हाम्वः छु ल्वचय् गुकथं छ्यलेगु ?–३

अलःकै
# छुं न्हि तक न्हिं न्हिं ६० ग्राम हाकुहाम्वः नयाः, ख्वाउँलखं क्वचिनाछ्वयेगु यायेमाः । थुकिं हि मवइगु अलःकैयात लायेकाबी । थुकियात धौलिसे नयाबिल धाःसा हि खनेदुगु अलःकै नं लनावनी ।
# थ्यंमथयं ३–६ ग्राम हाम्वःचुं उलि हे मात्राय् मख्खन लिसे न्हिं स्वक्वः कयादिसँ । थुकिं नं अलःकै लनावनी ।
# हि वइगु अलःकै लंकेत ५ ग्राम हाम्वःचुं व उलि हे मात्राय् मिश्री ल्वाकछ्यानाः च्वलेचिया ४ गुना दुरुलिसें त्वनाबिल धाःसा लाभ जुइ ।
# ५० ग्राम हाकुहाम्वः उलि हे लः तयाः फ्वयादिसँ, गुलि लः तयेबलय् व हाम्वः माःबुइ । अनंलि उकियात निनाः थुकी छगू चम्चा मख्खन, निगू चम्चा मिश्रीचुं ल्वाकछ्यानाः सुथय् बहनी कयादिल धाःसा अलःकैनं हि वयेगु दिनावनी ।
# हाम्वःयात मख्खन वा चिनि ल्वाकछ्यानाः च्वलेचिया दुरु लिसें त्वनादिसँ, थुकिं अलःकै लनावनी ।
# १० ग्राम हाकुहाम्वः नचुक निनाः २० ग्राम मख्खन ल्वाकछ्यानादिसँ । थ्व नयाबिलकि हि खनेदुगु अलःकै लनावनी ।
# ६० ग्राम हाकुहाम्वः नयाः ख्वाउँलः त्वनादिसँ, अले हाम्वःचिकं अलःकै वयाच्वंथाय् पानाबिल धाःसा अलःक सुनावनी । थुकथं हि खनेदुगु अलःकै लनावनी ।

चोट लाःसा, मर्केय् जूसा
# हाम्वःया खौ (चिकं पिकाये धुंकाः ल्यनीगु पदार्थ) लखय् तयाः निनाः भचा क्वाकाः चोट लाःथाय् वा मर्केय् जूथाय् चिनादिसँ, फाइदा जुइ ।
# हाम्वःया खौ लखय् बुकाः मर्केय् जूथाय् क्वाःक्वाः हे तयाः चिनाबिल धाःसा याउँयावनी ।
# हाम्वःया खौ छ्यानाः लखय् तयाः बुकाः क्वाःक्वाः हे चोट लाःथाय् तयाबिल धाःसा याउँसे च्वनी ।
# हाम्वःचिकं ५० ग्रामय् अफीम २ ग्रामया मात्राय् ल्वाकछ्यानाः मर्केय् जूथाय् मालिस यानादिसँ ।

चिनि ल्वय्
# थ्यंमथ्यं १५ निसें २० ग्राम हाकुहाम्वः व उलि हे मात्राय् साखः कयाः नितां ल्वाकछ्यानाः न्हिं न्हिं नयेगु यानाच्वन धाःसा चिनिल्वय् (डायबिटिज) लनावनी ।

ल्ह्वंगुयात
# हाम्वःचिकनं मालिस यात धाःसा म्हय् खानाच्वंगु अप्वःगु दाः कम जुयावनी ।

दुरुपा तःधं यायेत
# हाम्वःचिकं थ्यंमथ्यं १० निसें २० मिलिलिटरया मात्रा छन्हुं हे सुथय् व बहनी सेवन यानाबिल धाःसा दुरुपा तपा जुयावइ ।
# हाम्वःचिकनं मालिस यात धाःसा दुरुपा तपा जुयावइ ।

कँथं सुल धाःसा
# गबलें नं कँथं सुल धाःसा उकियात मुलुं थिनाः लिकायेगु कुतः यानादीमते । कं लिकायेत हाम्वःचिकनय् चि ल्वाकछ्यानाः कपाय् प्याकाः कथं सूथाय् थ्व दिकाः द्यःने पट्टि चिनादिसँ । थथे यानाः भचा जायेकाः कं लिवइ ।

बागः कपाः स्याःसा
# हाकुहाम्वः, हलूपालु, मस्र्याबरां व अम्बः १०–१० ग्रामया बराबर मात्राय् कयाः थ्व सकतां लखय् तयाः निनाः कपालय् पानाबिल धाःसा बागः कपाः स्याःगु (माइग्रेन) लनावनी ।
# हाम्वःया खौ, सिंचि, चिकं व कस्ति ल्वाकछ्यानाः कपालय् लेप यानाबिल धाःसा बागः कपाः स्याःगु लनावनी ।
# हाम्वःया पुलांगु खौयात साच्वय् तयाः निनाः लेप तयाबिल धाःसा बागः कपाः स्याःगु लनावनी ।

