झीगु नखःचखः व तिथि विवाद

झीगु संस्कृति परम्परा कथं नखः चखः प्रत्येक लां वयाच्वनी । वैशाख महिना निसें चैत्र महिना तक ल्याःचाः तयेबलय् छगू न छगू नखः चखः मदिक्क वयातुं च्वनी । थ्व हे नखः चखः हनेगु झीगु म्हसिका खः ।

विक्रम संवत् २०७७ सालयागु पञ्चाङ्ग पात्रो पिहां वयेधुंकूगु दु। वहे २०७७ सालया पञ्चाङ्ग पात्रो पुइकाः स्वयेबलय् थुगुसी असोज महिनाय् पुरुषोत्तम मास अर्थात अधिक मास लाःगु दु। अथेहे तुं कार्तिक कृष्ण पक्ष चतुर्दशी कुन्हु खिचापुजा, लक्ष्मीपुजा, दिपमालिका, सुखरात्री धकाः उल्लेख यानातःगु दुसा औसी आमै कुन्हु म्हपुजा, गाईगोरु पुजा धकाः न्ह्यथनातःगु दु। अले कार्तिक शुक्ल पक्ष प्रतिपदा पारु कुन्हु यम द्वितिया भाइटिका किजा पुजा उल्लेख जूगु दु। विक्रम संवत् २०७६ सालया पञ्चाङ्ग पात्रोय् नं थथे हे उल्लेख यानातःगु दु। उकिं यानाः गुखतं नखःचखः हनेगु खः धयागु खँय् विवाद पिहां वयाच्वंगु दु। थथेहे तिथि विवादय् लाःवःबलय् गुकथं नखः चखः हनेगु खः, थुज्वःगु भ्रम ब्वलना च्वंगु इलय् हे पाय्छि लिसः बियाः भ्रम निवारण जुइगु लँपु क्यनीपिं नं थः हे भ्रमित जूगु थें च्वं । अले न्ह्यागुं समस्या ज्यंकेत वा समाधान यायेत इलय् हे पाय्छि कुतः यायेमाः । ई धइगु बलवान व शक्तिशाली खः । ई वन कि लिहां वइमखु। थज्याःगु आत्मा लिसे स्वापु दुगु सामाज लिसे स्वापु दुगु, धार्मिक व सामाजिक खँ फुक्कसित थुइक हःपाः बिया यंके फयेमाः । मखुसा कालान्तरय् वनाः दुर्घटनाय् लाः वनीगु यक्व हे सम्भावना दयां तुं च्वनी । अथेहे मेपिंसं क्वत्यले धुंकाः थःगु म्हसिका पहिचान गन वनाः माः वनेगु ?

अज्याःबलय् मेपिंसं लापा थानाच्वंगु स्वयेगु बाहेक मेगु छुं नं उपाय दइमखु। पञ्चाङ्ग निर्णायक समितिया निर्णय कथं कार्तिक २९ गते चतुर्दशी कुन्हु खिचा पुजा अले वहे कुन्हु न्हिनेसिया १ बजे जुयाः ४९ मिनेट वने धुंकाः औंसी आमै क्यंवःगुलिं लक्ष्मी पुजा सुखरात्री पुजा बहनी पुजा यायेमाःगु जुया २९ गते लक्ष्मी पुजा यायेमाःगु पात्रोय् च्वयातःगु दु। कन्हय् कुन्हु ३० गते आमैबलय् सुथसिया ११ बजे जुयाः २७ मिनेट तक औंसी खनेदु। वयां लिपा प्रतिपदा पारु खनेदु। थुगु कथं पञ्चाङ्ग निर्णायक समितिं पिकनातःगु पात्रो कथं नखःचखः हनेबलय् विवाद पिहां वयाच्वंगु दु। उकिं यानाः नेवाःत नखःचखः हनेगुलिं नं विभाजित जुयाच्वंगु खनेदु। थुज्वःगु समस्या मोहनि नखतय्, स्वन्ति नखतय् बारम्बार दोहरे जुया वयाच्वंगु खनेदु ।

स्वनिगलय् येँ, यल, ख्वपय् ब्यागलं ब्यागलं हे नखःचखः हनाच्वनी । थुकियात एकरुपता हयेत छधी जुइत छप्पँ जुइत फुकस्यां मुक्कं सहलह यायेमाःगु दु। झीगु सनातन परम्परा म्हसीकाः म्वाकेत झीसं इलय् वाः चायेकेमाः । थुगु २०७७ सालयागु स्वन्तिबलय् नं थथे हे विवादित तिथि जूगुलिं इलय् हे थ्वयात ज्यंकाः छगू हे तिथि नखः हनेगु अवस्था वयेकेगु निर्णय याये हे माः ।

