साइन्स, म्यानेजमेन्ट फाइदा–बेफाइदा

निर्मल वज्राचार्य

एसईईया जाँच मवःतले एसईई गथे यानाः पास यायेगु? पास जुइ ला, फेल जुइला? धकाः धन्दा जुयाच्वनी। रिजल्ट मवःतले रिजल्ट गबले वइ? जिगु ग्रेड छु वइ? जीपीए गुलि वइ धकाः पिर जुइ। रिजल्ट वयेधुंकाः आः जिं छु विषय ब्वनेगु? जितः छु विषय ब्वँ धाइगु खः, जितः यःगु विषय छु दु पासापिंसं धाःगु खँ न्यनेगु ला, मांअबुं वा थःथितिपिंसं धाःगु खँ न्यनेगु वा थःत छु विषय ब्वनेगु इच्छा दु व हे ब्वनेगु? छम्ह विद्यार्थीं छु विषय ब्वनेगु वा मब्वनेगु धइगु खँ थुइकेत छगू दसु जिं न्ह्यब्वये–

जितः जिगु तुतिया निंतिं लाकां छजु न्यायेमाःगु दु। बजारय् यक्व हे लाकां पसः दु, छगू हे लाकां पसः दुने नं थीथी डिजाइन व मूया लाकांत मियातःगु दु। जिगु मिखा बांलाःगु व ल्वःवनापुसे च्वंगु छजु लाकामय् वन, ध्यबा भचा थिके तर जिं पुलेफु धइगु मतिइ तयाः व लाकां न्याना हया। तर जुल छु धायेबलय् व लाकां जिगु तुतिइ फिट हे मजुल।

भचा चिपा थें, कसे जू थें, हिल भचा तजाःथें, चिजाः थें, भचा ह्वालु थें, लाकां न्ह्यानाः पलाः छी थाकुथें, लाकमं पु जक पुइगु आदि समस्या जुल धाःसा व बांलाःगु व थिकेगु लाकांया अर्थ छु दत? यदि व आकर्षक डिजाइनया थिकेगु लाकामं जितः छुं हे समस्या मबिउसा थुलि खँ थुइके मालकि व लाकां जिगु तुतिइ फिट जू।

साइन्स कयाः ब्वँपिनिगु गणितीय ज्ञान मेपिंके सिबें अप्वः हे दइ। तर स्नातक मब्वँसे ज्या यायेमाल धाःसा साइन्सया १२ कक्षाया मार्कसिट व शीपं जागिर नये फइमखु।

मेगु छगू खँ, लाकां थिकेगु व आकर्षक जक तुतिइ फिट जुइ धइगु बिल्कुल हे मखु, तसकं साधारण व दंगु लाकां जिगु तुतिइ फिट जुल धाःसा जिं व हे लाकां न्ह्याये, न्ह्याम्हेस्यां न्ह्यागु हे धा ले।थन जिं लाकांयात आखः ब्वनेगु विषय वा Streamया प्रतिक कथं कयागु दुसा तुतिया साइजयात विद्यार्थीया इच्छा वा क्षमताया प्रतिक कथं कया।

धायेकि छम्ह विद्यार्थीया जीपीए ३.८ दु, तर वया साइन्स Stream कयाः ब्वनेगु इच्छा हे मदु अय्नं करंबरं वा अप्वः ल्याः हःगु कारणं साइन्स ब्वंकल धाःसा साइज मिले मजूगु लाकां न्ह्यानाः तुतियात गुलि असहज जुइगु खः, उलि हे वया मानसिक अवस्था नं असहज जुइ। यदि वइगु हे इच्छा कथं व्यवस्थापन commerce management कयाः ब्वंगु खःसा व लय्लय् तातां ब्वनी, गथे तुतिया साइज कथं लाकां न्ह्यात धाःसा लय्लय् तातां न्ह्याइम्हं न्यासि वनी।

