ने. सं. ११४४ कछलागा तृतीया -

नेपालय् आन्तरिक आप्रवासन – जनगणनां क्यंगु किपा

बुधवाः तथ्यांक विभागं राष्ट्रिय जनगणना २०७८ या प्रारम्भिक नतिजा धकाः विवरण पिकाःगु दु । थ्व विवरण कथं नेपाःया जनसंख्या २,९१,९२,४८० थ्यंगु दु । २०३८ सालय् हे नेपाःया जनसंख्या डेढ करोड पुलेधुंकूगु खः । २०४८ सालय् १ करोड ८५ लाख थ्यन । थ्व ल्याख जनसंख्याया वृद्धिदर २।३३ प्रतिशत जूवइ । २०५८ सालय् जनसंख्या २ करोड ३१ लाख थ्यन । थ्व ल्याखं जनसंख्याया वृद्धिदर २।४८ प्रतिशत जू वइ । अले २०६८ सालय् जनसंख्या २ करोड, ६४ लाख, ९४द्वः ५०४ थ्यन । थ्व ल्याखं वृद्धिदर १।४७ प्रतिशतय् कुहाँ वल । आः जनसंख्याया वृद्धिदर १ प्रतिशतं नं कुहाँ वयाः ०।९३ प्रतिशत जक जूगु दु । थुकथं जनसंख्या वृद्धिदर म्हो जूगुया मू हुनि जन्मदर वा मचा बूपिनि ल्याः हे म्हो जूगु धकाः धाःगु दु । आः थौंकन्हय् आपाः सिनं छम्ह जक मचा दयेकाः गाकीगु प्रचलन जुयावःगुलिं हे थथे जूगु धाःगु दु । थुकिं परिवारया साइज न भचा म्हो जूगु दु ।

जनसंख्याया वृद्धिदर १ प्रतिशत सिकं नं म्हो जूगु धाइगु बांलाःगु खँ मखु । तर थ्व सिकं नं नेपालय् जनसंख्याया वितरण धाःसा तसकं असमान खनेदु । नेपाःया हिमाली व पहाडी ३३ गू जिल्लाय् जनसंख्याया वृद्धिदर ऋणात्मक जूगु दु धाःसा नेपाःया कुल जनसंख्याया बच्छिं मल्याक अर्थात् ५३।६६ प्रतिशत मनूत तराईया २२ गू जिल्लाय् खनेदत । बच्छि ला झिदँ न्ह्यः हे पुलेधुंकूुगु खः । थुलि जक मखु, कुल जनसंख्याया स्वब्वय् निब्व मनूत शहरय् च्वनीगु जुल । थ्व धाइगु सवाल नेपालय् आन्तरिक आप्रवासनया समस्या खः । नेपालय् आन्तरिक आप्रवासन वा इन्टरनल माइग्रेसन धायेगु पलेसा बसाइसराइ धकाः जक धायेगु यानाच्वंगु दु । तर थुकियात आप्रवासन व जनसंख्याया असन्तुलित वितरण धकाः हे धायेमाः । लिपा वनाः नेपाःया पहाड व हिमाली भूभाग हे मनू शून्य जुइगु व सकलें मनूत स्वनिगः व तराईलय् च्वनीगु खतरा थुकिं ब्वलंका च्वंगु दु ।

प्रदेशया ल्याखं स्वयेगु खःसा नेपाल् ८गू जिल्ला जक कःघाना च्वंगु दक्कय् चिकूगृु प्रदेश मधेस प्रदेश खः । थन जनसंख्याया दक्कय् आपाः भार दु । थनया जनसंख्या ६१ लाख, २६ द्वः २८८ अर्थात् कुल जनसंख्याया २०। ९९ प्रतिशत दु । अनंलि स्वनिगः नापं दुगु बागमती प्रदेशय् ६० लाख, ८४द्वः व ४२ म्ह मनूत दु । थ्व धयागु कुल जनसंख्याया २०।८४ प्रतिशत खः । दक्कय् तःधंगु प्रदेश कर्णालीइ दक्कय् म्हो मनू दु। थन १६,९४, ८८९ जक मनू दु । थ्व कुल जनसंख्याया ५।८१ प्रतिशत जक खः । अनंलि गण्डकी प्रदेशय् २४,७९,७४५ अर्थात् ८।४९ प्रतिशत, सुदूर पश्चिमय् २७,११,२७० अर्थात् ९।२९ प्रतिशत, प्रदेश नं। १ स ४९,७२, ०२१ अर्थात् १७।०३ प्रतिशत व लुम्बिनी प्रदेशय् ५१,२४२२५ अर्थात् १७।५५ प्रतिशत मनूत बसोबास यानाच्वंगु दु ।

जिल्लागत विवरणकथं स्वयेगु खःसा दक्कय् आपाः जनसंख्या येँय् हे दु । थन २० लाख, १७द्वः ५३२ मनूत दु । मनाङय् ५,६४५ म्ह जक मनू दु। थ्व ल्याखं ला थनया चीधंगु वडा छगू ति हे मग्यं । येँ धुंकाः मोरङ, रुपन्देही, झापा, सुनसरी जिल्लाय् आपाः जनसंख्या दु।

