चाबहि गणेद्यःया पुनःनिर्माण

तःभुखाय् ब्वःगु पीनिला (साढे तीन वर्ष) लिपा बल्ल वयाः पशुपति लागास्थित चाबहिलिइ च्वंगु चाबहि गणेद्यःया पुनःनिर्माण न्ह्याःगु दु । चन्द्र विनायकया नामं परिचित उगु देगःया दक्षिणपाखेया ब्व वंगु २०७२ साल बैशाख १२ गतेया विनाशकारी तःभुखाचं क्षति याःगु खः । देगः सुनां निर्माण यायेगु धइगु खँय् विवाद व बजेटया अभावय् पुनःनिर्माणया ज्या न्ह्याकेत लिबानाच्वंगु खः ।

श्वेतविनायक, रक्तविनायक चाबही गणेद्यः आदि नामं नं म्हसीका वयाच्वंगु देगः पशुपति क्षेत्र दुने लाःसां नं देगःया व्यवस्थापन व संचालनया निंतिं निगू सामाजिक संस्था दर्ता जुयाच्वंगु दु । पशुपति क्षेत्र विकास कोषं देगः दुगु लागायात बेवास्ता यायेवं श्री चन्द्रविनायक नापं श्री भैरवनाथ भजन मण्डल व श्री चन्द्रविनायक पार्क व्यवस्थापन समाज स्थापना जूगु खः ।

चन्द्रविनायक देगः क्षेत्रया न्हय्पी जग्गामध्ये थौंकन्हय् प्यपी जग्गा जक ल्यं दु । प्यपी जग्गाय् १०४ गू टहरा दयेकाः बालं बियातःगु दु । उगु बालं समाजं म्हया वयाच्वंगु दु । बालं वापत लय् छगू लाख नीच्याद्वः तका उठे जुयाच्वंगु समाजया कार्यालय सचिव श्याम डंगोलं जानकारी बियादिल । ‘देगः लागाया संरक्षणय् कोष लगायत सुं नं न्ह्यःने मवयेवं समाजया स्थापना यायेमाःगु खः, स्थानीयवासी व सतकं देगः लागाया स्वपी जग्गा कालं नं सुनानं नमवाः’, वय्कलं धयादिल ।

कोषं पशुपतिनाथ थेंज्याःगु आपालं आय आर्जन जुइगु धार्मिक क्षेत्रय् चिउता क्यनामच्वंगु छथ्वः स्थानीयवासीया धापू दु । देगः संरक्षण यायेगु धकाः स्थापना जूगु संस्थां भुखाचं क्षति जुयाः क्वः दइगु अवस्थाय् थ्यंगु देगः पुनःनिर्माणय् चिउताः मक्यन । स्वदँतक सुनां पुनःनिर्माण यायेगु धइगु खँय् हे बहस जुयाच्वन । बल्ला राष्ट्रिय पुनःनिर्माण प्राधिकरणं बजेट उपलब्ध याकूगुलिं कोषं ठेक्का यानाः वंगु असार २४ गते सम्झौता याःगु खः ।

२०७२ साल बैशाख
१२ गतेया विनाशकारी तःभुखाचं क्षति याःगु खः । देगः सुनां निर्माण यायेगु धइगु खँय् विवाद व बजेटया अभावय् पुनःनिर्माणया ज्या न्ह्याकेत लिबानाच्वंगु खः ।

सम्झौता लगत्तै हे असार २९ गतेनिसें देगः पुनःनिर्माण शुरु जूगु खः । पिआर कन्स्ट्रक्सन प्रा.लि.लिसें छगू करोड पीस्वंगू लाख ४१,१६८ या लागतय् वि.सं. २०७६ असार २८ गतेतक देगः दने सिधयेकेमाःगु सम्झौता याःगु दु । देगः नितँजाःगु पौयुक्त नेपाली मापदण्डशैलीइ दयेकीगु जूगु दु । दक्षिणपाखे मूलुखा दइगु देगः दुने नागया आसनय् च्वनाच्वंगु अवस्थाय् चन्द्रविनायकया प्रस्तर मूर्ति च्वनी ।

मूर्तिया च्वय् बौद्ध चैत्य, चैत्यया स्वंगूलिं मोहदाय् बुद्धमूर्ति च्वनी । पुरातत्व विभागया अधिकृत प्रकाश आचार्यं पुलांगु हे शैलीइ देगः पुनःनिर्माण यायेगु जुइ धयादिल ।
देगःया पल्लिइ त्वरनय् अष्टमातृका, अष्टभैरव व गणेद्यःया मूर्ति कीगु ज्या जुइ । च्वय् च्वंगु पल्लिइ लुँ व क्वय्या पल्लिइ सिजःया जलप तइगु जूगु दु । मूलुखाया कलात्मक त्वरनय् लुँया जलप तइ । लुखाया च्वसं च्वंगु त्वरनय् काष्ठकालाय उत्कुष्ट नमूना दइ । गजुलिइ नं लुँया हे जलप तइ ।