विद्यार्थीया इच्छा व क्षमता कथं जक छु विषय ब्वनेगु धइगु खँ न्ह्यब्वये धुंकाः एसईई धुंकाः ब्वनेगु विषयवस्तु छु छु खः उकिया फाइदा बेफाइदाया बारे छकः नं दुवाले।

साइन्स Streamया फाइदा

फिजिक्स, केमेस्ट्री, म्याथमेटिक्स व बायोलोजि यःपिं विद्यार्थीतय्सं साइन्स कयाः ब्वन धाःसा डक्टर, इन्जिनियर, पाइलट, साइन्टिस्ट जुइगु लँपु याउँक हे चालावनी। यदि १२ कक्षा तक साइन्स कयाः ब्वने धुंकाः साइन्स ब्वने मास्ति मवल धाःसा स्नातक तहय् थ्यंकाः वं न्ह्यागु नं Stream य् याउँक हे वनेजिउ।

लिपा वनाः विषय ल्ययेगु निर्णययात हानं छकः मौका बी। साइन्स कयाः ब्वंपिनिगु गणितीय ज्ञान मेपिंके सिबें अप्वः हे दइ। सरकारी जागीर, नयेबलय्, लिखित जाँच बीबलय् गणितया जाँच नं मबिसे मगाः, थुकिं अज्याःगु अवस्थाय् नं ग्वाहालि याइ।

साइन्स Streamया बेफाइदा

मेहनत याये मफुपिं व याये म्हाःपिनिगु निंतिं साइन्स ब्वनेगु बेकारया खँ खः, ई जक सितिकं छ्वये थें जुइ। गुकिं यानाः विद्यार्थीया मनोबल कुहां वनी। ९–१० कक्षाया सिबें ११–१२ या पाठ्यक्रम यक्व हे पाः अले था नं थाकु। मेमेगु Stream थें थुकी जाँचय् अप्वः ल्याः हये फइमखु। (तर मेहनत याःसा असम्भव धाःसा ख हे मखु)। गुकिं यानाः स्नातकय् मेगु Streamय् भर्ना जुइबलय् नां पिकाये भचा थाकुइफु।

छुं जुयाः स्नातकय् साइन्स ब्वने हे मास्ति मवल वा ब्वने हे मफइ थें च्वन धाःसा व्यवस्थापन वा मानविकी संकायय् वने माली, अबलय् वनाः ११–१२ कक्षाय् इकोनोमिक, एकाउन्ट, फाइनान्स, मार्केटिङ विषय मब्वंगुलिं यानाः थुपिं विषयय् भचा विशेष मेहनत यायेमाली। स्नातक मब्वँसे ज्या यायेमाल धाःसा साइन्सया १२ कक्षाया मार्कसिट व शीपं जागिर नये फइमखु।

मेहनत याये मफुपिं व याये म्हाःपिनिगु निंतिं साइन्स ब्वनेगु बेकारया खँ खः, ई जक सितिकं छ्वये थें जुइ। गुकिं यानाः विद्यार्थीया मनोबल कुहां वनी। ९–१० कक्षाया सिबें ११–१२ या पाठ्यक्रम यक्व हे पाः अले था नं थाकु

व्यवस्थापन संकायया फाइदा

भचा जक मेहनत याःसां हरेक विषय अप्वः अप्वः ल्याः हयेफइ, गुकिं यानाः उच्चशिक्षाय् भर्ना जुइत अःपुइ। उलि जक मखु, थुगु संकायय् एकाउन्ट ब्वने हे माःगुलिं एकाउन्टिङ सम्बन्धी ज्ञान दये धुंकी, उकिसनं एकाउन्टया सफ्टवेयर गथेकि ट्याले व वथेंज्याःगु सफ्टवेयर सल धाःसा निजी कम्पनीइ याउँक हे ज्या चूलाकेफइ। प्लस टु ब्वनाच्वँच्वं थःत यःगु ज्याखँ गथेकि खेलकूद, संगीत, आर्ट वा मेमेगु विधाय् नं थःत च्वन्ह्याके फइ। बांलाक ब्वनायंकल धाःसा सीए वा कुशल व्यवस्थापक वा उद्यमी नं जुइफइ।

