खँ

#कुन्दन प्रसाद श्रेष्ठ

खँ, न्ह्याथे यानाः ल्हाःसां जिउ । खःगु खँ ल्हाःसां जिउ, मखुगु खँ ल्हाःसां जिउ । व हे छता खँयात बांलाक ल्हाःसां जिउ, बांमलाक ल्हाःसां जिउ । गुम्हेस्यां हिसि दयेक ल्हाइसा, गुम्हेस्यां हिसि मदयेक । थःपिनि यःम्ह जुलकि ‘वं खँ ल्हाःगु गज्याःगु नासलं लि’ धाइ । व हेखँ थःत मयःम्ह मनुखं ल्हातकि ‘ई… गज्याःगु नासलं मलिइम्ह मनू, खँ ल्हाःगु हे स्व रे गज्याःगु हिसि मदु’ धकाः नागःनुगः यायेधुंकी ।

आखिर खँ ला खः न्ह्यागु धासां जिउ, न्ह्यागु याःसां जिउ । क्वँय् मदुगु म्ये, न्ह्याखे फातापुइकूसां जिउ । थौंकन्हय् थन खँ छगू ज्या छगू । खँ जक ल्हाये सयेकेमाः, न्ह्यागु ज्यां चूलाः । खँ ल्हाये मसःम्ह लाता, ग्वाज्यः । धाइ नापं खँ सःम्हेसिया छुचुं नं चू, मसःम्हेसिया जाकि हे मचू । देश अनुसार भेष धाये थें नेपाः देशय् खँ जक ल्हानाः नयाच्वंपिं यक्वं दु ।

खँ जक ल्हानाः नये दसेलि कपाः स्याक्क ज्या छाय् याना च्वनेगु ? खँया भरय् देश न्ह्यानाच्वन धाःसा दुःखसिया घ्वंघ्वं चुयाः ज्या छाय् यायेगु ? नेतातय्गु नं खँ जक ला खःनि, ज्या छगू तालय्हंक याःगु मखु । गबलें वइत छेर्कि तल, गबलें वइत बस्वात, थः च्वय् च्वन, मोज यात । बस् मेगु छुं ज्या दुगु हे मखु ।

फताहातय्गु देशय् फताहा खँ सिबे मेगु छुं दुगु मखु । खँ सयेकाः दक्वसिकें ह्ययेकाः नये पल्के थूपिं नेतात लँय्लँय्, त्वाःत्वालय् चिया पसलय्, देश विकासया खँ कःनि मुइकू थें पारापारा मुइकाच्वनी । खँ जक विकास जुल, देश विकास मजू। देश गन खः, अनहे । खँ ल्हानाः नये पल्के थूपिं नेतातय्सं देश विकास याइ ला ? अहँ, जितः ला छतिं हे विश्वास मवं ।

ग्व ले सा ? बहुदल वल, लोकतन्त्र वल, गणतन्त्र वल, अझ छु छु तन्त्र वयेगु बाँकि दनि मसिउ ? जिं स्वये ला थ्व उमित ध्यबा कमे यायेगु मन्त्र जक वः थें च्वं । गुम्हेस्यां खः थें च्वंक खँ ल्हात, गुम्हेस्यां ततःधंक खँ ल्हात व मनू हे च्वय्, व मनूतय्त हे कतिलाः । मजुइगु खँयात जुइ धुंकल, याये धुन धकाः जनतायात ह्ययेके फुगु हे ताज्जुब का बाः ? सर्गतं पासि कुतुं वइ, नये धइगु खँ थें ।

मजुइगु खँयात जुइ धुंकल, याये धुन धकाः जनतायात ह्ययेके फुगु हे ताज्जुब का बाः ? सर्गतं पासि कुतुं वइ, नये धइगु खँ थें । नयेगु खँय् नं म्वाःमदुगु फताहा खँ ल्हाइपिंसं जक नये खँ । खःगु सत्य खँ ल्हाइपिंसं नयेमखं, द्यांलाः । धाइ नापं खँ सःद्यः, ज्या सः च्यः । जाप्वः थःथाय् ध्यबाप्वः कतःयाके ।

