न्हूदँया इलय् चुनावी बहस

नेपाल संवत ११४२ न्हूदँया लसताय् यक्व खलः पुचःपाखें थीथी ज्याझ्वः यानाच्वंगु दु । न्हूदँया लसताय् ज्याझ्वः यायेगुली यक्व संघ संस्था क्रियाशिल जुयाच्वंगु दु । अथे क्रियाशिल जुइगु ज्या दँय्दसं जुया वयाच्वंगु दु । थगुने कोरोनाया कारणं यक्व थासय् न्हूदँ हनेगु औपचारिकताय् जक सीमित याःगु खः । अले पद्मरत्न तुलाधर मदुगु दँय् नं न्हूदँया भिंतुना ज्याझ्वः चिसकं जक जूगु खः । कोरोनाया कारणं भिंतुना जुलुस पिकायेगुलिइ लिच्वः लात । तर थुगुसी धाःसा यक्व कथंया ज्याझ्वः यायेत खलः पुचःनिसें राजनीतिक दलया भातृ संगठन अले राजनीतिक दलत तकं क्रियाशिल जूगु खनेदु ।

नेपाःया छगू जक राष्ट्रिय संबत् नेपाल संबत्या न्हूदँया लसताय् थथे राजनीतिक दलत सक्रिय जुयाः ज्या याइगु बांलाःगु हे खँ खः । अझ ला स्थानीय सरकार, प्रदेश सरकार नापं संघ सरकार अर्थात केन्द्रीय सरकारं हे न्हूदँ हनेगु समारोह नीस्वनाः थःगु कथं ज्याझ्वः यायेमाःगु खः तर अथे जुयाच्वंगु धाःसा मदु । थुकिं नं क्यँ कि राज्यं नेपाल संबत्यात राष्ट्रिय मान्यता बिउगु जूसां सत्ताय् वनीपिं नेतातय्गु इच्छाशक्ति म्हो जुइगु जुया राज्यं न्हूदँ हनेगु यानाच्वंगु मदु । बरु जनस्तरं हे न्हूदँया भिंतुना इनेगुनिसें थीथी कथंया ज्याझ्वः मदिक्क यानाच्वंगु खनेदु ।

थुगुसी न्हापालिपासिबें नं यक्व कथंया मनूत न्हूदँया इलय् सक्रिय जुइ खनेदु । कारण थुगुसी न्हापा थें कोरोनाया ग्याःचिकु पहः मदु । मेगु कारण धइगु राजनीतिक दलत न्ह्याम्हेस्यां न्ह्यागु हे याःसां थ्व ई स्थानीय तहया चुनाया तयारी याना वनेमाःगु अवस्था खः । उकिं चुनावय् वनेगु धइगु जनताय् वनेगु खः । नेवाःतय्थाय् वनेगु छगू माध्यम धइगु नेपाल संवतया न्हूदँ हे खः । उकिं न्हूदँया लसताय् जुइगु ज्याझ्वलय् न्हापालिपासिबें नं अप्वः राजनीतिक दलया नेवाः नेता कार्यकर्ता जक मखु नेवाः मखुपिं नं खनेदइगु स्वाभाविक हे खः ।

राजनीति याइपिंसं फत धाःसा कन्भिन्स याइ, मखुसा कन्फ्यूज याइ । थ्व ाजनीति याइपिनिगु सिद्धान्त खः । उकिं नेवाःतय्थाय् वयाः थःपिं हे नेपाल संवतया आन्दोलनय् दकलय् अप्वः सक्रियपिं धकाः क्यनेत स्वइ । भिंतुना आन्दोलन नेवाःतय्गु प्यंगू दशकया दुने संस्कृतिया रुपय् विकास जुइ धुंकूगुलिं नेवाः संस्कृतिइ थःपिं सक्रिय धकाः क्यनेत नं स्वइ । राजनीतिक दलय् च्वनाः राजनीति याइपिं जनताया ज्याझ्वलय् वइगु स्वभाविक हे खः । जनताया समर्थन कायेगु इमिगु धर्म हे खः । छाय्धाःसा जनताया भोट इमित माःगु दु । चुनावय् दनाः त्याकेगु नितिं जनताया हे साथ माः । थुगुसी राजनीतिक दलया नेतानिसें कार्यकर्तात न्हूदँया ज्याझ्वलय् उप्वः हे वइगु खनेदु ।