न्ह्यागु कथं स्याःसां
हाम्वःयात नचुक निनाः गुलिचा गुलिचा दयेकाः प्वाथय् इलाबिल धाःसा ‘वातज शूल’ अर्थात वातया कारणं न्ह्यागु स्याःसां लनावनी ।
योनि चासुसा
# हाम्वःचिकं ५० मिलिलीटर, नीहः १० ग्राम व लैंचाया गंगु हः १० ग्रामया मात्राय् कयाः १० ग्राम शुद्ध मैनय् ल्वकछ्यानाः योनिइ लेप पानाबिल धाःसा योनि चासुगु लनावनी ।

चासुगु व दाद वःगु
# हाम्वःचिकं व चमेलीचिकं उतिउति ग्यंक ल्वाकछ्यानाः चासुथाय् पानाबिल धाःसा चासुगु लनावनी ।
# २५० मिलिलीटर हाम्वःचिकनय् सितु भचा तयाः चिच्वःगु मिइ दायेका तयादिसँ । सितु ह्याउँसे च्वनावलकि ल्ह्वनादिसँ, अले छानय् यानादिसँ । थ्व चिकनं चासुथाय् बुलादिसँ, चासु लनी ।
# २५० मिलीलिटर हाम्वःचिकनय् ६० मिलीलिटर सितुया रस तयाः दायेकादिसँ । थ्वयां लिपा ख्वाउँकादिसँ, अले छानय् यानाः छगः थल वा सिसिइ थना तयादिसँ । न्हय्न्हु तक थ्व चिकं चासुथाय् बुलाबिल धाःसा चासु लनावनी ।

हिस्टिरिया
# हाम्वः कुनू व नैंंक्याःया ख्वाउँगु चिकं ल्वाकछ्यानाः छ्यनय् मालिस यानाबिल धाःसा हिस्टिरिया ल्वय् बुलुहुं तनावनी ।

साइटिका ल्वय्
# साइटिका अर्थात् प्यंपांनिसें पालिइ तक स्याइगु जुयाच्वन धाःसा ५० मिलिलीटर हाम्वःचिकनय् झिभ्ये लाभाः प्वलाः क्वाकादिसँ । अनंलि ल्ह्वनाः ख्वाउँकादिसँ, अले उकिं मालिस यानादिसँ ।

लुसि त्वःधूसा
# लुसिइ घाः यदि लुसि चिरिबायाः जूगु खः धयागु खःसा उकिया निंतिं २० मिलीलिटर हाम्वःचिकं, १० मिलीलिटर भेनेगर (चुपाउँ) व ५ ग्राम तू निनाः ल्वाकछ्यानाः क्वाकाः मलम दयेकाः पानाबिल धाःसा लुसिया घाः लनावनी ।

छ्यंगूया ल्वय्
# १०० मिलिलीटर हाम्वःचिकं व १०० मिलीलिटर वाउँगु सितुया रस ल्वाकछ्यानाः चिच्वःगु मिइ क्वाकादिसँ । चुइँचुइँ पुक क्वातकि ल्ह्वनाः क्वय् तयादिसँ, अले ख्वाउँकाःण् छानय् यानादिसँ । थुकिं बुलाबिल धाःसा न्ह्याथेंजाःगु छयंगूया ल्वय् नं लनावनी ।
# सर्पया लं च्याकाः वःगु नौ हाम्वःचिकनय् ल्वाकछ्यानाः ख्वालय् व मेमेथाय् कै वयाच्वंथाय् इलाबिल धाःसा कै सुचुक वनी ।

मचाल्वय्
# हाम्वः व जाकि छथासं तयाः निनाः त्यपुचाय् लेप तयाबिल धाःसा मस्तय्त जुइगु म्ह चासुइगु ल्वय् लनावनी । उकिया लिसेलिसें मस्तय्त जुइगु मेमेगु ल्वय् नं लनावनी ।

सँ ताःहाकः यायेत
# हाम्वःचिकं छ्यनय् तिलेगु यानाच्वन धाःसा सँ ताःहाकः जुयावइ ।

स्मरणशक्ति बमलाइगु
# हाम्वः व साखः उति उति ग्यंक ल्वाकछ्यानाः लड्डु दयेकादिसँ । थ्व लड्डु न्हिं न्हिं सुथय् व बहनी छगः छगः नयाः दुरु त्वनाबिल धाःसा स्मरणशक्ति बल्लाइ, मानसिक तनाव नं मजुयावनी ।

भुयू कुहां वःसा
# हाम्वः चिकनय् कपाय् प्याकाः योनिइ तयाबीगु यानाच्वन धाःसा मिसातय् भुयू कुहां वइगु मजुयावनी ।
क्वचाल