ने. सं. ११४४ कौलाथ्व पारू - नःलास्वनेगु

डा. बालगोपाल व श्रीलक्ष्मीया मतिनाया बाखं

केशरमान ताम्राकार

‘वं वयात वं वयात भतिचा हे मध्वयेक बिचाः यानावनेगु हे मतिना खः, गुकी द्याः त्याः व ल्याःचाः नं दइमखु’
– श्रीलक्ष्मी श्रेष्ठ

******

‘मतिना मनूतय् जीवनय् छगू अज्याःगु ब्व खः, गुकिं थ्व संसा®यात न्ह्यायेत सदां तिबः बियाच्वनी’
– डा. बालगोपाल श्रेष्ठ

छज्वः तिपू श्रेष्ठ मतिनामिया मतिनाया परिभाषा छथासं तयेबलय् ‘मतिनां थ्व संसारयात न्ह्यायेत न्ह्याकेत सदां तिबः बियाच्वनी । थुकी द्याः त्याः व ल्याःचाः नं दइमखु’ थथे धाःसा गथे जुइ ?

भाजु मय्जु निम्हं साहित्यकार । छम्ह येँया साहित्यकार, मेम्ह सक्वया साहित्यकार । थौंकन्हय् वय्कःपिं निम्ह सपरिवारलिसें नेडरल्याण्डया लाइदेन धइगु थासय् थःपिनिगु कर्मभूमि दयेकाच्वंगु दु । साहित्यिक ख्यलय् जुजुं नेपालभाषा व साहित्य सेवा यायां मतिनाय् तक्यन, इहिपा जुल । काय् छम्ह व म्ह्याय्पिं निम्हेसिया मांअबुपिं तकं जुइफत ।

थौं मतिना दिंकुन्हु वय्कःपिनि मतिनाया बाखं छत्वाःचा थन न्ह्यब्वये, बालगोपालं श्रीलक्ष्मीयात दक्कलय् न्हापां थःगु पुचलं थःपिनिगु ज्यासः फल्चासाः झ्वःछेँय् न्यायेकूगु साहित्यिक ज्याझ्वलय् (थ्व जुल नेपाल संवत ११०४ बछलागा ४ कुन्हु) उद्घोषक कथं खंगु खः । उगु सम्मेलनय् चिनाखँ ब्वनेत श्रीलक्ष्मीं वय्कःयात दबुली ब्वंगु खः । दक्कलय् न्हापांया ख्वाः ख्वालं कालबिल व हे जुल । तर श्रीलक्ष्मीया नां बालगोपालं लुमंके मफुगुलिं वय्कलं थःगु डायरीइ श्रीलक्ष्मीयात नां म्हमस्यूम्ह मय्जु धकाः कीगु यात । अनंलि वय्कःपिं साहित्यका। भाजु भूषणप्रसाद श्रेष्ठं नेपालभाषाया ब्याकरण स्यनेगु ज्याय् कविकेशरी चित्तधर ‘हृदय’या छेँया छेदिइ विद्यार्थीया रूपय् ध्वदुक्क नापलात । नाप ला लात तर उलि नतुसुतु मब्याःनि । धात्थें नतुसुतु जूगु थाय् खः गोदावरी अल्मुनाइ एसोसियसनया हलय् गन सरस्वती क्याम्पसया ग्वसालय् अन्तर क्याम्पस नेपालभाषा न्ह्यसःलिसः कासा जूगु खः । श्रीलक्ष्मी मखु, नतुइगु ज्याय् बालगोपाल हे न्हाप जुल । नतुसुतु लिसें इनाप पत्रिकाय् ज्या याना च्वंबलय् झं सतिना वन । थुगु सतिना मतिनाय् हिलेगु ज्याय् मल्ल के. सुन्दरं वय्कःपिंत मेगु कथं ह्वःताः चूलाका बिउगु जुयाच्वन । गथे धाःसा श्रीलक्ष्मीयात इनाप पत्रिकाया लागिं मिसा न्ह्यलुवा कामाक्षादेवीया अन्तरवार्ता कायेगु लागि मल्ल के. सुन्दरं जिम्मा बिउगु जुयाच्वन । उगु अन्तर्वार्ता काःवनेत पासा कथं बालगोपाल छ्वयाबिल । प्यकः न्याकलं मयाक अन्तर्वार्ता कायेत सानेपा तक नापं वनेगु झ्वलय् झंझं सतिना वन । थुबलय् तक वय्कःपिनि दथुइ अज्याःगु छुं नं खँ मजू ।

