शालिग्राम लुइगु खुसिया दोहन

येँ – खुसि दोहन याइपिं माफियातय्सं शालिग्राम लुइगु खुसि काली गण्डकीय नं बांमलाक दोहन यानाच्वंगु दु । सार्वजनिक खरिद ऐन, संघीय व प्रदेश सरकारया इनाप व अदालतया आदेश तकं माने मयासें एक्स्क्याभेटर थेंज्याःगु ततःधंगु उपकरण यानाः काली गण्डकी खुसिं फि व गिटी लिकायाच्वंगु खः ।

देय्न्यंकं दछिया स्वला तक छुं नं खुसी व खुसि सिथं फि, गिटी उत्खनन यायेमदइगु नियम दुसां पश्चिम नेपाःया थीथी जिल्लाय् धाःसा अज्याःगु नियमया उल्लंघन जुयाच्वंगु दु । काली गण्डकी खुसिइ नं थज्याःगु नियम तकं वास्ता मयासे फि व गिटी लिकयाच्वंगु खः ।
वातावरण संरक्षणया लिसें खुसिबाहाः वइगु जोखिम न्यूनिकरणया निंतिं संघीय व प्रदेश सरकारं असार निसें भदौ तक खुसि उत्खनन मयाकेत देय्न्यंकंया प्रशासन कार्यालयय् पत्राचार यानातःगु दुसा मुस्ताङ निसें क्वय्या जिल्लाय् थुकिया अवज्ञा यासें उत्खनन यानाच्वंगु खः।

शालिग्राम लुइगु नांजाःगु काली गण्डकी खुसि मुस्ताङ्गं बहाः वयाः नारायणी खुसिइ ल्वाकज्या वनीगु खः । थ्व खुसिया म्याग्दी, बाग्लुङ व पर्वत जिल्लाय् अप्वः धयाथें अवैध उत्खनन जुयाच्वंगु खँ धाःगु दु ।

उच्च अदालतं बाग्लुङ नं नदीजन्य सामग्री उत्खनन मयायेत आदेश बियातःगु दुसां पर्वत, म्याग्दीया लिसें मेमेगु जिल्लाय् अदालतया आदेश हे अटेर यानाः फि व गिटी लिकायेगु ज्या जुयाच्वंगु खँ स्थानीयतय्सं धाःगु दु ।
क्रसर व्यवसायी, गिटी, फिया ठेकेदारतय्सं निषेध यानातःगु इलय् नं चान्हय् चान्हय् हे तःधंगु ल्याखय् खुसिइ जथाभावी उत्खनन यानाः फि, गिटी लिकयाच्वंगु खँ धाःगु दु ।

स्थानीय सरकार संचालन ऐन २०७४ पाखें ल्वहं, गिटी, फि उत्खनन व उपयोगया निंतिं दर्ता, अनुमति, नवीकरण, खारेजी व व्यवस्थापनया जिम्मा गाउँपालिका व नगरपालिकायात बियातःगु दु । तर गुलिखे थासय् स्थानीय तह व स्थानीय प्रशासनया मिलमतोय् हे खुसिइ अवैध दोहन ज्या जुयाच्वंगु दु ।

पर्वतया जलजला गाउँपालिकाया कार्यवाहक अध्यक्ष भीष्म मल्लं थज्याःगु अवैध ज्या पनेत प्रहरी हे असहयोग यानाच्वंगु खँ धयादिल । तर पर्वत जिल्लाया प्रहरी प्रमुख भुवनेश्वर तिवारीं धाःसा प्रहरीपाखें छुं नं कमजोरी मजूगु दावी यानादीगु दु ।
लाक्वपाक्व नदीजन्य पदार्थ लिकातकि खुसि तजाः जुयाः लःया बहावया धार हे हिलीगु व भूक्ष्य अप्वयाः दुर्घटना जुयाच्वंगु खँ वन तथा वातावरण मन्त्रालयं धाःगु दु ।