चुनावय् वनेगु तयारीया कथं न्हूदँया ज्याझ्वलय् सहभागी जुइगु झ्वलय् गुलिं दलया नेता कार्यकर्तात म्हो जुइफु अले गुलिं अप्वः जुइफु । थःथःपिनिगु शक्तिया आधारय् हे सक्रिय जुइगु खः । थ्व धयागु राजनीतिक दलतय्सं चुनावया निंतिं न्हूदँया ज्याझ्वः नं छगू अवसरया रुपय् काइगु खः । नेवाः जनताया दथुइ वनेगु अले इपिंनाप क्वातूगु स्वापू दयेकाः कन्हय् चुनावय् सालेगु रणनीति सहित इपिं वइगु खः । अथे चुनावया स्वार्थ ज्वनाः वःगु जूसां न्ह्यागु हे जूसां आखिर न्हूदँया ज्याझ्वलय् वःगु खः धकाः थुइकाः उकियात सकारात्मक रुपं हे कायेमाः ।

दलतय्सं न्हूदँया ज्याझ्वःयात चुनावी रणनीतिया रुपय् नालीगु अवस्थाय् नेवाःतय्सं नं न्हूदँया ज्याझ्वःयात कन्हय् वनाः चुनावी रणनीतिया रुपय् हे छ्यलेगु कुतः यायेमाः । चुनावया इलय् नेवाःतय्सं ज्वनेगु मुद्दाया बारे बहस सुरु यायेमाः । कन्हय् वनाः चुनावया निंतिं गुगु नेवाःतय्गु साझा मुद्दा जुइफु धकाः सहलह ब्याकेगु अवसरया रुपय् नाला कायेमाः । थुकिया निंतिं नेवाः अधिकारया सः तया वयाच्वंगु खलः पुचःनिसें थीथी व्यक्तित्वपिंसं बहस सुरु यायेमाःगु आवश्यकता दु ।

वंगु छुं दिं न्ह्यः जक आदिवासी नेवाः अभियानया छगू भेलां आः चुनावया निंतिं नेवाःतय्सं तयार यायेमाःगु साझा मुद्दा व रणनीतिया बारे सहलह ब्याकूगु दु । व सहलह छगू आधार अवश्य नं जुइफु । उगु सहलहया झ्वलय् चुनावया निंतिं आवंनिसें हे थःपिंसं नं योजना दयेकाः साझा मुद्दा व योजना ज्वनावनेमाः धकाः अवधारणा तयार याःगु दु ।

आदिवासी नेवाः अभियानं आः चुनावया निंतिं नेवाःतय्सं स्वंगू तहयात कयाः स्वंगू हे कथंया मुद्दा ज्वना वनेमाः धकाः सहलह ब्याकूगु दु । स्थानीय तहया चुनावया नितिं स्थानीय सरकारपाखें यायेफइगु मुद्दा हे ज्वनाः वनेमाः अले प्रदेश तहया चुनावया नितिं प्रदेश संसदं व प्रदेश सरकारं यायेफइगु मुद्दा नापं केन्द्रीय तहया चुनावया निंतिं केन्द्रीय सरकार व प्रतिनिधिसभां यायेफइगु मुद्दा हे ज्वना वनेमाः धकाः सहलह ब्याकूगु खः ।

