत म्हसिकल । उमिगु ल्हातय् वःगु ज्याभःया छ्यालाबुला व न्हू पासापिनिगु बः छुकी दु धयागु थुइकल । मेगु चरणय् उमिसं न्हापांगु ज्या कथं स्वयम्भू स्तूपा दयेकेगु ज्या न्ह्याकल । नेपाः देय्या थुगु दकलय् नांजाःगु महाचैत्य दयेकेबलय् इमिगु निंतिं दक्व न्हू ज्याभःत जूगुलिं चिचिधंगु ज्या यायेत नं उमिसं यक्व परिश्रम यायेमाल । थुकी दुने यक्व संरचनात दयेकेमाःगुलिं उमिगु यक्व ई फुत । न्ह्यागु जूसां न्हूपिंसं दयेकुगू स्वयम्भू स्तुपा लिपातय् बां हे लात, अले थुगुसीया स्वांयाः पुन्हि कुन्हु सिधःगु नं पाः लात ।

‘गुथि माइनक्राफ्ट’ दुने झीसं यक्व खँ सयेके खन व न्हू न्हू हाथ्यात वयाच्वन । नेपाः वनाबलय् छेँजःलिसे स्वयम्भू स्वःवनागु जि लुमं’, स्टोकय् च्वनीम्ह च्यादँ क्यंम्ह अलिशा दर्शनधारीं धाल ।

बेजिंगस्टोकया न्हय्दँ क्यंम्ह रेइसा राजभण्डारीयात धाःसा यक्व चिधीबलय् स्वयम्भू वंगुलिं भतिभति जकः लुमं ।

उमिगु निक्वःगु ज्याथू जुल, ‘बिग बेन ।’ दक्व मस्त स्वयम्भू मवंगु जूसां लन्दनय् च्वंगु बिग बेन इमिसं खनाच्वंगु संरचना जुल । अथेसां छगू स्मारक त्रिआयामय् दयेकेत खनाच्वंगु जुयां जक मगाः धयागु उमिसं याकनं हे थुल । पूवंक ज्या यानाः सिधयेकेधुंकाः उमिसं उकिया वास्तुकलाया बांलाक अध्ययन याःगु नं खनेदत । चिचीधंगु ज्या लिसाया यानाः थाकुइधुंकूगुलिं उमिसं गथे याकनं ज्या यायेगु धइगु सयेकल ।

‘बिग बेन’ दकलय् च्वय्या पिरामिड मेथाय् स्वयाः खिउँसे खनेदु खनि, जिं न्हापा बिचाः मयाना’, बेजिंगस्टोकया च्यादँ क्यंम्ह याश राजभण्डारीं धाल ।

उमिगु स्वंगूगु ज्याथू कथं नेपाःया दकलय् तजाःगु देगः न्यातपौ दयेकीगु जुल । थुकिया वास्तुकला दुनेया प्रतिरूपकता व तालय् उमिसं झिन्हु तक सवाः काकां ज्या यात । थीथी पशुया झ्वाता छथाय् तयेबलय् सामंज्यस्य हयेत, औपचारिक संतुलन गथे यानाः छ्यलेगु धइगु नेपाःया मौलिक वास्तुकलाया बांलाःगु दसु न्यातपौ जुल । थुकिया निंतिं उमिसं न्हापांखुसि प्रोग्रामिंग प्रविधि छ्यलेमाल ।

अलिशायात थः केहँे नाप न्यातपौ वंगु लुमंसे वल । रेइसां धाःसा न्हापा न्यातपौया बारे मसिउ । याशया धापू कथं न्यातपौ छगू दकलय् ब्यागलं व धार्मिक महत्वं जाःगु देगः नं खः ।

सटनय् च्वनीम्ह च्यादँ क्यंम्ह प्रत्युश धाःसा न्यातपौ मवंनि । ‘थाकू इलय् झीसं धाथें बांलाक छगू पुचः जुयाः ज्या याना । जितः नेपाःया वास्तुकला यः, अले म्हिताः–म्हिताः यक्व खँ सयेकेगु नं चूलात’, वं धाल ।