नयेगु खँय् नं म्वाःमदुगु फताहा खँ ल्हाइपिंसं जक नये खँ । खःगु सत्य खँ ल्हाइपिंसं नयेमखं, द्यांलाः । धाइ नापं खँ सःद्यः, ज्या सः च्यः । जाप्वः थःथाय् ध्यबाप्वः कतःयाके । दकलय् न्हापां ला थनयापिं नेतात हे ज्या लगय् मजू । कय्ता कुतुं वःसां ल्याःचाः दुगु मखु। नाङ्गा नाचे हजार दाउ धाये थें । ध्यबा जक दःसा थः जक कतिलाःसा वाय् थःजक च्वय् च्वने दःसा न्ह्यागु यायेत नं पाय्छि ।

थम्हं यत्थे थजु, नये मखनाः सीसां छु मतलब ? उखें थुखें मछाः मजुसे फ्वना हयाः थःगु खल्ती जायेकाच्वंगु दु । देश नाङ्गा जूसां छुं चिउताः तःगु मखु । देश विकास यायेत दाता देशतय्सं न्ह्याक्व दान बिउसां गन वं गन वं ? फिइ लः तये थें ? चुनाव त्यलकि व हे जनता मदयेक मगाः ।

खःगुं मखुगुं खँ ल्हात, दक्वसित ज्या बी, गामय् गामय् लँ दयेका बी, सुख सुविधा दक्वं बी, ततःधंगु कलकारखाना दयेकाबी, ततःधंगु स्कुल कलेज, अस्पताल दयेकाबी, फुकसितं नयेत्वने खंकेगु व्यवस्था यानाबी, च्वनेत छेँ दयेका बी आदि इत्यादि आश्वासन बिल, छंत व याना बी, छंत थ्व यानाबी धकाः ह्ययेकल, भोट काल, चुनाव त्याकल ।

चुनाव त्यायेसातं धाःगु खँ दक्वं ल्वःमन । पलाः हे तः वइमखु, ख्वाः हे क्यं वइमखु । चागःचा वांछ्वये थें बेपत्ता । अज्याःपिं फय्गं खँु, लुच्चा, फताहातय्गु ल्हातय् लाःगु देश विकास मजुल हँ ? थुकी अजू चायेमाःगु खँ ला द हे मदु थें च्वं ? देशयागु ला मनःसा गाः, हि मत्वंसा गाः । देश ला नेतातय्गु फ्वनाः नयेगु थल थें ।

उखें ल्हाः फल, थुखें ल्हाः फल । नेतातय् जक खल्ती जायेकल । मोजमस्ति यात । जनता स्वःगु स्वलं । जनताया ल्हाः हुसुलुं प्वाः फुसलुं । जनता नं ल्वः । न्ह्याक्व याःसां चेतय् मजू ? नेतातय्गु हे लिउलिउ जुइगु । कुतुं वइ, नये धकाः । अले ? जनतायात ध्वं मलाःसा सुयात ल्हाइ ?
आः वल मुख्यगु खँ लबः (कमिशन) । लबःया खँ ल्हायेत नेतात निं न्हापा ।

नेतातय्त लबः मबिलकि छुं नं ज्या जुइमखु । ततःधंगु प्रोजेक्ट दयेकी, लबःया खँ, ततःधंगु लँ दयेकी लबःया खँ । ततःधंगु होटेल, रिसोर्ट उद्योग कलकारखाना न्ह्यागु दयेकूसां न्हापालाक लबः नि न्ह्यःने तयेमाः, मखुसा खँ हे ल्हायेम्वाः । ठेकेदारत दक्व उमि धाः थे । लबः मबिइक टेन्डर हे पास जुइमखु । नेतातय्सं नःगु सुनां मखं ।

उमित कर नं पुलेम्वाः । खँ मसःपिं गरिबतय्सं भचा ध्यबा कमे यातकि नेतातय् मिखा तग्वः ? करं नं गरिबतय्त हे ज्वं वयेधुंकी । धाइ नापं ‘नेपालको कानुन दैबले जानुन’ धाःगु धाथें खः का । सःसिउपिं तःधंपिं, खँ जक सयेका नइपिंत छुकिया कानुन ? छुकिया नियम ? दक्व ध्यबा का । ध्यबा दतकि कानुन नं व हे, नियम नं व हे ।

नियम कानुन ला ध्यबा मदुपिं, नयेमखंपिं, निर्धात, खँ ल्हाये मसःपिं लातातय्त जक का । नेतातय् खँ जक न्याः ज्या मन्याः । अय्जूगुलिं ला देश अःखतं ब्वाँय् वनाच्वंगु ।न्ह्यागु ज्या तिप्यंकेत नं द्यः मछासे मगाः । द्यः मछात कि कन्हय् वा कंस वा धकाः झुलय् याइ । उकिया लागि हाकिमतय्सं हे दथुइ च्वनाः खँ ल्हाइपिं मनूत लहिनातइ ।