थौंकन्हय् मतिनामित डेटिङ धकाः थीथी थासय् चाःहुलेगु याइ, नःवनेगु याइ । वय्कःपिनि उगु इलय् चाःहिलेगु धैगु, नापं वनेगु धैगु ख्वपय् जुइगु बिराट नेपालभाषा साहित्य सम्मेलन, प्रज्ञा प्रतिष्ठानय् जुइगु सांस्कृतिक ज्याझ्वलय्, थीथी साहित्य सम्मेलनय् खः । गनं गुँइ गुँइ गन रष्टुरेण्टय् वनाः मतिना याये मनं वय्कःपिंसं ।

नापनापं जूसां नं मतिनाया प्रस्ताव तये तसकं थाकु खनिं । मतिनाया प्रस्ताव तयेबलय् व प्रस्ताव पास मजुलकि तःधंगु दुर्घटना जुइयः । नापनापं जुयां नं सतिना नं नुगलं नुगलय् मतिना याये धुना नं म्हुतुं तछ्यानाः धायेत थाकुइगु जुयाच्वन । अय्नं मग्यासें न्ह्यचिलाः बालगोपालं हे न्हापां मतिनाया प्रस्ताव तःगु खः ।

थुकी छत्वाःचा श्रीलक्ष्मीं कनादी, ‘सन् १९८५ जुलाई ६ तारीखकुन्हु सुथय् पत्रकार भाजु अशोक श्रेष्ठ वय्कःयाथाय् वयाः छं बालगोपाल नापं ब्याहा याये माल धकाः मतिनाया लमि कथं धाःवल । थथे धाःबलय् श्रीलक्ष्मी वाताहां जुल । श्रीलक्ष्मीयात छु लिसः बी धाये मसल । अशोकं जिद्धि हे यात —‘छं जिउ धकाः धाये हे माः ।’ हालां तुं च्वंगुलिं थथे खःसा पद्म दाइलिसें छकः सल्लाह याना स्वये धकाः अशोक दाइयात मन तयेकाः छ्वत । धात्थें छघौति लिपा पद्म दाइ छेँय् थ्यंकः झाल । मेगु कथं धायेगु खःसा पद्म दाइ बालगोपाल व श्रीलक्ष्मीया मतिनाया सल्लाहकार जुयाबिउगु जुल ।

बालगोपाल जिमिसं बांलाक म्हसिउम्ह खः । व लिसें छं ब्याहा यानाछ्वःसां जिउ धकाः पद्म दाइनं वय्कःपिनि मतिनायात पास याना बिल । छसिकथं ज्याझ्वः सुनियोजित जुजुं वन । उकुन्हु हे न्हिनसिया स्वताः इलय् बालगोपाल थःम्हेसियां हे मग्यासें प्रस्ताव तःबलय् ला श्रीलक्ष्मीं ‘नो’ धायेगु ला खँ हे मंत ।

मतिनाया प्रस्ताव १९८५ स पास जुल । १९८५ फेब्रुअरी १२ बिहिवाः कुन्हु ग्वय् बिये हल । ग्वय् बियाः निन्हु लिपा शनिवाःकुन्हु श्रीलक्ष्मीया छेँय् बिया छ्वये लसता भ्वय् न्यात । वयां च्यान्हु लिपा नेवाः इहिपा कथं सक्वं बालगोपाल, थःथिति पासापिं लिसें बस रिजर्भ यानाः कारय् थः च्वनाः भद्रकाली जन्त वयाः स्वयमबर ज्या क्वचायेकाः भौमचा ज्वनाः दक्वं सक्व लिहां वन । श्रीलक्ष्मीया बाछै बाजं थाकाः इहिपा याये मयःगुलिं बाजं मदयेक लँस्वः वःगु जुल ।