पुरातात्विक व सांस्कृतिक महत्व नेपालभाषां ‘ल्होंसल्ला गणेद्यः’ नं धाइगु थ्व मूर्ति लिच्छवीकालीन अर्थात खुगूगु शताब्दीपाखेया खः । थनया गणेद्यःया मूर्ति धाःसा उत्तर लिच्छवीकालीन अर्थात गुंगूगु–झिगूगु शताब्दीया जूगु देगः पुनःनिर्माण समितिया दुजः राजु भारतीं जानकारी बियादिल । प्राचीन मूर्तियात सुरक्षित व व्यवस्थित रुपय् तयेत जुजु अमर मल्लं देगः दंके बिउगु खः ।

वि.सं. १५८६ निसें १६१९या दथुइ थ्व देगः दयेकूगु धइगु विश्वास यानातःगु दु । गणेद्यःया देगःलिसें शिवलिंग, सरस्वति, भुइजःसि नारायण, नारायण, कुमारि, दक्षिणकाली, पंचबुद्ध, छत्रपाल, बेताः, द्वाल्खा भिंद्य, हनुमान आदि देवदेवीया प्रस्तर मूर्ति थापना यानातःगु दु । बेताःया मूर्तित मथिउसे दर्शन यायेमाःगु मान्यता दु । चन्द्रविनायकय् मंगलवाः व शनिवाः बिस्कं मूर्ति तयेगु याइ ।

मंगलवाः मूर्तियात लीया पूर्ण कलेवर पुंकेगु याइ । शनिवाः वहया ख्वाःपाः पुइकी । थ्व प्रक्रियायात देगःया विशेषताया रुपय् कायेगु यानाच्वंगु दुजः भारतीं कनादिल । दँय्दसं कछलाथ्व सकिमिलापुन्हिनिसें कछलागा तृतियातक न्यायेकीगु चन्द्रविनायक व भैरवया जात्राया इलय् मूर्तिइ सिजःया कलेवर तयेगु याइ । क्षमा पुजाया इलय् लीया कलेवर तइ । गणेद्यःया देगः दुनेच्वंगु स्तूपा (चीबहाः) व बुद्धमूर्ति नं खुगूगु शताब्दीया हे जूगु विश्वास यानातःगु दु ।

धार्मिक व सामाजिक मान्यता
म्हय् घाः जुल, कै वल वा मेगु छुं ल्वय् जूपिंसं चन्द्रविनायकया भाग्ला यानाः विधिवूर्वक पुजा यात धाःसा ल्वय् लनी धइगु मान्यता प्राचीनकालंनिसें दया वयाच्वंगु दु । सामान तंपिंसं नं चाबहीया गणेद्यःया पुकार यात धाःसा लुया वइ धइगु विश्वास दु । परम्परागत वैद्यतय्सं अध्ययन लिपा थन विशेष पुजा यायेधुंकाः जक उपचार सेवा शुरु याइगु प्रचलन थौंतक नं कायम दुगु स्थानीय ज्याथम्ह जनकलाल श्रेष्ठं कनादिल ।

थ्व हे कारणं चन्द्रविनायकयात गुरु गणेश नं धायेगु याः । कछलाथ्व सकिमिलापुन्हिनिसें कछलागा तृतियातक चाबही क्षेत्रय् जुइगु थनयाजात्राया च्याकीगु मिइ म्ह पायेगु यात धाःसा कम्मर स्याइगु व ख्वाउँलं थीगु ल्वय् नं लनी धइगु विश्वास आतकनं आपालं भक्तजनतय्सं विश्वास याना वयाच्वंगु दु । भैलःद्यःया प्यंगू किल्ला दुने च्वनाच्वंपिं झाडाबान्ता मजुइगु मान्यता दु । मेमेगु थासय् च्वंपिं नं झाडाबान्ता मजुइमा धकाः थन वयाः पुज्याः वयेगु याः ।

न्हूगु ज्या न्ह्याकेबलय्, इहिपा, कय्तापुजा थेंज्याःगु भिंगु ज्या यायेबलय्, विदेश वने न्ह्यः चन्द्रविनायकया पुजा वा दर्शन यात धाःसा विघ्नबाधा चिला वनाः ज्या सफल जुइ धइगु धारणा दु । देगःप्रतिया थ्व हे घारणां वाःया मंगलवाः व शनिवाःलिसें माघ महिनाय् थन विशेष भीड जुइ । भुखाय्या कारणं पूर्णक्षति जूगु देय्न्यंकंया ७५३ सम्पदामध्ये १८५ सम्पदाया पुनःनिर्माण सम्पन्न जुइधुंकूगु प्राधिकरणया पुरातत्व अधिकृत भिष्म बाँस्कोटां जानकारी बियादिल ।

पशुपति क्षेत्रया झिंप्यंगू सम्पदा पुनःनिर्माण सम्पन्न जूगु व नीखुगू सम्पदाया पुनःनिर्माण जारी जुयाच्वंगु कोषया सदस्य सचिव डा. प्रदीप ढकालं कनादिल । भुखाचं पशुपति क्षेत्रया ९५ गू सम्पदा पूर्णरुपं क्षतिग्रस्त जूगु खः । विश्वरुप लगायत तःधंगु सम्पदा पुनःनिर्माणया निंतिं प्राधिकरणलिसे सहकार्य जुयाच्वंगु वय्कलं धयादिल ।