छुं ज्या यायेमालकि हाकिमतय्सं हे फलाना मनू नापला धकाः क्यनाछ्वइ । माल अड्डाय् स्वः अथे हे, न्हापालाक पुइँ नि हायेमाः । भंसा अड्डाय् स्वः, अन नं अथेहे, यातायात अड्डाय स्वः, अथेहे मखुसा लाइसेन्सहे कायेखनी मखु । लिखित धा, ट्रायल धा, व ला ब्वसा जक का । पुँइ महायेक पास हे जुइमखु । थौंकन्हय् पुँइ महायेक छुं हे ज्या क्वःजी मखु ।

पुइँ हायेमफतकि व मजिउ थ्व मजिउ, व याना हिँ थ्व याना हिँ धकाः लित छ्वयाहइ । पुइँ हायेफुपिं मेचया तःलं तःलं ल्हाः छ्वयेफुपिं ज्या याकनं हे धिइगु । छु याये ? थनया चालाबाला हे थथे । सुयां कपाः स्याः ला ला ? खंसां मखंपहः यायेमाः, सिउसां मसिउ पहः यानाः सुम्क च्वनेमाःगु थासय्, हाल कि ला ज्या पात । हालां नं छु याये ? सुनानं चिउताः तइमखु ।

नाय्या न्ह्यःने म्येय् ख्वये थें । हाःम्ह जक शत्रु । विरोध याइपिं सुं दुगु मखु ? अय्जुयाः ला थन न्ह्याम्हेस्यां न्ह्यागु याःसां जिउ । खँ सःपिं हे त्याः । उमि हे नये खं । प्वाः जाः । खँ मसःपिं न्ह्याबलें द्यां लाः । लिमलाः फमलाः ज्या यानां छु याये ? नये नास्ति प्यनय् सास्ति ।
सतीं सरा बिउगु देय् । खःगु भिंगु याःपिनि गबलें जय मजुइगु थाय् ।

मखुगु, मभिंगु याना जुइपिनि जक न्ह्याबलें जय जय । मखुगु ज्या यानाः नेतातय्सं जक कयाच्वन, नेतातय्सं जक नयाच्वन । नयेत नं गुलि जक नये फुगु ? न्ह्याक्व नःसां धक्काः तक नं तःगु मखु । न्ह्याबलें भूतंखाःपिं थें । जनतायात बी नं मसः, नके नं मसः । खँ सयेकाः इज्जत मियाः बेइज्जत कमे यानाच्वन । राष्ट्रियता मिया नयाच्वन ।

विकास व समृद्धिया बकंफुस्लुगु नारा घानाः माकः फुँइ यानाच्वन । जनतायात लखय् मिखा कंकातल । अय्नं जनतात होसय् मवःगु खनाः गज्जब का बा ? गबलय् वइगु ले होसय् जनता ? लाःसा अज्याःपिं खँगुलु नेतातय्गु ल्हातं छकू छकू यानाः फुइगु खः ला झीगु देश ?
अथे हे खःसा जनता दक्वस्यां न्ह्यलं चायेके माल । जुरुजारुं दनेमाल ।

झीगु देश हे मंत धाःसा झी गन दइ ? गन वनेगु झी ? गन च्वनेगु ? कर्किया ल्हातय् देश लात धाःसा झी छु गति जुइगु ? न्ह्याबलें कर्पिंसं च्वात्तुमत्तु च्वाकाः च्वनेगु ला ? गुलि च्वनेगु कर्पिनिगु लिधंसाय् ? अय्जूगुलिं खँ जक ल्हानाः मजिल ? धाथें देश च्वन्ह्याके धइगु खःसा ज्या नं यानाः क्यनेमाल । मभिंगु लँय् मवंसे भिंगु लँय् वनेमाल ।

सद्बुद्धि सद्बिचारया खँ ल्हाये माल । गुलि जक कर्किया न्ह्यःने क्वह्यंका च्वनेगु ? गबलें गबलें झी नं फुइँ यानाः छ्यं धस्वाका च्वने मास्ति वइ नि ? मवइ ला ?