दुःखया दकलय् तःधंगु कारण मृत्यु

दिपय् सीम्ह । थःथिति सकसियां ख्वःसः । स्वयाच्वंपिनि मिखाय् नं ख्वबि लःलः धाः । गपाय्च्वः दुःख जुल । ‘सी हे मत्यवं सित । छेँय् च्वंपिनि दुःख जुइगु जुल । छेँया हामा । कमे यानाः नकीम्ह ।’ सकसियां म्हुतुइ छता छता खँ । अनया ख्वःसः कोलाहलं मन पिपि च्याः । लँय् जूपिं नं छक्वः थिंग दं । छु जुयाः सीगु ? सु सीगु ? अनया विलाप सलय् आक्रोश दु । हीमीचाःगु पह दु । दुःख व वेदनाया सः दु । थन तःधंगु दुःखं कल । सुं सित । सुयां जाति बन्धु मंत । संसारं तापाक वन । सदां थः नापं च्वंम्ह । थः नापं सुखदुःखया खँ ब्याःम्ह । नापं ब्वलंम्ह । छेँ जः सकसियां लिधंसा । छेँया थां । थुलि जक मखुसें थः सन्तान जूसा झन अति मतिना यानातःम्ह । वया लागिं धकाः जीवन पाःम्ह । थज्याःम्ह मंत कि दुःख जुइगु स्वाभाविक हे खः । सीगु वा सुयां मृत्यु जुइगु दुःख सिवाय् सुख गबलें जुइ मखु ।
खय्त ला जन्म जुसेंलि मृत्यु जुइगु संसारया रित खः । तर नं मृत्युयात आत्मसात याये थाकु । जन्म काःछि सुं अजर अमर जूगु मदु । थ्व वास्तविकतायात थुइके थाकु । बुद्धकालय् कृषा गौतमीं थुकियात आत्मसात याये मफुगु खः। थः अतिकं यःम्ह नच्चाम्ह मचा । उकिसनं कायमचा सित । व अतिकं ख्वल । व थाय्थासय् वन । थःत तःधंगु दुःख वःगु तायेकल । सीम्ह मचायात ज्वनाः उखेंथुखें वन । अन्तय् तथागत बुद्धया शरणय् वन । तथागत बुद्धया कारणं मृत्य सत्ययात बोध यात । सीगु व सिना वनेमाःगु वास्तविकतायात थुइकल । थःत वःगु दुःखया नापं आत्मसात यात ।
सुं सीवं शोक सन्ताप यायेगु स्वाभाविक खः। थ्व मनू जक मखु हरेक प्राणीया स्वभाव नं खः । गलिं सः पिकयाः विलाप याइ । गुुलिं थःगु नुगलं दुःखी जुइ । शोक सन्तापया कारणं असह्य वेदना नं पिदनी । थ्व दुःखया छगू कारण नं खः ।
थन सकतां थम्हं धया थें दइ मखु । मनंतुंगु पूवनी मखु । थः अतिकं माया याःपिंनाप बाया च्वने माली । थः सर्वस्व भाःपिउपिं नाप च्वने मदयेयः । थुकिया कारणं दुःखी जुइपिं म्हो मजू । अझ थः मतिनामिनाप बाये मालाः आत्महत्या तकं याइ । गुलिं थः मतिनामिनाप च्वनेत मेपिंत स्याइ । दुःख बी । थः जन्मदाता थःथितिपिं नापं ल्वाना जुइ । वनाप च्वनेगु हे जक सुख भाःपी । तर थ्व सदां स्थिर जुइ मखु । बुद्धकालय् पटाचारां थः मतिनामिया लागिं थःगु महल त्वःतल । थः यःम्हनाप च्वनेत जंगलया वासय् तकं सुख तायेकल । थाकुयात नं अःपु भाःपिल । तर वया इच्छा ताः ई तक मल्यन । जंगलय् सिँ काःवंम्ह भाःत सर्पं न्यानाः सित । थः मस्त निम्ह नं मदयेका च्वनेमाल । थःत यःपिं थःनापं मदयेवं वया होस हे छखे