नेवाःतय्गु अवधारणा कथं नेवाः मुद्दायात सम्वोधन यायेगु प्रतिवद्धता प्वंकेबिइगुनिसें दलतय्गु चुनावी घोषणापतिइ दुथ्याकेबिइगु नापं नेवाःतय्त सचेत याना वनेगु अले जनस्तरय् अभियान संचालन याना न्ह्याः वनेमाःगु आवश्यकता दु । चुनावया निंतिंं नेवाःतय्गु मुद्दा व अवधारणा थुगु कथंया प्रस्ताव यानाच्वना ।

१) स्थानीय तह चुनावया नितिं मुद्दा
क) स्थानीय सरकार संचालन ऐन कथं निश्चित भूमिया नेवाः संस्कृतियात संरक्षण यायेगु नितिं सांस्कृतिक संरक्षित क्षेत्र घोषणा यानाः ऐन दयेका कार्यान्वयन यायेमाः । ख) स्थानीय पाठ्यक्रम छगू तगिंनिसें च्यागू तगिं तक स्थानीय मांभाय् अर्थात नेपालभाषां आखः ब्वंकेगु व्यवस्था यायेमाः । ग) स्वनिगःया नेवाः भूमिइ दुने नेवाःतय्गु थाय्बाय्या नां थःगु हे कथंया दु । उकियात विस्थापित यानाः न्हून्हूगु नां तयेगुयात पनेगु नापं पुलांगु हे नां तया वनेगु अले नां मदुगु थाय्बाय् जूसा अनया जःखःयात ल्वयेक नेवाः पहिचान नाप स्वाका नां तयेमाः ।

२) प्रदेश तहया चुनावया नितिं मुद्दा
क) भाषा आयोगं बागमती प्रदेशय् कामकाजि भाषा नेपालभाषा नं जुइ धकाः सिफारिस याये धुंकूगु अवस्थाय् आः नेपालभाषायात नं कामकाजि भाषाया रुपय् छ्यलाबुला यायेमाः । उकिया निंतिं प्रदेशं नं माःगु कथंया कानुन दयेकेमाः ।

ख) नेपाःया संविधानय् स्वायत्त क्षेत्रया घोषणा यायेफइगु व्यवस्था दुगुलिं स्वनिगः व स्वनिगः जःखःयात नेवाः स्वायत्त क्षेत्र घोषणा यायेगु नितिं माःगु कानुन दयेकाः ज्या यायेमाः ।

३ प्रतिनिधिसभा चुनावया निंतिं नेवाःतय्गु मुद्दा
क) आइएलओ १६९ व युएनडिपया आधारय् आदिवासीतय्गु नितिं कानुन दयेकेमाः । ख) पहिचानया आधारय् नेवाः प्रदेश अर्थात नेवाः स्वायत्त राज्यया नितिं संविधान संशोधन यायेमाः ।

थुगु कथंया मुद्दायात सम्वोधन यायेफुपिंत जक आः नेवाःतय्सं समर्थन याइ धकाः प्रारम्भिक बसह सुरु यायेमाः । थ्व बाहेक नं नेवाःतय्गु साझा मुद्दा छु जुइफु उगु खँय् नं सहलह ब्याकेमाः । अले स्थानीय मेमेगु कथंया मुद्दा दुसा उकियात स्थान विशेष कथंया मुद्दाया रुपय् नं दुथ्याकेमाःगु आवश्यकता दु ।

थुगुसी न्हूदँया इलंनिसें आः चुनावया निंतिं नेवाःतय्सं थःपिनिगु मुद्दायात कयाः सम्बोधन याकेगु निंतिं कुतः यायेफत धाःसा अवश्य नं बांलाःगु ज्या जुइ । थुकिया निंतिं नापनापं नेपाल संबत्यात राज्यं प्रयोग याकेगु सवालय् नं सहलह थ्व हे न्हूदँया इलय् यायेगु नापं उकिया निंतिं दबाब बिइमाःगु आवश्यकता दु ।

सम्बन्धित बुखँ

LEAVE YOUR COMMENTS