अत्याचारी जुजुयात शिक्षा

सुन्दरगढय् जुजु इन्द्रसेनया राज्य दु । व दुष्ट स्वभावयाम्ह खः । गबलें गबलें वयाके वेंहू नं वः । चिचिधंगु अपराधय् नं वं फाँसीया सजाय न्यंकाबी यः ।

इन्द्रसेनं दरबारय् सुं छम्ह न्हूम्ह मनू वलकि वयागु न्ह्यःने लुँम्वः वांछ्वयाबीगु याइ । व न्हू वःम्ह मनुखं उगु लुँम्वः मुनाकाल धाःसा जुजुया कर्मचारीं ज्वनाः वयातझ्यालखानाय् कुनाबी । लिपा लाय्कूया ध्यबा खुयाकाःगु धकाः पाः यानाः वयात फाँसी बियाबी । जुजुया सनक छगू मेगुनं दु। वं मृत्युदण्ड फःम्ह मनूयात प्राणदान बीगुछता त्वःताः अन्तिम इच्छा अवश्य हे पूवंकाबी ।

सुन्दरगढया लिक्कसं छगू मेगु राज्य दु, कीर्तिनगर । कीर्तिनगरया जुजु दयालु व कुशल शासक खः । सुन्दरगढयाप्रजा धमाधम अत्याचारी जुजुव जुजुया कर्मचारीपाखें जुइगु अत्याचार फयेमफयाः कीर्ति नगर स्वयाः वनेगुयानाहल । कीर्तिनगरय् शरणार्थी त यक्व हे दयावसेंलि अनयाम्ह जुजुयात चिन्ता जुयावल ।

जुजुं राज्यया मुख्य मुख्यपिं मनूतय्गु बैठक सःतल । मन्त्रीं धाल, ‘महाराज, झीसं सुन्दरगढय् हमला यानाः उकियात झीगुराज्यय् ल्वाकछ्याये हयेमाल ।’

थ्व न्यनाः जुजुं धाल, ‘मखु मन्त्रीजी, थुकिं म्वाःसां म्वाःसां हिबाः खनी । जितः अथे हिबाः खंके मयः ।’

छम्हेसिनं बिचाः बिल, ‘महाराज, झीसं राज्यया सिमानाय् शरणार्थीदुहां वये मदुधकाः पनाबीमाल ।’

जुजुं धाल, ‘थ्व मानवताया विरुद्ध जुइ ।’

थुकथं हे तःम्ह हे दरबारीतय्सं थःथःगुसल्हा सुझाव बिल, तर कीर्तिनगरया जुजुं छुं हे सुझावयात यः मतायेकल । दकलय् लिपा जुजुया काय युवराज अजीत सिंहं धाल, ‘बा, थ्व ज्या छिं जितः त्वःताबियादिसँ । जिं इन्द्रसेनयात थासय्हयाबी ।’

जुजुं धाल, ‘छं स्वयाः, तर गुगुं कथं नं हिबाः खनीगुज्या जुइ मजिउ ।’ युवराजं धाल, ‘बा, छिगु उजंया जिं पालना याये, छिं धाःथें हे जुइ ।’

अजीतसिंह वीर, साहसी व आज्ञाकारी कायमचा खः ।

कीर्तिनगरया प्रधानमन्त्रीया काय वीरप्रसाद वया स्याःन्याःम्ह पासा खः । निम्हं जानाः इन्द्रसेनयात थासय् हयेगुबिचाः यात । इपिं भेष हिलाः सुन्दरगढय् थ्यंकःवन । अनथ्यंकाः इमिसं थःथःगुवसः झ्यारझुर खुत, अले म्हय् घाः लाःगु चिं दयेकाः न्याय फ्वनेत जुजुयाथाय् वन । धाल, ‘महाराज, जिपिं निम्ह मेगु राज्ययापिं बन्जाःत खः । व्यापार यायेत छिगु राज्यय् वयागु खः । चान्हय् दाखुँत छथ्वः वयाः जिमिके च्वंगु ध्यबा लाकाकाल । जिमित दायेफक्व दा नं दाल । महाराज, जिमितन्याय माल ।’

अजीतसिंहया बिन्ति न्यनाः इन्द्रसेनं ल्हाःभाय् यानाः मन्त्रीयात धाल, ‘मन्त्रीजी थुपिं निम्हं ल्याय् म्हपिं बन्जाःतय्त न्याय यानाबिउ ।’

