छगू बिस्कंगु नखः लिपि नखः
#निर्मल वज्राचार्य
वंगु असार १४ गते शनिवाः येँया बसन्तपुलिइ छगू बिस्कं कथंया रौनकता खनेदत । न्ह्याबलें राजनीतिक, भाषिक, सांस्कृतिक, सामाजिक, सांगीतिक लगायत मेमेगु नं थीथीकथंया आपालं ज्याझ्वः जुयाच्वनीगु उगु थासय् उकुन्हुया दिनय् धाःसा थ्व सकतां ज्याझ्वः स्वयां नं गाक्कं बिस्कंगु ज्याझ्वः जुल ।
उकुन्हु थन जूगु ज्याझ्वः खः लिपि नखः । नेवाः समुदाय दुने आपालं गुथि व नखः दु । तर थ्व सकतां स्वयां नं बिस्कंगु नखः जुया बिउगु दु लिपि नखः । नेपाल लिपि गुथिया ग्वसालय् सुथसिया ११ताः इलंनिसें शुरु जूगु लिपि नखः बहनिसिया खुताः ईतक न्ह्यात ।नखः जुयाच्वंगु निखेरं कलात्मक तिकिझ्याः, सँझ्याः व दाछि अप्पां दनातःगु नेवाः छेँ धस्वाकातःगु खनीबलय् धाथें उगु थासय् अज्याःगु हे छेँ दनातःगु खःला धइथें स्वकुमिपिंसं तायेकूगु खनेदत ।
थुकिया निंतिं वरिष्ठ कलाकार निर्जल श्रेष्ठं गाक्कं कुतः यानादीगु दु । जि थः हे नं लिपि गुथिया दुजः उकिसनं रेडियो उपत्यकाय् ज्याझ्वः न्ह्याकेगु झ्वलय् लिपि नखतय् अतिकं व्यस्त जुयाच्वनादीपं पुलांम्ह मिस नेवाः सुनिता डंगोल व एप्स डेभलपर सुयोग्यरत्न ताम्राकारलिसे फोनं हे छुं छुं खँ न्यनेकने यायेगु झ्वलय् जिलिसे खँ ल्हाल्हां हे अन ज्या यानाच्वंपिंत माःकथंया निर्देशन नं बियाच्वन ।
ज्याझ्वः क्वचयेकाः लिपि नखः जुयाच्वंथाय् थ्यंकः वइबलय् व हे नेवाः पहः वःगु छेँय् सेल्फी व फोटो कयाच्वंपिं दुहां हे वने मछिंक ग्वाःग्वाः खना । सुथंनिसें बहनि तक हे रञ्जना लिपि, नेपाल लिपि, भुजिंम्वः लिपिलिसें मेमेगु लिपिइ आधारित दर्जनौं कलात्मक व सिर्जनात्मक कलाकृतियात अन न्ह्यब्वयेगु ज्या जुल ।
द्वलंद्वः अवलोकनकर्तातय्सं अवलोकन याःगु लिपि नखःतय् न्यय्म्ह स्वयां अप्वः अझ शतप्रतिशत न्हू पुस्तां कलात्मक रुपं थीथी कलाकृतिया सिर्जना यायेगु ज्या अन जूगु खः । इमिसं नेपाःया मौलिक लिपि छ्यलाः कलात्मक सिर्जनाया प्रस्तुति बिउगु जक मखसे छुं छुं कलाकृति मीगु निंतिं स्टलया तकं व्यवस्था यानातःगु खः ।
थुगु नखतय् न्ह्यइपुसे च्वंगु छता ज्वलं खः रञ्जना लिपिया पजल बोर्ड । झ्वाट्ट स्वयेबलय् ध्वः ध्वः जक खनेदु, तर उकी आखः मालाः दुछ्वयेगु खः । थ्व कासा थुलि आकर्षक व मनोरञ्जनात्मक जू कि १० दँ दुम्ह मचां नं म्हितूगु खने दत सा प्रा. डा. पुष्कर वज्राचार्यं थेंज्याःगु विद्वत व्यक्तिं नं उतिकं हे अभिरुचिपूर्वक म्हिताः न्ह्यइपुकूगु खनेदत ।
