गुंला ः जनजीवनय् ज्ञानया अभ्यास

नेपाल मण्डलय् दच्छियंकं थीथी नखः चखः, जात्रा, पर्व आदि समयक्रमकथं हना वयाच्वंगु जुल । थुकी मध्ये नं गुंला अर्थात् झिगूगु ला विशेष महत्वं जाः । लच्छियंकं हे थीथी नखः चखःया लिसें धार्मिक पुजा पाठ यायेगु थ्व लाया विशेषता खः ।

नेपाल मण्डल अर्थात् स्वनिगःया इतिहास दुवालाः स्वयेबलय् न्हापा थन नागदह जुयाच्वंगु जुल । सत्ययुगय् थ्व नाग दहलय् विपश्वी बुद्धं पलेस्वांया पुसा सकि ह्वलाबिज्याःगु जुल । कालन्तरय् उगु सकिं सहस्रदलया पलेस्वां ह्वया वल । थ्व पलेस्वानय् पञ्चरश्मि ज्योतिरुप धर्मधातु स्वयम्भूया उत्पत्ती जूगु जुल । स्वयम्भू दर्शन यायेत महामञ्जुश्रीया निर्माणकाय मन्जुदेवाचार्य नं बिज्याःगु जुल । वसपोलं स्वयम्भूयात सदां ल्यंकातयेगु बिचालं थःगु चन्द्रह्स खड्गं (प्रज्ञा व उपाय) पर्वत तछ्यानाः थनया दक्वं लः पित छ्वयाबिज्यात । अनंलि वसपोलनाप बिज्याःपिं सकसितं थन हे बसोबास याकाः मञ्जुपतन नामं शहर नीस्वना बिज्यात ।

नेपाल मण्डलया मूरुप दह जूगुलिं थ्व थाय् बु“ज्याया निंतिं अतिकं बांलाः । न्यने दु न्हापा न्हापा वा पाना तःथाय् पियाच्वनेगु धयागु कर्पिंसं वा खुयायनी धकाः ग्यानाः मखु बरु थःगु वा द्व“य् वा सायाथकी धकाः खः । थुकिं स्पष्ट जू नेवाः समाज गुलि तःमि । भौगोलिक अवस्था कथं नं दक्षिण एशियाय् दकलय् अप्वः उर्वर भूमि नेपाल मण्डल हे खः । अले उत्कृष्ट संस्कार, संस्कृति, शिक्षा, सम्पदा, जीवनयापन ला दइगु हे जुल ।

दिल्लाजःछि सिनाज्या याइ । थःथःगु बु“इ वा पिपिउँ लाइ मखु । फुर्सत दैगु ला ख हे मखुत । बल्ल गथांमुगः वयेवं सुचुकुचु यानाः सिनाज्याया इलय् खनेदइगु रोगब्याधिं मुक्त जुइगु ज्या जुइ । थ्व धुनेवं फुर्सदया ई वइ थ्व हे गुंला खः ।

नेपाल सम्बत् कथं झिगूगु लायात गुंलाया नामं म्हसीका वयाच्वनागु जुल । नेवाः भाषाय् चिकिचाहाकयेक न्ववायेगु प्रचलन दु । गथे झ्यालयात झ्याः, क“थयात कं आदि । थथेहे गुन(ण)या चिहाकःगु न्वसू खः गुं । अर्थात् न लुप्त जुयाः नया थासय् गुइ हे मिलाफुति च्वंगु जुल गुं ।

महामन्जुश्रीं बस्ती दयेकूगु जुयाः स्वाभाविक रुपय् उगु ईया मनूतय्सं धर्मकर्म याइगु जुल । सिनाज्या क्वचायेवं सकसियां भलाइ व भिं यायेगु मनं तुनाः द्यःद्यःयाथाय् वनाः विशेषत स्वयम्भूइ लच्छियंकं दइके वनेगु प्रचलन जुल । थथे हे लच्छियंकं प्रज्ञापारमिता, पन्चरक्षा, नामसंगीति थेंजाःगु बौद्ध दर्शनयालिसें बौद्ध तुतः अतिकं श्रद्धापूर्वक बहाःबहालय्, द्यःया न्ह्यःने अझ थःथःगु छे“य् छे“य् ब्वनेगु याइ । थ्व हे लाय् पञ्चदान थेंजाःगु महादानया विशेष न्हि नं लाः । गुंलाया दक्वं न्हि उलि हे गुंनं जायाच्वंगु दु । थथे जुयाः थ्व ला हे गुन ला जुल । बुलुहुं गुन (ण) ला धाधां गुंला धाःगु खयेफु ।