उलि धायेवं छम्ह दरबारिं इमिगु न्ह्यःने लुँम्वः ह्वलाहल । अजीतसिंह वीरप्रसाद निम्हं लय्लय्तायाः लुँम्वः मुनेगुज्याय् तक्यन । इमिके यक्व हे लुँम्वः खाये धुंकल । वयां भचा जाःबलय् सैनिकत वल । इमिसं इपिं निम्हेसितं नसिखलं चिनाः झ्यालखानाय् कुने यंकल ।

इन्द्रसेनया नियमकथं इपिं निम्हेसित छुं हे नके त्वंके हे मयासे तःन्हु तक तयातल । यातना बीगु ला द हे दनि । च्यान्हु लिपा इमित जुजुया न्ह्यःने थने यंकल । निम्हेसितं फाँसीया सजाय न्यंकल । फाँसीया सजाय न्यनाः अजीत सिंह व वीरप्रसादया सातु हे वन, अय्नं इमिसं हिम्मत छता मत्वःतू । थवंथवय् सल्हा यानाःफाँसी मजुइकेगु उपाय बिचाः यानाच्वन । फाँसीबीकुन्हु इमित फाँसीछेँय् हल । जुजुं अजीतसिंहयाके अन्तिम इच्छा न्यन । अजीतसिंह जुजुया अभिमानयात हाथ्या बियाः नवात, ‘मखु महाराज ! छिं जितः फाँसी बियादिसँ, छाय्कि जिं सिउ कि छिं जिगु अन्तिम इच्छा पूवंकाबी फइमखु ।’

घमण्डी जुजुया स्वाभिमानय् घाः लात । धाल, ‘मखु, जिमिसं छंगु अन्तिम इच्छा अवश्य पूवंकाबी । यदि व इच्छा प्राणदानया मखु धयागु खःसा ।’

अजीतसिंहं धाल, ‘अय्सा न्यनादिसँ महाराज ! जिगु अन्तिम इच्छा खः, छिकपिनि म्ह्याय्लिसे ब्याहा यायेगु ।’ अजीतसिंहयाअन्तिम इच्छा न्यनाः इन्द्रसेन वातां जुल । मेपिं दरबारीत नं गजब चाल । तर वेंहूवःम्ह जुजुं धाल, ‘थिक जू, छंगु अन्तिम इच्छा पूवंकाबीगुजुइ ।’

आः वीरप्रसादया पाः वल । वं धालं ‘महाराज, जिगुनं छगू शर्त दु । यदि छिं जिगु अन्तिम इच्छा पूवंकाबी मफुत धाःसा थःगु राजपात जितः बीमाली ।’ जुजुव मेपिं दरबारित ला न्हापा हे वातां जुयाच्वने धुंकूगु खः । आः थ्व खँ न्यंबलय् ला इपिं भचा सर्तक नं जुयावल । पलखबिचाः याये धुंकाः जुजुं धाल, ‘जिउजितः छंगुशर्त नं मन्जूर दु ।’

जुजुं उलि धायेवं वीरप्रसादं धाल, ‘जिगु इच्छा दु कि जितः फाँसी बी स्वयां न्ह्यः उपिं मनूत दक्वसित निं फाँसी बीमाः गुपिं जिं लुँम्वः खुयाकाःगुखंपिं खः ।’ थ्व अजीव इच्छा न्यनाः इन्द्रसेन झन् हे इतिमिति कन । तर व धाये धुनकि याये हे माःम्ह खः । वं दरबारयापिं मनूत सःतकेछ्वत गुपिं लुँम्वः मुनाकाःगु खँपिं खः । तर फाँसी खनाः ग्यानाः सुनानं थम्हं खना मधाः ।

आः जुजुया पाः वल । वं नं धयाहल, ‘खनागुला जिं नं मदु ।’ जुजुं उलि धायेवं वीरप्रसाद तस्सलं हालाहल, ‘अथे खःसा जिमित छुकिया फाँसी बीत्यंगुले थ्व ?’ जुजुं छ्यं क्वछुकाः थःगुभूल स्वीकार यात ।

अनंलि निम्हेसिनं नं थःथःगु परिचय जुजुयात बिल । इमिसं धाल, ‘छिगु अत्याचारं यानाः प्रजां दुःख सिल । जिपिं थ्व हे धायेत वयागुखः ।’

जुजुं शर्त कथं राजकुमारीया ब्याहा अजीतसिंहलिसे यानाबिल, थ्वयां लिपा निगुलिं राज्यया मित्रता जुल ।