संविधानया धारा २७४ छु खः ?

नेपाःया राजनीतिइ संविधानया धारा २७४ बारे ब्यापक बहस जुयाच्वंगु दु । आःया अवस्थाय् एमाले, माओवादी व ससफो दथुइ संविधानया धारा २७४ संशोधन यायेत तयार जूगु धकाः लगातार रुपं समाचार पिहां वयाच्वंगु दु । अले थुगु धारा संशोधन यायेत लिखित रुपं सहमति जुल धाःसा संघीय ससफो नं सरकारय् वनी धइगु खँ वयाच्वंगु दु । न्हापा निगू धु्रबपाखे स्वयाच्वंगु एमाले व ससफो गुकथं सहमतिइ वल धकाः मनूतय्सं न्ह्यसः नं तयाच्वंगु दु । वास्तवय् एमाले, माओवादी व ससफो दथुइ संविधानया धारा २७४ यात गुकथं संशोधन यायेफइ धइगु बारे हे लगातार बहस जुयाच्वंगु खः। थुगु धारा संशोधन यायेगु सवालय् सत्तापक्ष व ससफो लगभग सहमति लिक्क थ्यन धकाः स्वयं पार्टीया नेतातय्सं नं धायेगु याना वयाच्वंगु दु । उकिं आः संविधानया धारा २७४ स छु छु दु धकाः थुइकेगु सकसिगुं चिउताःया बिषय जुयाच्वंगु खनेदु ।

संविधानया धारा २७४ सं थुकथं न्ह्यथनातःगु दु ः संविधान संशोधन

(१) नेपाःया सार्वभौमिकता, भौगोलिक अखण्डता, स्वाधीनता व जनताय् निहित सार्वभौमसत्ताया प्रतिकूल जुइ कथं थ्व संविधान संशोधन याये फइ मखु ।
(२) उपधारा १) व थुगु संविधानया मेगु धाराया अधीनय् च्वनाः थुगु संविधानया छुं नं धारायात संशोधन वा खारेज यायेगु विधयेक संघीय संसदया छुं नं संदनय् पेश याये फइ । तर, उपधारा १ यात संशोधन याइ मखु ।
(३) उपधारा २) कथं पेश जूगु विधयेक सम्बन्धय् सदनय् प्रस्तुत जूगु स्वीन्हुया दुने सर्वसाधारण जनतायात जानकारीया नितिं सार्वजनिक रुपं प्रकाशित यायेमाः ।
(४) उपधारा २ बमोजिम पेश जूगु विधयकय् छुं नं प्रदेशया सिमाना हिले माल वा अनुसूची ६ सं उल्लेख जुयाच्वंगु विषयसं सम्बन्धित जुल धाःसा उज्वःगु विधयेक संघीय संसदय् प्रस्तुत जूगु स्वीन्हुया दुने सम्बन्धित सदनया सभामुख वा अध्यक्षं सहमतिया नितिं प्रदेशसभाय् छ्वयेमाः ।
(५) उपधारा ४ कथं छ्वःगु विधयेक स्वलाया दुने सम्बन्धित प्रदेशसभाया तत्काल कायम जूपिं फुक्क सदस्यतय्गु बहुमतपाखें स्वीकृत व अस्वीकृत यानाः उकिया जानकारी संघीय संसदय् छ्वया हयेमाः । तर, छुं नं प्रदेशसभा कायम मजूगु अवस्थाय् उज्वःगु प्रदेशसभा गठन यानाः उकिया न्हापांगु बैठक च्वंगु मितिं स्वलाया दुने स्वीकृत वा अस्वीकृत याना छ्वया हयेमाः ।
(६) उपधारा ५ बमोजिम अवधिया दुने उज्वःगु विधयेक स्वीकृत वा अस्वीकृत जूगु जानकारी मबिल धाःसा संघीय संसदया विधेयक उत्पत्ति याःगु सदनं उज्वःगु विधेयकयात कयाः कारवाही न्ह्याकेत पंगः जुइ मखु ।
(७) उपधारा ५ बमोजिमया अवधि दुने बहुसंख्यक प्रदेससभां उज्वःगु विधेयक अस्वीकृत याःगु सूचना संघीय संसदया सम्बन्धित सदनयात बिल धाःसा विधयेक निष्क्रिय जुइ ।
(८) प्रदेशसभाया सहमति आवश्यक म्वाःगु वा उपधारा ५ बमोजिम बहुसंख्यक प्रदेशसभापाखें स्वीकृत जुया वःगु विधेयक संघीय संसदय् निगू हे सदनय् तत्काल कायम जूपिं फुक्क सदस्यत मध्ये म्होतिं नं दुई तिहाइपाखें पारित यायेफइ ।