गुंला ज्वःछि हनावयाच्वंगु पुजा पाठ व नखः चखःत
१. लच्छियंकं स्वयम्भूइ सुथ न्हापां बाजं थानाः द्यइके वनेगु । गुंला बाजं धकाः त्वाःत्वालय् थःथःगु समुदायया दथुइ विशेष कथंया बाजं दुगु जुल ।
२. लच्छियंक थःथःगु बिहार, चीभाः, देवस्थलय् थःगु छेँय् द्यःया पुजायालिसें नामसंगीति, प्रज्ञापारमिता, पंचरक्षा, बौद्ध तुतः आदि महत्वपूर्ण बौद्ध दर्शनया पूजा पाठ

यायेगु ।

३. गुंलाथ्व पंचमि कुन्हु नागदहस बिशेष मेला व छेँछेँय् नागया किपा तिकाः पूजा यायेगु ।

४. गुंलाथ्व अष्टमि कुन्हु यलय् पञ्चदान ।

५. बहाः बहिली गुंलाथ्व द्वादशीनिसें बहिद्यः, लु“आखः वः आखःया सफू आदि ब्वयेगु सुरु ।

६. गुंलाथ्व पुन्हि कुन्हु गुता बूबः तयाः क्वाति त्वनेगु । येँय् थ“बहि, यलय् क्वाःबहालय् प्रज्ञापारमिता ब्वनेगु । क्वन्ति महाद्यःयाथाय् नं थुकुन्हु हे मेला जुल । थथेहे मदुपिनि (दिवंगत) नामय् द्यःद्यःयाथाय् मत च्याकेगु ।

७. गुंलागा पारु कुन्हु मदुपिनि नामय् मत च्याकेगु, न्येकू पुइकेगुलिसें बाजं थानाः वा मथासे बहाः बहिली वनाः क्वाःपाः द्यः, बहिद्यः, लु“ आखलं, वः आखलं च्वयातःग सफू स्वःवनेगु प्रचलन दु ।

८. पारुकुन्हु हे दिवंगतपिनि नामय् येँ व ख्वपय् सायाः पिहां वइ ।

९. गुंलागा दुतियाकुन्हु यलय् मदुपिनि नामं मतयाःया झ्वलय् थीथी बिहार व देवस्थल चाःहिलाः द्यः दर्शन यायेगु प्रचलन दु ।

१०. कृष्ण जन्माष्टमि, यलय् भिन्द्यः जात्रा आदि थ्व हे लाय् लाः ।

११. सत्ययुगय् दिपंकर तथागतया इलंनिसें न्ह्याना वःगु दान मध्ये दकलय् तःधंंगु दान पंचदान खः । पज्रां धायेगु नं प्रचलन दु । थ्व गुंलागा त्रयोदशी कुन्हु खः । दान गाथाय् पंचदानया महिमा थथे बियातःगु दु
दान बिभुषणं लोके दानं दुर्गति निवारणम् ।
दानं स्वर्गस्य सोपानं दान शान्तिकरं शुभम ।।

१२. थःत थ्व संसारय् हयाब्यूम्ह मां व बौ दकलय् न्हापांम्ह गुरु खः । मां बौया महिमा न्ह्याक्व याःसां क्वचाइ मखु । थथिं जाःपिं मांबौ मध्ये बौया ख्वाः स्वयेगु तःधंगु दिन गुंलागा औंसि खः । सतजीव जूसा थीथी मिष्ठान तयाः ख्वाः स्वयाः बौया गुणस्मरण यायी । यदि दिवंगत जूसा यथाश्रद्धा पितृया श्राद्ध यानाः वा निसलाः सिरा दान यानाः गुणानुस्मरण याइ ।