अथे हे मेगु छगू नं पजलद दु, वर्गाकार प्लाष्टिकय् छगः रञ्जना आखः च्वयातःगु दु । नापं चिचिग्वःगु मेमेगु नं रञ्जना लिपिं च्वयातःगु आखःग्वत दु । उगु वर्गाकारयात त्रिभुजाकार कुचाय् ब्वथलातःगु दु, व हे त्रिभुजाकार कुचात स्वानाः छगः आखः दयेकेमाःगु थ्व नं स्वकुमिपिनिगु निंतिं न्ह्यइपुसे च्वंगु ज्वलं हे जुयाबिल ।
थुकथं हे रञ्जना लिपियात स्केच लाइन थें जक छ्यलातःगु नं खनेदत । निगः मिखायात निगः हे थीथी रञ्जना आखलं च्वयातःगु थुकियात क्वथीक स्वल धाःसा बांलाक खनेदु । रञ्जना लिपियात झ्वःलिक्क च्वयाः ‘पोटे«ट’ फोटो च्वयातःगु नं थ्व नखःया छगू मेगु आकर्षण खः । थुकियात बांलाक स्वल धाःसा व रञ्जना लिपिइ छुं सन्देश सुलाच्वंगु दइ ।
थुकी छपाः किपा ल्हातं हे च्वयातःगु खःसा मेगु छपाः धाःसा श्याम–श्वेत खः । उकी नं जायेक हे रञ्जना लिपि छ्यलातःगु दु । तर ल्हातं मखसे डिजिटल प्रविधिं । मदुम्ह अबुया लुमन्तिइ किपा जायेक ‘सुखावति भुवनय् वास लायेमा’ धकाः अबुयात लुमंकाः च्वयातःगmु थ्व नं नखःया मेगु छगू आकर्षण व रञ्जना आखःया डिजिटल आर्ट जुल ।
लिपि ब्वज्याय् नेपाःया मौलिक व कलात्मक लिपि रञ्जना लिपि, नेपाल लिपि, भुजिंम्वः लिपिपाखें सिर्जना यानातःगु डिजिटल डिजाइन, डूडल, काष्ठकला, मण्डला आर्ट, छ्वालि आर्ट, मेटल इचिंग, चाया कला, ब्रासलेट, इयररिंग, मैन कला, बुकमार्क, कालभैरव, रञ्जना लिपिया घडी, आकर्षक इन्स्टलेसन आर्टया प्रस्तुति अन जूगु खः ।
थ्व हे मौकाय् लाकाः जि थम्हं नं मौकाय् चौका ह्वायेगु ह्वःताः चूलाका । जिं नं अन छगू कला ब्वया, तर मेमेपिंसं थें ल्हातं च्वयाः वा प्रविधिया प्रयोग यानाः मखु, जिं मीगु वासःया लेबलय् मेगु छगू लिपि रञ्जना लिपि तनाः थ्व ह्वःताः कयागु खः । थ्व खनाः आपालं मनूत लय्ताल । वासःया नं प्रचार, लिपिया नं प्रचार यायेगु जिगु थ्व ह्वःताःयात गुलिसिनं ला ‘एक पन्थ दो काज’या संज्ञा नं बिल ।
लिपि नखतय् जूगु ब्वज्याया झ्वलय् नकतिनि जक एसइइ परीक्षा क्वचायेकादीम्ह अंशु श्रेष्ठं तसकं हे कडा मेहनत यानाः ‘नेवाः म्हसीका’ आखः दुने १ हजार २० नेवाः समुदायया थीथी थरयात रञ्जना लिपिं तसकं आकर्षक रुपं च्वयाः न्ह्यब्वयादिल । अथे हे नेपालभाषा संकिपा ख्यःया अतिकं नांजाःम्ह कलाकार आशाकाजी थकुं झण्डै ८ फिटं मल्याक ताःहाकःगु व ३ फिट ब्या दुगु रञ्जना लिपि कुताक्षर कला न्ह्यब्वयादिल ।
कलाकार थकुं कुताक्षरय् थुकथं ‘क’ निसें ‘ज्ञ’ तकया आखःयात थुकथं न्हापांखुसी छगः हे आखलय् स्वानाः च्वयेगु ज्या जूगु दावी यानादिल ।
ज्याझ्वलय् न्हू पुस्तां रञ्जना लिपि, नेपाल लिपि व भुजिंम्वः लिपिपाखें कलात्मक रुपं थःथःगु प्रस्तुति बियाः नेपाल लिपियात गुकथं गन गन छ्यले फइ धकाः अन ब्वज्या यानाः ला क्यंगु हे जुल उकिया नापनापं नखः स्वयेत वःपिंसं नं नेपाःया थःगु हे मौलिक लिपि च्वयेगु कलाया अभ्यासय् स्वयम थःपिं हे संलग्न जुयाः उकिया मज्जा काःगु नं खनेदत ।
