ने. सं. ११४४ ञलाथ्व नवमी -

नेपालभाषा चीहा संकिपा कासा बारे

राकेश महर्जन
फिल्ममेकर (निर्देशक ः ‘म्हसीका’ चीहा संकिपा)

नेपालभाषा फिल्म ख्यलय् सर्टफिल्म (चीहा संकिपा)या लहर वःगु दु । न्हापांखुसी ‘नेपालभाषा चीहा संकिपा कासा’ क्वचाल । खुला न्ह्यः प्यंगू ‘थीम’ बियाः दयेकेत धाःगु व अन्तिम न्हितक झिगू सर्टफिल्म दुहांवःगु जुल । उपिं मध्ये प्यंगूयात ल्ययाः न्हापा, लिउ व लियांलिउ सिरपाः इन । ल्यंदुगु फिल्मयात नं हःपाः बीकथं ‘प्रोत्साहन नगद’ लःल्हात ।

नेपालभाषाया सक्रिय फिल्म– मेकरतय्सं दयेकूगु झिगू सर्टफिल्म । आःया छुं सक्रिय फिल्ममेकरया फिल्म मवःगुयात छखे तयाः थुकी आःया सक्रिय फिल्ममेकरत दुथ्याःगु दु । उकिं दुथ्याःगु फिल्मतय्सं आःया नेवाः फिल्म क्षेत्रया प्रतिनिधित्व यानाच्वंगु दु । थुकी निगू मत मदु । अले थ्व फिल्मतसें नेवाः फिल्म क्षेत्र गनथाय् दु, सीके फइ । फिल्म विशुद्ध कला खः । फिल्म खँ न्ह्यब्वयेगु छगू माध्यम खः ।

उकियात न्ह्यब्वयेबलय् कलात्मकता दयेमाः । फिल्म ‘भिजुयल मिडियम’ खः । धाइगु नापं दु – ‘शो, डन्ट टेल (क्यँ, कनेगु मखु)’ । तर थ्व खँ नेवाः फिल्मय् अमान्य खनेदु । धायेमाःगु खँ तप्यंक धाये अःपु । अले अःपुगु जक ल्ययाः फिल्मया निर्माण जूगु दु । अःपुगु लँपु ल्ययेवं अन कलात्मकता तनी । कासाय् दुथ्याःगु ८० प्रतिशत फिल्मत तप्यंक धायेगु ल्वचं ग्रस्त खनेदु । अःपुगु लँपुइ जक न्ह्याःगु खनेदु ।

फुक्कं फिल्म निश्चित ‘थीम’य् दयेकातःगु खः । तर उगु ‘थीम’ धायेत अःपुक ‘संवाद’या लँपु छ्यल । ‘अथे यायेमते’, ‘अथे यायेमजिउ’, ‘अथे यायेमाः’, पात्रया म्हुतुं तप्यंक धायेकातःगु दु । यदि तप्यंक धायेवं उकियात फिल्मया दर्जा बीगु खःसा, ‘थीम’नाप ज्वःलाःगु पद्मरत्न तुलाधर वा मल्ल के. सुन्दरपिनि भाषण हे न्यंका बिउसा आपाः प्रभाव लाकीगु खइ । तर फिल्मया ‘सार’ थ्व मखु । धायेमाःगु खँ धयाः नं उकियात कलात्मकतां छाय्पीगु छगू कला फिल्म खः । थ्व खँयात कासाया आपालं फिल्मं ल्वःमंकूगु व अःपुगु लँपु लिउगु खनेदु ।

निर्णायकया भूमिका
कासाय् विवाद न्ह्याबलें वइ । विवाद मदयेकं गुुगुं नं कासा क्वचाःगु मदु । थ्व संकिपा कासा जुइ निन्हु न्ह्यः छम्ह फिल्म निर्देशकं कासाया निर्णायक व निर्णय आधारयात कयाः खँ ल्ह्वंगु खः । तर उकियात आयोजकं चिउताः तःगु खने मंत । आः उम्ह निर्देशकया पुचलं थ्व हे खँ ल्ह्वनाच्वंगु दु । उमिगु खँकथं हरेक कासाया निर्णायक दइ, निर्णयया आधार दइ, उकियात न्ह्यःने हयेमाः ।

थ्व खँय् आयोजकं ‘ओस्कार अवार्ड’या दसु न्ह्यब्वयाः उमिगु खँय् चिउताः मतल ।विश्व सिनेमा स्वयेगु खःसा आपालं फिल्म फेस्टिभलय् निर्णायक दइ । सकल निर्णायक पितब्वयेगु मजूसा छम्ह निर्णायकयात मू दयेकाः निर्णय याकी । अले कासाया लिच्वलं उम्ह निर्णायकया क्षमता नं न्ह्यब्वइ । निर्णायकयात जिम्मेवारी नं अप्वइ ।नेपालभाषा चीहा संकिपा कासाय् निर्णायकत पित बी मखुु धयातःगु खः ।

तर निर्णय यायेत फुक्क विधाया विज्ञपिं दइ धयातःगु खः । नेवाः फिल्म ख्यः चीधं । निर्णायकत औपचारिक रुपं पिने पिहां मवःसां सु सु निर्णायक मण्डलय् च्वन, व खँ आः पिहां वयेधुंकल । पिहांवःगु खं फिल्मया निर्णयस फिल्मइतरया व्यक्तित्व हाबी जूगु खनेदत । ‘थीम’ स्वयेत तयातःपिं निर्णायकपिंसं ‘थीम’ स्वयाः हे थ्व फिल्म बांलाः, बांमलाः क्वःछिना बिल । तर फिल्मया थीम जक बांलायेवं फिल्म बांलाइगु मखु ।