जन्मन्हि, बुन्हि जंको, श्राद्ध इत्यादि धार्मिक क्षेत्रय् पञ्चाङ्ग पात्रो स्वयाः थ्वकुन्हु याये माः धयागु परम्परा दु। तिथि म्हो व अप्वः जूगु आधार नखःचखः हनेगु खःसा नेवाःतय्सं छन्हु हे नखः हनेगु विवादित हे जुयावनी । अप्वः यानाः पञ्चाङ्ग पात्रो कथं पितृ पक्षया औशी धुंकाः कन्हय् कुन्हु प्रतिपदा पारु तिथि कुन्हु नःला स्वनेगु जुइगु खः, तर वि.सं. २०७७ सालयागु पञ्चाङ्ग निर्णायक समितिं पिकयातःगु २०७७ सालया पञ्चाङ्ग लपात्रो कथं थुगुसी धाःसा न्हापा थें मजू । थुगुसि पितृ पक्षया औंसी धुंकाः कन्हय् कुन्हु निसें अधिकमास क्यंवःगुलिं मुक्कं लछि थपे जूगुलिं अधिकमास पूवंकाः तिनि नलास्वनेगु उल्लेख यानातःगु दु ।  अर्थात सोह्र श्राद्ध यायेगु औंसि सिधयेकाः लछि लिपा कार्तिक १ गते निति नलास्वनेगु च्वयातःगु दु। पञ्चाङ्ग पात्रोय् च्वयातःगु कथं यायेगु परम्परा कथं यायेगु अथवा थीथी कथंया विद्वानपिनिगु धापू कथं यायेगु । पुरुषोत्तम मास अधिकमास लाः वइगु दाय् लछि अप्वः जू वइगु कारणं यानाः न्ह्यागु हे जुइगु सम्भावना दयां तुं च्वनी । बिस्कं बिस्कं नखः चखः हनेत स्यलाःगु व्यवहारिक व दसु मालेगु कुतः याना च्वनेमाः । गुगुं नं पंगः दं मवेक याउँक नखःचखः हनेगु स्वन्तियागु नखः झ्वलय् औसीं आमै कुन्हु लक्ष्मी पुजा हनाः कन्हय् कुन्हु निसें अधिकमास लाःवल धाःसा म्हपुजा व किजापुजा थुगुसी मोहनी लछि लिपा लाः वं थें लछि लिपा हे जक म्हपुजा व किजापुजा यायेगु जुइला, मेगु छुं उपाय दइ । आवंनिसें न्ह्यः हे चिउताः तयेगु खः ला ?

दँय्दसं वयाच्वंगु थज्याःगु समस्यायात ज्यंकेत समाधान यायेगु विभिन्न क्षेत्रं पलाः न्ह्योकमाःगु खनेदु। तिथि विवादय् मल्लाक्क फुकस्यां छगू हे तिथि हनेगु व्यवस्था यायेमाःगु दु। थ्व समस्या  समाधान यायेगु कुतः याये हे माः । गुम्हेसिनं सुर्य उदय निसें कन्हय् कुन्हु सुर्य उदय मजूगुबलय् तक वहे दिन काइसा गुम्हेसिनं चन्द्रमास कथं तिथि काइ । गुम्हेसिनं पात्रोय् न्ह्यागु हे च्वयातःसां थःगु परम्परा थःगु सनातन धर्म कथं नखः चखः हनी, थुकिं यानाः विवाद पिहां वल, अले नेवाःत नखः हनेबलय् नं विभाजित जुल, गुम्हेस्यां लक्ष्मीपुजा धकाः झःझः धायेकाः झिलिमिलि मत च्याकाच्वंसां लिक्क हे च्वंम्ह जःलाखःला लक्ष्मी पुजा मयासे कन्हय् कुन्हु तिनि लक्ष्मी पुजा याइ । थुकिं यानाः फुकसितं हे म्हाइपुसे च्वनी, अले झीगु संस्कृति पाखे चिउताः जक तयाच्वनी ।

थथे यायेगु धयागु निर्णय याःसां निर्णय याइपिंसं हे निर्णय जूगु कथं नखःचखः हने धइगु खँय् शंका ब्वलनाच्वनी । स्वनिगलय् येँ, यल, ख्वपय् ब्यागलं ब्यागलं हे नखःचखः हनाच्वनी । थुकियात एकरुपता हयेत छधी जुइत छप्पँ जुइत फुकस्यां मुक्कं सहलह यायेमाःगु दु। झीगु सनातन परम्परा म्हसीकाः म्वाकेत झीसं इलय् वाः चायेकेमाः । थुगु २०७७ सालयागु स्वन्तिबलय् नं थथे हे विवादित तिथि जूगुलिं इलय् हे थ्वयात ज्यंकाः छगू हे तिथि नखः हनेगु अवस्था वयेकेगु निर्णय याये हे माः । थ्व ज्या पूवंकेत आवंनिसें आवश्यक माःगु ज्याझ्वः न्ह्याकेमाःगु दु। थुगु कथं व्यवस्था यायेमाःगु खनेदु ।

क) थ्व हे विषयय् अन्तरक्रिया यायेगु ।
ख) स्वनिगःयापिं कर्मकाण्डय् लगे जुयाच्वंपिं द्यःबाज्या व गुरुजुपिंके सरसल्लाह कायेगु ।
ग) ज्योतिष व विद्वानपिनिगु बिचाः व सुझाव कायेगु ।
घ) सम्बन्धित विशेष व थुगु लागाय् ज्या यानाच्वंपिनिगु नं धापू न्यनेकने यायेगु ।
ङ) विवाद समाधान मजूसा नेवाःतय्सं थःगु हे पञ्चाङ्ग पात्रो प्रकाशित यायेगु कुतः यायेगु ।
च) धर्म शास्त्र व ज्योतिष शास्त्रय् बिचय् नं तालमेल जुइमाः ।
छ) पञ्चाङ्ग निर्णयक समिति नेवाःतय्गु सहभागिता अनिवार्य जुइमाःगु ।

लक्ष्मण राज राजोपाध्याय