थीथी चरणय् मस्तय्सं थःथःगु दुचु कालबिल यानाच्वंगु दु । वेलिंगय् च्वनीम्ह च्यादँ क्यंम्ह आदर्श दाहालं नं नकतिनि जक ब्वति काःगु जूसां पासापिंसं ग्वाहालि यानाच्वंगुलिं वयात लय्ताः । एज्वयेरय् च्वनीम्ह न्हय्दँ क्यंम्ह दिपांकर मानन्धरया नं अज्याःगु हे अनुभव दु । न्यादँ जक क्यंम्ह लन्दनया लुनिभा महर्जनयात नं म्हिताः–म्हिताः न्हूखँ सयेके यः ।

थीथी संरचनात दनेगु ज्या यायेधुंका बेलायतय् च्वंपिं नेपाःमि मस्तय्सं नेपाःया सम्पदा गज्याःगु धकाः थुइका कासें थःपिंसं सयेकूगु खँ पासापिंत नं कनेगु यानाच्वन । केन्टय् च्वनीम्ह च्यादँ क्यंम्ह अमोल न्यौपानेया धाःसा लिपा पशुपतिनाथ दयेकेगु बिचाः दु ।

‘नेपाःया वास्तुकला दुने झ्वाता व अंगलय् दइगु मिहिन बुट्टा जितः यः । झी छधी जुयाः न्हू बिचाःत प्वंका, छगू पुचः जुया ज्या याये यः’, चिंगफर्डय् च्वनीम्ह झीछदँ क्यंम्ह संयोजन श्रेष्ठं धाल ।

‘दक्व जानाः ज्या यायेगु न्ह्यइपुसे च्वं । नापं, झीसं नेपाःया तजिलजि व सम्पदाया बारे नं थुइकाच्वना’, स्कटल्यान्डय् च्वनीम्ह च्यादँ क्यंम्ह पलिस्था महर्जनं धाल ।

सटनय् च्वनीम्ह गुदँ क्यंम्ह शय्लि डंगोलं धाःसा थीथी ज्याथू धुंकाः यक्व थाय्या नां म्हसिइकल । ‘जिगु बिचारय् नेपाःया गुगुं नं वास्तुकलाया लिउने विशेष अर्थ दयाच्वनी । इपिं मध्ये यक्व थासय् जितः वने मास्ते वः’, वं धाल ।

प्रत्युश थें याश नं न्यातपौ मवंनि । ‘न्यातपौ दयेकाबलय् जिं थुगु देगः नेपाःया ख्वपय् दुगु खँ सिल । स्वयम्भूया बारे नं जिं न्हापा मसिउसां

‘गुथि माइनक्राफ्ट’ पुचलं जितः नेपाःया तजिलजि बारे यक्व खँ स्यन, गुगु तसकं बांलाःगु खँ खः’, वं धाल ।

माइनक्राफ्टय् देवनागरी व रञ्जना आखःया संसाः दयेकाच्वंगु झ्वलय् याश व संयोजनं छगू न्हू बिचाः हल । उमिसं प्रोग्रामिंग याना ‘गुथि एक्सप्रेस’ धइगु छगू छुुकछुक सः पिकयाः ब्वां वनीगु रेलगाडी दयेकल । थुकी ब्यागलं ब्यागलं क्वथाय् च्वनाः दक्व मस्त नापं चाःहिलेफु । उमिसं आः उगु रेलगाडीयात श्रीवत्स नापं ल्वइगु ट्य्राक (लँपु) दयेकाच्वंगु दु । अनन्त गथःया थुगु भिंगु चिं नेपाःया बौद्ध व हिन्दू धर्म दुनेया अष्टमंगल मध्येय् छगू खः । गुगुं फुतिं न्ह्याकूसां थुगु गथलय् गनं दिकेम्वाःगुलिं थुकिं अनन्त जीवनया दर्शन नं क्यनी ।

लकडाउन पूवंक क्वचायेधुंकाः व झी दक्व साधारण जीवनय् लिहां वयेधुंकाः थुपिं कृत्रिम नेपाःया कनिष्ट वास्तुकारपिंसं धाथें हे ख्वाःख्वाः स्वयाः नापलायेगु ग्वसाः ग्वःगु दु । गनं नापलायेगु व छु छु कासा म्हितेगु धकाः नं इमिगु खँ जुयाच्वंगु दु ।