फिल्मइतरया, ‘हनेबहःपिं’ नेपालभाषाया साहित्यकारपिं निर्णायक जुयाः फिल्मयात बांलाः–बांमलाः धया बीवं उकियात ‘सर्वमान्य’ कथं नाला काल । वकथं हे लिच्वः पिदन ।साहित्य व फिल्म निगू बिस्कं बिस्कं विधा खः । निगुलिं विधाय् बाखं दइ । संवाद दइ । धायेमाःगु खँ दइ । तर उकियात धायेगु पहः छगू सिबें मेगुली पाः । फिल्म छगू विशुद्ध कलाया माध्यम खः । थुकी न्ह्यब्वइगु खँ साहित्य सिबें पाइ ।

साहित्य हे नालाकाःसां फिल्मय् साहित्य दुहां वनीबलय् उकिया प्रस्तुति पाइ । थुकियात छम्ह फिल्मकर्मी, फिल्म विज्ञं सीके फइ । न्ह्याक्व हे तःधंम्ह साहित्यकार जूसां वयाके फिल्मया ज्ञान मदयेवं वं फिल्मया मूल्यांकन याये फइ मखु । फिल्मया मूल्यांकन यायेत फिल्मया सैद्धान्तिक ज्ञां दयेमाः ।

विज्ञपिं माः । अले जक सही निर्णय पिहां वइ । नेपालभाषा चीहा संकिपा कासाय् गलत निर्णायक हाबी जूगु निष्कर्ष पिकायेछिं । कासाय् त्याःगु फिल्मयात फिल्मया गुगुं विद्वत् वर्ग न्ह्यःने क्यना बीवं उमिसं बीगु प्रतिक्रियां थुकियात पुष्टि याइ ।

सुझाव
न्हापांगु नेपालभाषा चीहा संकिपा कासा क्वचाल । मेगु दँय् साहित्यय् आधारित चीहा संकिपा कासाया घोषणा जूगु दु । साहित्य धायेबलय् नेपालभाषाया न्ह्यागुं बाखं, चीबाखं व कविताय् आधारित जुइफु धयातल । फिल्मय् साहित्यया बाखंयात अःपुक दुकायेछिं । बाखं दुथ्याकातःगु फिल्म अःपुक थुइ । अथे हे कवितायात नं फिल्मय् दुकाये जिउ । फिल्मयात कविता दयेके जिउ ।

फिल्मया कविपिं नं दु । थुइके अःपुगु बाखं दुगु फिल्म हे मथूगु कासाय् कविता दुथ्याकातःगु फिल्म वा ‘फिल्म–कविता’ ज्वनाः वनेबलय् उकिया मूल्यांकन गुकथं जुइ ? थ्व न्ह्यसःया लिसः ग्वसाः खलकं बीमाः । थप छुं सुझाव थुकथं दु –

– फिल्मया निर्णायक छम्ह पित बीगु । उम्ह निर्णायक फिल्म ख्यःनाप आबद्धम्ह व फिल्मसम्बन्धी सैद्धान्तिक ज्ञान दुम्ह जुइमाः । पिहांवःगु निर्णय वया आधिकारिक जुइमाः । वं उकिया जिम्मा कायेफुम्ह व लिसः बीफुम्ह जुइमाः ।

– फिल्मया भाषा दइ मखु । थुकिया थःगु हे बिस्कं व्याकरण दइ, भाषा दइ । उकिं नेवाः फिल्म हे जूसां नेवाः मखुपिं फिल्मसम्बन्धी विज्ञपिंत नं निर्णायकय् दुथ्याकेजिउ ।

– सर्टफिल्म गुकथं जुइमाः, थ्वबारे कासा न्ह्यः हे छगू वर्कशप तयाः थुइके बीगु ।

– सर्टफिल्मया क्राइटेरिया दुने लाःगु, बियातःगु थीम दुने लाःगु फिल्मयात जक थाय् बियाः मूल्यांकनया निंतिं छ्वयेगु । थुकिया निंतिं फिल्मया सैद्धान्तिक ज्ञान दुपिनि छनोट कमिटी दयेकेगु ।

– साहित्य व फिल्म बिस्कं बिस्कं माध्यम खः । साहित्यय् आधारित फिल्म हे जूसां उकिया मूल्यांकन फिल्मकर्मीपाखें जुइमाः ।

– कासा यायेगु जूसा उकिया औचित्य नं पूवंकेमाः । कासाया नामय् कासा जक यानाः आत्मरतिइ लय्तायेवं औचित्य पूवनी मखु । नेवाः फिल्म क्षेत्रयात गतिशील यायेगु ज्या नेपालभाषा चीहा संकिपा कासां याःगु दु, थुकी निगू मत मदु । तर थ्व गतिशिलता तुं दुने जक लिकुने मजिल । थुगु गतिशिलतां हलिं थीमाल । थुलि जुइवं फिल्म कासाया सार्थकता दइ ।
नेवाः फिल्म ख्यःया छम्ह दुजः जूगुलिं थुकिया गल्ती क्यना बीगु व उकियात भिंकेत सुझाव बीगु जक जिगु तातुना खः । अन्यथा मकाये ।