सक्वय् भमचिया लसकुस जुल । निन्हु लिपा बज्रयोगिनी द्यःयाथाय् वंजला भ्वय् जुल । उकुन्हु येँय्नं नं श्रीलक्ष्मीया थःथितिपिं सक्वय् भ्वय् वयाः ख्वाः स्वयेगु ज्या जुल । लिसें उकुन्हु हे जिलाजं दुचायेके माःगु जुयाच्वन । निम्हेसितं येँय् ब्वना यंकल । जिलाजं दुचायेकेगु ज्या जुल । श्रीलक्ष्मीया माजुं उकुन्हु थःछेँय् चाहिये मजिउ धकाः गना हःगुलिं बहनी निम्हं ट्याक्सी कयाः सक्वय् छेँय् लिथ्यन । मतिनाया सकतां प्रक्रिया, इहिपाया सकतां प्रक्रिया क्वचाल । कलाः भाःत जुल बालगोपाल व श्रीलक्ष्मी ।

कलाः भाःत जुइमा वा मतिनामित जुइमाः, इमि दथुइ मतिनां सतीगु नां मेगु हे जुयाच्वनी । मैंचा, बाबुचिया बौ, झ्याउँकुति, ग्वाज्यःचा…। न्ह्यागु धाःसां इमि दथुइ व नां ययाच्वनी । मायां सःतूगु नां । मतिना यानाः श्रीलक्ष्मीं बालगोपालयात न्हापा बाल गोपालजु लिपा वनाः बिजी, आतकं बिजी हे । अथेहे बालगोपाल अप्वः धयाथें ‘श्री’ धकाः तर मांम्ह धकाः नं मतिना यानाः सम्बोधन यायेगु यानादी ।
इहिपा याये धुंकाः गुबलें गुबलें मतिनाया इलय् राेमान्टिक क्षण लुमंकेगु याः कलाः भाःतं । मतिना जुयाच्वंगु इलय् निम्ह तसकं ब्यस्त जूगुलिं खास राेमान्टिक क्षणया अनुभव याये मखं श्रीलक्ष्मीं । अथेसां निम्हु प्यन्हु नापमलाइबलय् धन्दा जुइगु जुयाच्वन । बालगोपालं श्रीलक्ष्मीयात थःगु छेँय् यंकाः लय्तायाः कफि त्वंके यंकीगु क्षण धाःसा राेमान्टिक क्षण कथं लुमंकी । लिपा तकं इमि ख्याः यायेबलय् बालगोपालं कफि त्वंकाः छं जितः मतिनाया मोहनी तःगु ला खःनि धकाः हायेकेगु याः ।

कलाः भाःत दुने ख्याःया लिसः लिसें तिपू जीवनय् थाकाथुकु जुइगु नं स्वाभाविक खः । जुइ नं माः पलखया लागिं । नापं तल कि धम्प ग्वम्प हे ल्वाइ धाःसा कलाः भाःतया नं थाकाथुकु जुया हे च्वनी । तिपू जीवनय् धकाः थाका थुकु जुइगु नं मतिनाया अभिन्न अंग खः । थुकिं भाजु मय्जु निम्हं अलग्ग च्वने मफु ।

बालगोपाल श्रीलक्ष्मी निम्हं साहित्यकार नं खः । साहित्यकारतय् दुने साहित्यया खँ जुइ द्यंसां दंसां । बालगोपालं थःपिं निम्हं साहित्यकार जूगु सौभाग्य हे खः धयादी । बालगोपालया साहित्य लेखन ज्या व अनुसन्धानया ज्याय् नं श्रीलक्ष्मीं यक्व तिबः बिउगु खँय् बः बियादी । थवंथवय् वय्कःपिसं थःथःगु च्वज्यायात हिलाबुला यायेगु व मगाःमचाः तनेगु ज्याय् नं ग्वाहालि यानादी । हःपाः बीगु ज्या यानादी । थुकथं जीवनया लिउ लिउ साहित्यिक च्वज्याय् नं वय्कःपिं कलाः भाःत जुयाच्वंगु दु साहित्यिक मतिनाय् दुग्यंक दुबिनाः ।