वातावरणं वनस्पतिइ नं लिच्वः

करोडौं दँ न्ह्यः थ्व संसारय् उत्पत्ति जूगु धकाः विश्वास यानातःगु स्वांसिमा आतक नं नेपालय् संरक्षित अवस्थाय् दु । संसारया हे दकलय् पुलांगु प्रजातिया ‘गिंको बाइलोबा’ नांया उगु स्वांसिमा डाइनोसर उत्पत्ति जूगु ई अर्थात थौं स्वयां २७ करोड दँ न्ह्यः उत्पत्ति जूगु विश्वास यानातःगु दु । उगु स्वांसिमा यलया गोदावरीस्थित राष्ट्रिय वनस्पति उद्यानय् संरक्षित अवस्थाय् दुगु वनस्पति विभागं न्ह्यथंगु दु ।

चीनय् उत्पत्ति जूगु धयातःगु उगु स्वांसिमा बेलायतसहित मेमेगु देय् जुयाः नेपालय् दुहां वःगु खः । राष्ट्रिय वनस्पति उद्यानया वरिष्ठ उद्यान अधिकृत दीपक लामिछानेया कथं नेपालय् उगु स्वांसिमा गबलय् दुहां वल धइगु सम्बन्धय् छुं यकीन मजूसां तत्कालीन इलय् राणातय्सं लँ दयेकेगु व थुनेगु झ्वलय् पिउगु कलमी उत्पादन सतकया सिथय् सिथय् पीगु यानाहःगु खः । वय्कःया धापूकथं छुं दिं न्ह्यः जक गोदावरस्थित राष्ट्रिय वनस्पति उद्यानय् १५० थान उगु स्वांसिम पीगु ज्या जूगु खः ।

८२ हेक्टर जमीनय् न्यना वनाच्वंगु उद्यान ‘गिंको बाइलोबा’या कारणं जक मखसे गोब्रे सल्ला, सोमलता, बर्वेरिस, एशिया टिका, पाषाणभेद, लगायत मेमेगु नं आपालं बहुमूल्य वनस्पतिया कराणं सर्वसाधारण, विद्यार्थी, अनुसन्धानकर्ता व वनस्पतिप्रति अभिरुचि तइपिनिगु निंतिं प्रमुख आकर्षणया केन्द्र जुयाच्वंगु दु । जल संरक्षणय् महत्वपूर्ण भूमिका म्हितीगु ग्रोबे्र सल्लाया सिमा ताःहाकय् ५० मिटर तक तमा जुइ ।

छुं दँ थुखे वन जंगल म्हासे यायेगु ज्यां निरन्तरता काःगुलिं उगु सिमा आः वयाः २५ प्रतिशत म्हो जूगु उद्यानं न्ह्यथंगु दु । नेपाःया मध्यपहाडी क्षेत्र समशीतोष्ण प्रदेशया रुपय् परिचित थाय् खः । उर्वर भूमि थ्व क्षेत्रय् राजधानी तकं दुथ्यानाच्वंगु दुसा थ्व समुद्री सतहं करिब २००० निसें ४००० मिटर उचाइलय् लाः । थ्व क्षेत्रय् नेपालय् दइगु कुल जंगलया ३० प्रतिशत वनस्पति दकलय् अप्वः आपालं प्रजाति दु ।

उच्च हिमाली क्षेत्रय् सोमलता नांया वनस्पति दइ । थौं स्वयां नं करिब ७००० दँ न्ह्यः वासःया रुपय् छ्यलाबुला जुइगु सोमलता सेखंज्वर व नुगःचुया धुकधुकीनापं उच्च रक्तचापया ल्वगितय् निंतिं अतिकं उपयोगी वनस्पतिया रुपय् कायेगु याः ।चुत्रो नांया वनस्पति नं वासःया रुपय् छ्यलाबुला जू । थ्व वनस्पति स्येँ व नुगःचु सम्बन्धी समस्या जूपिंत उपचारया निंतिं प्रयोग जुइ ।

ख्वाउँसे च्वंगु चट्टानय् दइगु पाषाणभेद नं लोप जुइगु अवस्थाय् थ्यनेधुंकूगु दु । थ्व वनस्पति, जँलास्येँ, म्ह मनावःगु, क्यान्सर व चिनील्वय्या ल्वगितय् निंतिं उपयोगी वनस्पतिया रुपय् कायेगु याः। वि.सं. २०१९ सालय् स्थापना जूगु उद्यानय् नेपाः व भुटानय् दइगु कनिके, पाकिस्तान व म्यान्माय् दइगु चुत्रो, भुटान, आसाम व पश्चिम चीनय् दइगु इसिजाताया वनस्पति नं संरक्षण यानाः तयातःगु दु ।

वनस्पति उद्यान दुने बोन्साई नांया छगू गृह दु । चिनिया भासं ‘वन’ या अर्थ गमला व ‘साइ’या अर्थ सिमा खः । थीथी प्रजातिया ततःमागु सिमायात तसकं कलात्मक धंगं चिचिग्वःगु गमलाय् पिनाः उकियात सयेकाः सलंसः दँ तक नं क्वथा दुने छायेपिया तयेग कलायात हे ‘बोन्साई’ धाइगु खः । थ्व कला विश्वन्यंकं अतिकं लोकंह्वाः । वनस्पतिया विविधताय् तःमि नेपालय् जक ७००० स्वयां अप्वः वनस्पतिया प्रजापति दु ।

तर लिपांगु इलय् स्वनिगःलिसें देय्न्यंकं हे वातावरण प्रदूषण, ध्वनि प्रदूषण व स्वच्छ फय्या अभावं वनस्पतिइ नं लिच्वः लाः वनाच्वंगु दु । थज्याःगु अवस्थाय् स्वनिगः दुने हरियाली मालीपिनिगु निंतिं राष्ट्रिय वनस्पति उद्यान मुख्य आकर्षणया केन्द्र जुयावनाच्वंगु उद्यानया अधिकृत लामिछानें कनादिल । उगु उद्यानय् थगुने जक स्वंगू लाख चय्निद्वः स्वयां अप्वः मनुखं अवलोकन याःगु खः ।

दँय्दसं चीन, भारत, कोरिया, बेलायत, न्यूजिल्याण्ड लगायत युरोपेली व विकासित राष्ट्रया प्यद्वःनिसें न्याद्वःया ल्याखय् नागरिकतय्सं उद्यानया भ्रमण यायेगु यानाच्वंगु उद्यानं जानकारी बिउगु दु ।