मय्जु सुजुकिया नेवाः मालेज्या

#मंगलमान शाक्य

छगू नेवाः भाय्या ज्याझ्वलय् नेता राजेन्द्र श्रेष्ठजुं च्वमियात धयादीगु खः– छगू तथ्याङ्क कथं स्वनिगलं दँय् न्याद्वः नेवाःत पिहां वनाच्वंगु दुसा झिद्वः गैर नेवाःत स्वनिगलय् दुहां वयाच्वंगु दु । डा.केशवमान शाक्यजुं खँल्हाबल्हाया झ्वलय् न्ह्याबलें धइथें धयादी – मेपिं जनजातित गुलि संगठित जुइफु उलि नेवाःत जुइ मफु ।

छगू कथं नेवाःतय्के आटँ हे मदुला धइथें च्वं । मदुम्ह भाजु पद्मरत्न तुलाधरजुं तःक्वःमछि, तःथाय् न्ववायेधुंकूगु दु कि – झीगु भाषिक लागा न्हियान्हिथं चिब्या जुया वनाच्वंगु दु । झी हे भाषिक ख्यःया पासापिंत बाहेक मेपिंत झीगु भाषिक ख्यलय् छु जुयाच्वन धइगु खँय् भ्याः हे वास्ता मदु ।

औपचारिक वा अनौ–पचारिक रुपं नेवाः भाय्या बारे जुइगु गुगुं नं मुँज्याय् वनेबलय् जुइगु खँल्हाबल्हाया मू विषयवस्तु धइगु नेवाःत, नेवाः भाय् अले नेवाः संस्कृति कथहं भीरं कुतुं वनाच्वंम्ह म्येय् थें जुयाच्वंगु अवस्था खः। अर्थात थौं स्वनिगःया छथ्वः नेवाःत सीदयेक नेवाःतय्गु दुरावस्था खनाः गाक्कं चिन्तित जुयाच्वंगु दु ।

इलय्ब्यलय् थुपिं नेवाःतय्सं मनय् थुंदियाः धायेगु याः कि – थ्व हे स्थिति न्ह्यानावं वन धाःसा मेगु नीदँ वा स्वीदँ लिपा नेपालय् नेवाःतय्गु अस्तित्व हे नं मदयेफु । थ्व स्थिति मवयेकेत उकिं आः हे झीसं छुं यायेमाल । तर थ्व ‘छुं यायेमाल’ धइगु छु ? थ्व न्ह्यसःया दुने थ्यंक वनाः लिसः मालेगु कुतः व अले व लिसः कथं ज्याझ्वः दयेकेगु ज्या थौंतक सुं नं नेवाः भाय्या कार्यकर्ता धायेके यःपिं मनूतय्सं याःगु मदुनि, यायेगु कुतः नं याःगु खने मदुनि ।

तर थ्व कुतः छम्ह नकतिनियाम्ह जापानी मिसां यायेत स्वःगु दु । गुकियात झी नेवाःतय्सं छगू दसु भाःपाः दुग्यंक दुवालेगु आवश्यक दु ।
नेवाः देय् दबू स्वनेगु ई जःखः छम्ह जापानी मय्जु सुजुकि मिकिकोजुं नेवाःत नापलानाः नेवाः भाय्या वर्तमान अवस्था बारे थीथी खँ न्यनेगु याःगु खः ।

थुम्ह जापानी मय्जुयात उबले पद्मरत्न तुलाधरजुं नापलाये धुंकाः छगू समारोहय् न्ववासें वय्कलं धयादीगु खः– थौं नेवाः भाय्या वर्तमान समस्यायात कयाः अनुसन्धान यायेत तकं विदेशीत वयाः याः वयेमाले धुंकल । सुं नेवाः विद्वानतय्सं थ्व विषययात नं थःगु अनुसन्धानया विषय दयेके जिउ धकाः थौंतक तायेकूगु हे मदुनि ।

जिं वय्कःयात इनाप यानागु खः कि शोधपत्रयात वय्कलं समाधानात्मक कथं न्ह्यथनेफत धाःसा व शोधपत्र नेवाः भाय् वर्तमान स्थितिपाखें मुक्त जुइगु छगू निर्देशिका जुइफु ।

तसकं विडम्वनाया खँ खः । भाजु पद्मरत्नया थ्व धापू उम्ह जापानी मिसाया बारे उगु समारोहय् न्यनेधुंकाः छुं दिं लिपा मय्जु सुजुकि मिकिकों थ्व च्वमियात नं नापलाः वःगु खः । नापलाये माःगु विषय वहे अर्थात थौंया नेवाः भाय्या समस्याया बारे थ्व च्वमिया छु बिचाः दु ?लिसः बी न्ह्यः जिं मय्जु सुजुकियाके न्यना–छिगु अनुसन्धानया विषय नेवाः भाय्या समस्या मालेज्या जक कि समाधान मालेज्या नं खः ?