जनसंख्या अप्वया वंगु अर्थात् वृद्धिदर दुगु जिल्लाय् ख्वप, रुपेन्देही, चितवन, बाँके, सुनसरी, दाङ्ग, झापा, नवलपरासी, कास्की, रौतहट, कपिलवस्तु, सुर्खेत, कैलाली, सिरहा, ललितपुर, डोल्पा, नवलपरासी पश्चिम, धनुषा, काठमाडौँ, कञ्चनपुर, महोत्तरी, सप्तरी, सर्लाही, आपाः मनूत दुगु जिल्ला खः । दक्कय् आपाः जनसंख्याया वृद्धिदर दुगु जिल्ला धाःसा ख्वप जूगु दु । थन ३।३२ प्रतिशत जनसंख्या वृद्धि जूगु दु । थ्व स्वयेबलय् येँय् छेँया चाप आपाः जुयाः ख्वपया थीथी लागाय् मनूतय् बसोबास अप्वःगु खनेदु । रामेछाप, खोटाङ, मनाङ, भोजपुर, तेह्रथुम, गुल्मी, स्याङ्जा, अछाम, अर्घाखाँची, पर्वत, पाँचथर, सिन्धुपाल्चोक, लमजुङ्ग, धनकुटा, दोलखा, गोरखा, बागलुङ्ग, ताप्लेजुङ्ग, म्याग्दी, नुवाकोट, धादिङ्ग, काभ्रे, इलाम, दैलेख, बझाङ, डोटी, बैतडी, डडेल्धुरा, सल्यान व सोलुखुम्बु जिल्लाय् मनूत पाः जूगु जिल्लाय् दक्कय् न्ह्यःने लाःगु जिल्ला खः ।

खतुं थ्व जनगणनाया ल्याखय् गुलिखे थासय् गणकत हे मथ्यंगु धकाः धाःगु नं खँ पिहां वःगु दु । तर थ्वयां न्ह्यः २०६८ सालया खँ धायेगु खःसा ला आपाःसिनं जनगणना जूगु ला झन् हे मसिउ । उकिं पूरा सेन्सस धाःसा उबलय् ला साम्पलिङ जक जू थें जूगु खनेदत । गुलिसिनं तथ्यांक विभागं झिदँय् छक्वः औपचारिकता जक पूवंकीगु व झिदँय् छक्वः न्यायेकीगु जात्रा थें जक याइगु धकाः नं धयाच्वंगु दु ।

स्वनिगः जःखःया धादिङ्ग, नुवाकोट, काभ्रे, सिन्धुपाल्चोक, रामेछाप, दोलखाय् मनूत पाः जूगु व स्वनिगःया स्वंगू जिल्लाय् मनूत अप्वःगु स्वयेबलय् नं स्वनिगः जःखःया मनूत स्वनिगलय् हे वयाः च्वं वःगु खनेदु । येँ जिल्लाय् २०६८ सालय् १७ लाख ४४द्वः २४४ मनू दुगुलिइ २०७८ सालय् २० लाख १७ द्वः ५३२ मनूत थ्यंगु दु । वृद्धिदर प्रतिशत १।४० दु धाःसा वृद्धिदर आपाःगु जिल्लाया ल्याखय् २१ गूगु थासय् लाकातःगु दु । मेखे यलय् २०६८ सालय् ४ लाख, ६८द्वः १३२ म्ह मनूत दुगु थासय् २०७८ सालय् ५ गू लाख ४८ द्वः ४०१ म्ह मनू थ्यंगु दु ।

वृद्धिदर १।५२ प्रतिशत दु व वृद्धिदरया ल्याखय् १७ गूगु थासय् दु । अथे हे ख्वप जिल्लाय् २०६८ सालय् ३ गू लख, ४द्वः ६५१ म्ह मनू दुगुलिइ २०७८ सालय् ४गू लख ३०द्वः व ४०८ म्ह मनू दत ।वृद्धिदर ३।३२ जुयाः दक्कय् आपाः वृद्धिदर दुगु जिल्ला जुल । ख्वप नेपाःया हे दक्कय् चिकूगु जिल्ला नं खः ।

थुकथं जनसंख्याया असमान वितरणयात पनेगु आवश्यक जू । नेपालय् सुदूर पश्चिमया पश्चिमया मनूत धनगढी, टीकापुर इत्यादि थासय्, अनंलि मध्यपश्चिमया मनूत नेपालगंज जःखः, लुम्बिनी प्रदेशया मनूत भैरहवा, बुटवलय्, बागमती प्रदेशया मनूत स्वनिगः व चितवनय् अनंलि १ नम्बर प्रदेशया मनूत विराटनगर, इटहरी आदिइ व अन जःखः थाय्बाय् हिलाः वनाच्वंगु थुकिं स्पष्ट क्यंगु दु । तथ्यांक विभागया हे महानिर्देक नेबिल लाल श्रेष्ठं धाःसां पूर्व पश्चिमया हुलाकी राजमार्ग, पुष्पलाल लोकपथया जःखः शहर विकास यायेमाःगु खँया सुझाव बियादी । तर थ्व खँ ला सरकारया हे खः । स्वयं प्रधानमन्त्री शेर बहादुर देउवाया गृह जिल्ला डडेल्धुरां नं मनूत पाः जूगु दु । थ्व खँय् प्रधानमन्त्रीया हे ध्यान वनेमाः ।