व्यवस्थापन संकायया बेफाइदा

थुगु संकाय कयाः ब्वन धाःसा लिपा वनाः डाक्टर, इन्जिनियर, पाइलट, साइन्टिस्ट जुइगु लुखायात पूर्णरुपं तिनाबी, नापं गणितीय ज्ञान साइन्स कयाः ब्वनेबलय् सिबें म्हो जुइगुलिं सरकारी जागीर नयेत भचा थाकुइफु। न्यादँ तक मेहनत यानाः नं सीए जुइ मफुत धाःसा ई सितिं वनी, तर उलि हे मेहनत साइन्स ब्वनीपिंसं याइबलय् बांलाःगु जागीर नयेफइ।

मानविकी संकायया फाइदा

साइन्स व व्यवस्थापन संकायया सिबें थ्व ब्वने अःपु। भचा मेहनत यातकि हे अप्वः ल्याः हयाः पास यायेफइ। थः यदि श्रृजनशीलता दत धाःसा व भचा अप्वः मेहनत याःसा थ्व विधां यक्व हे आर्थिक लाभ यायेफइ। मानविकी संकायपाखें संगीत, चित्रकला, भाषा, इतिहास, साहित्य, जियोग्राफि, नाटक, अर्थशास्त्रया ख्यलय् यक्व हे तःजिगु ज्या यायेफु। उकिया निंतिं मेपिंसं मौका जक बियां मगाः थःगु लगन व सृजनशीलता नं उतिकं हे माः।

मानविकी संकायया बेफाइदा

थः स्वयम सक्रिय जुइमफुत धाःसा थुकिं घाटा हे जक याइ, समय बर्बादी, रोजगारी नं साइन्स व व्यवस्थापनय् थें आपाः चूलाइमखु। थुकिं नं डाक्टर, इन्जिनियर, पाइलट वा साइन्टिस्ट जुइगु लुखायात तिना हे बी।च्वय् न्ह्यथनागु दक्वं शैक्षिक योग्यता (Academic qualification)या बारे जुल।

गुम्हं गुम्हं विद्यार्थीं आः जितः स्कूल वा कलेज वनाः किताबी ज्ञान जक काये हे मास्ति मवः धकाः बिचाः याइ उमिसं छु आखः ब्वनेगु हे त्वःतेगु ला? मखु। उमिसं प्राविधिक दक्षता (Technical or vocational capacity) पाखें थःगु करियर न्ह्यज्याकेफइ। उकिया निंतिं एसईई धुंकाः थीथी विधाय् निदँ÷स्वदँया डिप्लोमा कोर्ष कायेफइ, गुकिं यानाः थःके कार्यदक्षता ब्वलनी, व हे ज्या यानाः ध्यबा कमे यायेफइ, जीवन सुखी यायेफइ।

थौंकन्हय् सरकारं नं प्राविधिक शिक्षाय् बः बियाच्वंगु दु। टेक्स्टाइल, अटोमोबाइल, मेकानिकल इन्जिनियरीङ, फर्मास्युटिकल, इलेक्टिकल, कम्प्यूटर इन्जिनियरिङ, डेन्टल मेकानिक्स (डेन्टल सर्जन मखु), प्लम्बिङ, होटल म्यानेजमन्ट एन्ड क्याटरिङ, फेसन टेक्नोलोजी, ब्युटि कल्चर आदि इत्यादि डिप्लोमा यानाः मेपिंथाय् ज्या यायेगु वा थः हे संस्था वा अफिस चायेकाः ज्या यात धाःसा ल्याय्म्ह ल्यासेया उमेरय् हे थम्हं धइथे ध्यबा कमे यायेफइ।