‘खय्त ला समाधान मालेज्या नं खः । तर आः तक जिं गुलि नं नेवाःत थ्व विषयय् नापलाना वय्कःपिं फुक्कसिनं धइथें जितः नेवाः भाय्या थीथी समस्याया बारे ला यक्वं खँ कन, समाधानया बारे सुनां नं छुं मधाः ।’ मय्जु सुजुकिं नेवाः भाय्या समस्याया बारे थीथी नेवाः व्यक्तित नापालाये धुंकाः थःके वःगु अनूभुति जितः थुकथं न्ह्यथन ।

वय्कलं हाकनं न्ह्यःने धयादिल, ‘फुक्कसिनं खँधी व खँग्वः जक पाक्क वहे खँ न्ह्यथन । गथे मस्तय्त नेवाःतय्सं छेँ–छेँय् नेवाः भाय् स्यने त्वःफिकाहःगु खँ, लोकतन्त्र वयेधुंकाः नं सरकारीस्तरं नेवाः भाय्यात क्वत्यलाच्वंगु खँ, स्वनिगलं पिने नेवाःतय्गु अस्तित्व झन झन न्हना वनाच्वंगु खँ, आदि इत्यादि ।

थुपिं खँत जितः कनेगु झ्वलय् जिं छता खँ छु वाःचायेका धाःसां थुपिं खँ जितः वस्तुगत रुपं कनेगु सिबें नं विषयगत रुपं कन । गुकिं यानाः थुपिं समस्यायात जिं सामान्य कथं जक थुइके फत । तर थुपिं समस्याया थीथी आयामतय्गु बारे जितः खँ मकंगुलिं थुपिं समस्याया जाः थुइके जितः थाकुल । छिं थ्व थाकुगु खँ थुइकेत अःपुकाबिल धाःसा जितः यक्वं ग्वाहालि जुइगु मतिइ तया ।

मय्जु सुजुकियात लिसः बिसें जिं धया— खतुं नेवाः भाय् थ्वया संस्कृति व साहित्ययात कयाः तःम्ह हे विदेशी विद्वानतय्सं यक्व हे अध्ययन अनुसन्धान यायेधुंकूगु दु गुपिनिगु झ्वलय् जापानी समाजशास्त्री हिरोशि इशीईजुया नां नं न्ह्यथनेबहः जू । तर थुपिं अध्ययनशील विदेशी विद्वानतय्सं नेवाः भाय्, लिपि, साहित्य, संस्कृतियात अध्ययन यायेगु मिखां जक स्वल ।

थःपिंसं यक्व कुतः यानाः लुइकागु थीथी तथ्यया लिधंसाय् थ्व भाय्यात अझ बांलाक, वैज्ञानिक ढंगं गथे यानाः थकायेगु, थ्व खँय् सुया छु छु दायित्व व अधिकार दु वा दयेके जिउ धइगु खँय् सुं नं विदेशी विद्वानतय्सं वाला मस्वः । उकिं छिं नं नेवाः भाय्या अध्ययनया नामय् अध्ययन जक यायेगुसा छिगु विद्वता जक च्वन्ह्याइगु सिबें नेवाः भाय्या थौंया अवस्थाय् गुगुं हिउपाः वइ मखु ।

खँल्हाबल्हाया झ्वलय् दथुइ–दथुइ जितः खँ ध्वाथुइकेत थाकुलसा मय्जु सुजुकिं नं जितः न्ह्यसःत न्यनेगु झ्वलय् यक्व भूमिकात चीमाल । छाय्धाःसां मय्जु सुजुकिं नेवाः भाय् व अंग्रेजी भाय् भतिभति जक थू । उकिं जिमिगु खँल्हाबल्हा न्ह्याकेत निगू भाय्या ताँ कथं पासा रोशन शाक्यं ग्वाहालि याःगु खः ।

मय्जु सुजुकि छम्ह समाजशास्त्रया विद्यार्थी खः । वय्कः दकले न्हापां थन थीथी संस्कृतिया बारे शोधपत्र च्वयेत वःम्ह खः । तर जापानी राजदूतावासया छम्ह जापानी अधिकृतं नेवाः भाय्या बारे वय्कःयात शोधपत्र च्वःसा जिउ धकाः सल्लाह बिउगु खः । न्हापां न्हापां
वय्कःयात थ्व विषय तसकं थाकुइ थें च्वंगु खः ।

तर लिपा नेवाः भाय्या थीथी मनूत नापलाना यंकूबलय् व फुक्कसिनं धइथें वय्कःयात दुनुगलंनिसें ग्वाहालि याःबलय् नेवाः भाय्या वर्तमान अवस्था बारे छपु दुग्यंग शोधपत्र च्वये फइथें वय्कःयात ताल । जिं वय्कःयात इनाप यानागु खः कि शोधपत्रयात वय्कलं समाधानात्मक कथं न्ह्यथनेफत धाःसा व शोधपत्र नेवाः भाय् वर्तमान स्थितिपाखें मुक्त जुइगु छगू निर्देशिका जुइफु ।

छाय्धाःसां नेवाः भाय्या समग्र स्थितियात दुवालेगु ज्या मजूनि । गुकिं यानाः झीसं नेवाः भाय् दुने थीथी तःधंगु समस्यात दु धकाःला सिउ तर थुपिं समस्यात त्याजिक ज्यंकेत छु छु यायेमाः धइगु खँ मसिउ । मय्जु सुजुकिं थःगु मालेज्या नेवाः भाय्या थ्वहे पक्षपाखे न्ह्यज्याकूगुलिं वय्कःया शोधपत्रं झीत थुखेपाखे छुं जः ह्वले फइला धकाः आशा यायेफु ।

वइगु फ्रेब्रुअरी दुने मय्जु सुजुकि थःगु नेवाः भाय्या पूवंगु शोधपत्र लिसें नेपाः लिहांवये धकाः थ्व च्वमियात बचं बियावंगु दु । स्वये, वय्कःया शोधपत्रं झीत गुलित हःपाः बी, नेवाः भाय् अझ अप्वः थकायेत ।