अन वःपिं ल्यासेल्याय्म्हतय्सं रञ्जना लिपिं ‘लभ’ साइनय् मिसा व मिजंया नां च्वयातःगु खनाः आः भ्यालेन्टाइन डेकुन्हु थज्याःगु हे देछा बी माली धकाः धाःगु नं न्यने दत नखतय् समय्बजि हे नयेगु मदु व नखः धकाः सःता समय् नके म्वाःला धाइपिं नं पिहां वल । इमित गुथिया दुजः व क्यालिजात्राया पुचलं लिपि गुथिया प्याडय् थःथःगु नां च्वयाः समय्कथं बियाछ्वःगु खः ।
थःगु नां फ्रेम तयाः ब्वया तयेगु धकाः यंकूगु खनेदत । प्रदेश नं. ३या सांसद राजेश शाक्यया सांसद विकास कोषया ग्वाहालिं जूगु ‘लिपि नखः’या उलेज्या यासें येँ महानगरपालिकाया प्रमुख विद्यासुन्दर शाक्यं नेपाःया मौलिक पहिचायन रुपय् दयाच्वंगु रञ्जना लिपि, नेपाःया संस्कृति व धरोहरयात संरक्षण व संवद्र्धनया निंतिं येँ महानगरपालिका न्ह्याबलें नं सहकार्य यानाः वनेत तयार दु धयादिल ।
लिसें वय्कलं धयादिल, ‘येँ मनपाया शेयर लगानी दुगु साझा यातायातया न्हूगु बसय् आवंलि रञ्जना लिपियात नं दुथ्याकेगु जुइ ।’
ज्याझ्वलय् प्रदेश नं. ३ या प्रदेश सांसद राजेश शाक्यं संयुक्त राष्ट्र संघय् नेपाःया मौलिक लिपि रञ्जना लिपिया हे कारणं नेपाः देय्यात सार्वभौमिक देय्या रुपय् स्थापित यायेत व नेपाःयात विश्वय् म्हसीका बीत सफल जूगु निभाः थें स्पष्ट जू धयादिल ।
लिसें वय्कलं थज्याःगु लिपियात न्हू पुस्ताया दथुइ नं चिरपरिचित व थुकिया महत्वयात थुइका यंकेगु उद्देश्यं हे थःगु सांसद विकास कोषपाखें थुकथंया ज्याझ्वःया निंतिं ग्वाहालि यानागु खः धयादिल । लिपि गुथिया संरक्षक नापं जनकवि दुर्गालाल श्रेष्ठं लिपि नखतय् वयाः स्वयम थःगु हे म्हसीका न्ह्यब्वये खंगुलिं थःत गर्वया महसुस जूगु धयादिल ।
गुथिया न्वकु अनिल स्थापितं थुकथंया न्हू न्हूगु ज्याझ्वःपाखें रञ्जना लिपिया प्रचारप्रसार व थुकिया उत्थान यायेगु ज्याय् तिबः जू वनीगु विश्वास प्वंकादिल । गुथिया नायः निरञ्जन ताम्राकारं थुकथंया ज्याझ्वलय् ल्याय्म्ह पुस्तायाके सुलाच्वंगु प्रतिभा प्रस्फुटन यायेत ग्वाहालि जुइगु विश्वास प्वंकादिसें लिपि नखतय् न्यय्म्हं स्वयां अप्वः ल्याय्म्ह पुस्तां न्हू न्हूकथंया सिर्जना छक्वलं प्रदर्शन याःगु खँय् थःगु लसता प्वंकादिल ।
नेपाल लिपि गुथिं नेपाल लिपिया प्रचारप्रसार व संवद्र्धन यायेगु तातुनाः थ्व स्वयां न्ह्यः ल्याय्म्ह पुस्तायात जक मुंकाः छुं दिं न्ह्यः ‘लिपि गफ’ याःगु खः । गुथिं आः थ्व निगुलिं ज्याझ्वःयात नं निरन्तरता बिया वनेगु विचाः यानाच्वंगु दु ।
LEAVE YOUR COMMENTS