थुकथं संविधान संशोधनया बारे उल्लेख यानातःगु धइगु हे प्रदेशसभाया सीमाना उखेथुखे यायेमाल धाःसा सम्बन्धित प्रदेशया सहमति जुयाः संघीय संसदं जक दुई तिहाई बहुमतं पारित यायेवं मगाः । आःया अवस्थाय् दुगु न्हय्गू प्रदेश मध्ये बहुमत प्रदेश धायेबलय् प्यंगू प्रदेशं सहमति बीमाः । मानौं ३ नम्बर प्रदेशया सीमाना उखेथुखे यायेमाल धाःसा आः ३ नम्बर प्रदेश व अले मेगु प्रदेशय् ल्वाकछ्यायेगु खःसा मेगु प्रदेश नापं यानाः निगू प्रदेशया जक सहमति दयेवं मगाः । आः अथे निगू प्रदेशया सीमाना नाप स्वापू दुगु जूसां प्यंगू प्रदेशपाखें हे सहमति बीमाः धाःगु खः । उकिया अर्थ प्रभावित मजूगु प्रदेश अर्थात असम्बन्धित प्रदेशं नं सहमति बीमाः धाःगु खः । अथे असम्बन्धित प्रदेशं सहमति बीगु धइगु व म्हगसया जक खँ जुइ । उकिं सीमाना हिलाबुला तकं याये मफइगु कथं वर्तमान संविधानय् उल्लेख यानातःगु दु ।

न्हूगु संविधानय् ला मुलुकय् न्हय्गू प्रदेशं आः च्यागू प्रदेश दयेके फइगु कल्पना तकं यानातःगु मदु । मानौं ३ नम्बर प्रदेश दुनेया आः नेवाः व ताम्सालिङ प्रदेश ब्यागलं ब्यागलं कथं दयेकेगु नितिं ३ नम्बर प्रदेशय् नेवाः व तामाङतय्सं न्ह्याक्व हे आन्दोलन यात धाःसां व पूवनीगु अवस्था मदु । वैधानिक रुपं हे लँपु बन्द यानातःगु दु । गथे पञ्चायतकालय् राजनीतिक दलत चायेकेगु व बहुदलया कल्पना तकं यानातःगु मदु अथे हे आःया संविधानं मेगु प्रदेश दयेकेगु कल्पना तकं यानातःगु मदु । मेगु प्रदेश दयेकेगु लँपु संविधानपाखें हे बन्देज यानातःगु अवस्थाय् नेवाः वा ताम्सालिङ प्रदेश माल धकाः आन्दोलन यात धाःसां व धइगु छगू कथं विखण्डनकारी आन्दोलन जुइ । उपिं संविधानतः सार्वभौमिकता, भौगोलिक अखण्डताया विपक्षत जुइ । संविधानपाखें हे उमित अवैधानिक धकाः धाइ । उकिं थ्व संविधानपाखें ब्यागलं कथं नेवाः प्रदेश दयेमाः धकाः धायेगु लँपुयात तकं बन्द यानातःगु अवस्था दु धकाः थुइकेमाः ।

पहिचानवादीत, नेवाः प्रदेश पक्षधर वा मेगु छुं नं कथंया न्हूगु प्रदेश पक्षधरत खःसा इमिसं आःया संविधानया धारा २७४ यात संशोधन याये हे माः धकाः सः तयेमाःगु अवस्था दु । आः थत्थेंया नितिं नेवाः प्रदेश मवःसां कन्हय् थःपिं बल्लाइगु अवस्थाय् वैधानिक रुपं ल्वानाः कायेगु नितिं नं अले संविधानया धारायात छ्यलाः हे व अधिकार बीगु नितिं नं संविधान संशोधन मयासे हे मगाः । उकिं थ्व इलय् नेपाःया राजनीतिइ संविधानया धारा २७४या बारे बहस जुयाच्वंगु खः । अले पहिचानवादीतय्सं थुगु धारा संशोधन यानाः सम्बन्धित प्रदेशया सहमति कथं संघीय संसदं निर्णय याये फइगु कथंया प्रावधान तयेमाः धायेगु याना वयाच्वंगु दु । प्रदेशया सीमाना हिलाबुला यायेगु सवालंनिसें न्हूगु प्रदेश निर्माण यायेगु सवालय् तकं लँपु चायेकेमाः धकाः धायेगु यानाच्वंगु दु । नेवाः पहिचानवादीतय्सं नं संविधानया थुगु धाराया बारे बांलाक्क थुइकेमाःगु अवस्था दु । अले संघीय समाजवादी फोरम नेपाल संविधानया थुगु धारायात संशोधन मयासे सरकारय् वन धाःसा व नं पदया नितिं जक वंगु धकाः ठहर जुइ । उकिं संविधान संशोधनया सवालयात ज्वनाः पहिचानया नितिं धकाः न्ह्यःने वनाच्वंगु संघीय समाजवादी फोरम थुगु सवालय् गम्भीर जुया वनेमाः ।