थुकथं गुंला जःछि गुनं सम्पन्न जुइगु ला खः । झीगु नेवाः समाजय् लच्छियंकं थीथी धर्म कर्म यानाः थःगु जक कल्याण मखु थः मां बौ, पितृया लिसें दानया माध्यमं लोकय् उदाहरण जुयाः सकल समाजया कल्याण यायेगुली थःत समर्पण याइ । दानया अभ्यास याइ । दानया अभ्यास यायेबलय् शीलया पालना ला जुइ । शीलं सम्पन्न जुलकि क्षान्ति अभिवृद्धि जुयावइ । क्षान्ति दतकि मन शान्त जुइ । मन शान्ति जुइगु अवस्थाय् वीर्यबल दया वइ, गुकिं कुशल व बांलाःगु ज्या यायेत अभिप्रेरित यायी । वीर्यबलया प्रभावं ध्यान यायेबलय् चित्त एकाग्र याये अःपुइ । जब चित्त एकाग्र जुइ ध्यानया बलं प्रज्ञाज्ञान लाभ जुइ । थथे धयागु थ्व संसारय् गुलि नं दुःखया कारणत दु वया हा खनावइ । थज्याःगु दुःखया हा ल्यहेँथनाः दुःखं मुक्त जुइगु हे थ्व गुंलाया विशेषता खः । थुकथं मचायेक झीत षडपारमिताया ज्ञान बियाः, अभ्यास याकाः बोधिचर्याया ल“य् न्ह्यायेत थ्व गुंला जःछिं ग्वाहालि यानाच्वंगु वा वातावरण दयेका ब्यूगु खनेदु ।

थ्वला जुल गुंलाबलय् नेवाः समाजं याना वयाच्वंगु लोककल्याणकारी ज्या व थ्वया आध्यात्मिक लाभ । थ्वया लिसेलिसें अप्रत्यक्ष रुपं व्यक्तिगत व समाजयात बांलाःगु लिच्वः नं थुकिं बियाच्वंगु दु ।

१. सुथ न्हापां स्वयम्भूलिसें थीथी देवस्थलय् वनेबलय् उगु थाय्या सुचुकुचुयालिसें थःगु शारीरिक व्यायाम नं जुयाच्वनी । पर्यटकीयस्थलया नं बिकास जुयावइ । न्हिन्हिं वा वयाः जुइगु शारिरीक आलस्यतायात नं मदयेका बी ।

२. बाजं थायेगु प्रचलनं सांगीतिक क्षेत्रय् नं दक्षता दयावइ । मनोरन्जन नं दयाच्वनी ।

३. नामसंगीति, बौद्ध स्तोत्रत, प्रज्ञापारमिता, पन्चरक्षा आदि न्यनेगु, ब्वनेगु व च्वयेगु अभ्यासं बौद्ध दर्शन, बौद्ध शिक्षा व साहित्यया विकासया लिसेलिसें थ्व लिसे स्वाःगु सीप व कलाकौशलया विकास जुयाः व्यक्तिगत व समाजयात बांलाःगु प्रभाव लाना वयाच्वंगु दु ।

४. यल पन्चदान व येँ पन्चदान थेंजाःगु विशिष्ट महत्व दुगु पर्वं लोभलालच व मोहयात त्याग यायेत मचायेकं ग्वाहालि यानाच्वंगु दु । थःके अप्वः दुगु धन सम्पत्ती यथाश्रद्धा दान यानाः बोधिसत्व चर्याय् न्ह्याःवनेगु अभ्यास नं जुया वयाच्वंगु दु ।

५. थःत जन्म ब्यूम्ह बौ प्रति श्रद्धाभाव क्यनाः बौया ऋण प्रति कृतज्ञ जुइगु शिक्षा बौया ख्वाः स्वयेगुलिं बियाच्वंगु दु ।

सम्बन्धित बुखँ

LEAVE YOUR COMMENTS