ने. सं. ११४४ कछलागा पारू -

सत्यमोहन जोशी लिभिङ एन्साइक्लो मिडिया

वाङ्मय शताब्दीपुरुष सत्यमोहन जोशी छम्ह ‘लिभिङ एन्साइक्लो मिडिया’या रुपय् झीगु न्ह्यःने धस्वाना च्वनादीगु दु । ने.सं. ११३९ बछलागा नवमिकुन्हु वय्कः सच्छि दँय् च्वनादी । वय्कलं भाषा, साहित्य, कला, संस्कृतिया धुकू झीगु न्ह्यःने जक मखु, सारा संसारया न्ह्यःने तयादीधुंकूगु दु ।

अझ निरन्तर रुपं वय्कलं सक्रिय जीवन हनाच्वनादीगु दु । छम्ह खोजकर्ता, छम्ह अनुसन्धाता, छम्ह विद्वान, अले छम्ह कुशल प्रशासकया रुपय् वय्कलं थःत स्थापित यानादीगु दु । वय्कःया साहित्य नं केवल काल्पनिक बाखं जक मखसे तथ्य, खोज व अनुसन्धानय् आधारित जुयाच्वंगु दु ।

गथेकि नेपालभाषाय् पिदंगु वय्कःया ‘जयप्रकाश’ महाकाव्य व ‘सिद्धिदास’ पूधाःप्याखं ब्वना स्वत धाःसा प्रकाशित तथ्य, न्यने दुगु तथ्य, न्यना स्वयाः सीगु तथ्य लिसेलिसें तयाः थःगु कल्पनाशीलतां कथं हंकातःगु झीसं खंकेफु ।
उकथं हे वय्कलं पिथनादीगु ‘अरनिकोया श्वेतचैत्य’ महाकाव्य वय्कलं चीनय् च्वनाः लुइकादीगु तथ्ययात हे महाकाव्यया रुपय् साहित्यय् रस्वादन याइपिं पाठकगणपिंत न्ह्यचिकादीगु खनेदु । नेपालभाषाय् नांदंगु ‘श्रेष्ठ सिरपाः’ व खस नेपाली भाषाय् नांदंगु ‘मदन पुरस्कार’ स्वक्वःतक त्याकादीम्ह धइम्ह सत्यमोहन जोशी हे जक दु ।

थौंकन्हय् अःपुक धाइपिन्सं वय्कःयात संस्कृतिविद् धायेगु याः । तर वय्कः संस्कृतिविद् जक मखुसे लोककला, लोकसंस्कृति, लोकभाषा, लोक साहित्यया छम्ह मूर्धन्य अनुसन्धाता व लेखक खः । वय्कःयात दुवालेबलय् वय्कःया व्यक्तित्व झीगु भाषा आन्दोलनं कय् च्यानाच्वंगु भाषा, साहित्य, संस्कृति, कला, धर्म अले अधिकारया निंतिं संघर्ष लिसेया ख्यःलिसे हे स्वानाच्वंगु खनेदु ।

थथे धायेबलय् वय्कःयात झीसं झीगु भाषा जाति आन्दोलनया शीर्ष पुरुष धकाः धाल धाःसा पाय्छि जूवइ ।
वय्कलं थुकिया प्रयोग व अनुसन्धान खस नेपाली भासय् नं यानादीगु खनेदु । थ्व हे साधनां वय्कःयात थौं सकसिनं हनेबहम्ह वाङ्मय शताब्दीपुरुषया रुपय् न्ह्यःने हयाबिल ।

कुलांभुलुइ मदुम्ह भाषानिभाः प्रेमबहादुर कसाःया लुमन्तिइ जूगु छगू ज्याझ्वलय् वय्कलं धयादिल, ‘नेपालय् त्वाःदेवाय् मत च्याकाः उलेज्या यायेगु चलन हे प्रेमबहादुरं हयादीगु खः । प्रेमबहादुरं न्ह्याबलें हे थःगु ख्यः त्वःते मजिउ धकाः धयाच्वनादीगु खः । अले थःगु ख्यः धुंकाः तिनि खस नेपाली व खय् भाषाया ख्यलय् पलाः तयेमाः ।’
थुकिं सत्यमोहन जोशीया अपार योगदान व सफलताया लिउने प्रेमबहादुर कसाःया गुरुमन्त्रं हे ज्या याःगु खनेदु । तर प्रेमबहादुर कसाः राजनीतिक ख्यलं थःत लीकादीम्ह जुल धाःसा सत्यमोहन जोशी वय्कलं चायेकादीगु गुरुमन्त्र ज्वनाः न्ह्यज्यानादीम्ह खनेदत ।

वर्णमाला, व्याकरण, खँग्वःधुकू थुज्वःगु सफूनिसें कयाः काव्य व पूधाःप्याखं तकया साहित्य अले नखःचखः, परम्परा, मुद्रा, मूर्ति व भाषाशास्त्र तक वय्कलं थःगु च्वसा न्ह्याकादीगु दु । थ्व दक्वं विधा धइगु झीगु भाषा आन्दोलनया हे सरोकारया विधा खः । थ्व खँयात हानं छक्वः लुमंकाः धायेगु खःसा झीगु भाषा जाति आन्दोलनय् दकलय् आपाः योगदान यानादीम्ह अले सकतां विधायात कःघानादीम्ह उच्च व शिखर पुरुष धकाः सत्यमोहन जोशीयात झीसं नाला कायेमाः ।

धाथें धायेगु खःसा सत्यमोहन जोशी नेवाः जूगु नातां जक मखु, झीगु आन्दोलन, अभियान व सरोकार क्षेत्रया शीर्ष व्यक्तित्व जूगु हुनिं नं झी मनू हे खः । पिनें न्ह्यागु न्ह्याथे यानाः हनेगु ज्या जूसां वय्कःया ज्याखँयात थातं तयाः न्ह्याकेमाःगु दायित्व झी सकल नेवाःतय्गु हे खः ।

अथे जुयाः हे नेवाः ख्यलं वय्कःयात हनेगु ज्या याःगु जक मदु, थीथी कथंया गतिविधि न्ह्याकेगु नितिं वाङ्मय शताब्दीपुरुष सत्यमोहन जोशी कोष नं पलिस्था जुइत्यंगु खः ।
लुमंकेबहजू, वंगु बैशाख ३० गते यल महानगरपालिकाया ग्वसालय् सत्यमोहन जोशी सछि दँ क्यंगु लसताय् हनेज्या जूगु खः ।

येँय् नेवाः ख्यलं वय्कः शताब्दी पुरुषयात ने.सं. ११३७ यंलागा दसमि (२०७४ भाद्र ३० गते) कुन्हु तःजिक हनेगु ज्या नेवाः जागरण मञ्चया संयोजनय् भाषासेवी लक्ष्मीदास मानन्धरया अध्यक्षताय् जूगु खः ।
आः कोषया स्थापनालिपा वय्कःया नामं नेवाः ख्यलय् थीथी गतिविधि यायेगु जुयावनीगु नं आशा याये ।