लात । व सी व म्वायेया दथुइ लात । बेहोसीया हालतय् पचिनांगा जुल । उखेंथुखें थःगु सुरय् चाःहिउ जुल । पटाचारायात अतिकं दुःख कल । थःगु दुःख सह याये मफुत । थः यःपिं सदां दइ मखु धइगु वास्तविकतायात ध्वाथुइके मफुत । वयात मानसिक दुःखं कल । वयाके दौर्मनस्य ब्वलन । थ्व हे दौर्मनस्यया कारणं व शेहोस जुल । दौर्मनस्यया कारणं मनू ख्वइ । चिल्लाय् दनी । आत्महत्या याइ । विष नइ । ख्वयाः वा सिनाः दुःखं मुक्त जुइगु तायेकी । थुकिं चित्तय् जक पीडा जुइगु मखु । शरीरय् नं पीडा ब्वलंकी ।
सकलें यः जुइ मखु । थःत मयःपिं नं दइ । थःगु बिचाःनाप पाःपिं नं दइ । तर थःत मयःसां उपिनाप हना च्वने माली । थःत मयःम्ह, थम्हं मनं मखंम्ह नापं च्वनेमाःगु नं दुःख । अप्रिययात खनेवं मनंनिसें दुःखी जुइ । थुकिया कारणं कलह ब्वलनी । ल्वय् ब्वलनी । चित्तयात असन्तुष्ट याना बी ।
प्राणीया जीवन सदां उथें जुइ मखु । ईकथं हिलावनी । परिस्थिति कथं पानावनी । छुं ई न्ह्यः निरोगी स्वस्थ जुइफु । तर पलख लिपा हे ल्वचं कयेफु । थन वैंस वनेमाः धइगु नं मदु । नकतिनि बूम्ह मचा जुइमा वा ल्याय्म्ह बुराबुरि न्ह्याम्हेसितं ल्वचं कइ । ल्वचं कयेगु दुःख ब्वलनेगु स्वाभाविक हे खः । थःगु शरीर थम्हं धाःथे दइ खु । नये त्वने थःगु इच्छा कथं जुइ मखु । गनं वनेगु च्वनेगु थाय् तकं दइ मखु । थःथिति छेँजःपिंसं तकं वास्ता मयायेफु । थुगु इलय् थःत थःहे बोझ जुइ । अले दुःखी व निराश जुइ । जन्म कासेंलि ल्वचं मकःपिं दइ मखु । तःधंगु ल्वय् जुइमा वा चीधंगु, हरेक प्राणीया शरीरय् दयाच्वनी । थ्वहे ल्वय्या कारणं दुःख सियाच्वंपिं पलाः पतिकं खंकेफु । बुद्धकालय् नं पुतिगत्ततिस्स थेरयात ल्वचं कःबलय् अतिकं दुःख जुल । वयात सुनानं वास्ता मयात । लासाय् छग्वारा जुयाः च्वनेमाल ।
थन ल्याय्म्हया ई स्वयाः बुराबुरि जुयाः च्वनेमालीगु नं दुःख हे खः । बुराबुरि जुइवं थःगु शरीरं साथ बी मखु । थम्हं धया थें याये फइ मखु । थःगु अधिनय् छुं दइ मखु । सकतां थः सन्तानया ल्हातय् लाइ । सन्तानया अधीनय् च्वनेमाली । मेबलय् स्वयाः आपाः ल्वचं कइगु ई नं थ्व हे जुइ । थुगु इलय् न्हाय्पनं ताइ मखु । मिखा बुलुया वनी । ल्हाःतुति थरथर खाइ । म्हुतुया वा हाया वइ । बांलाःगु सँ तुइसे च्वनी । रुपरंग पाइ । अतिकं बांलाःम्ह जूसां ख्वाःया ला ह्यह्य कुनी । बांलाक न्ववाये फइ मखु । दिमागं बांलाक ज्या याये फइ मखु । छपलाः छी तकं थाकुइ । शुद्धिबुद्धि छखे लाइ । थुकथंया दिं हनेगु नं दुःख हे खः । खय्त ला जन्म लिसें मचा, ल्याय्म्ह ल्यासे जुइगु सृष्टिया नियम खः । थ्व हे नियति कथं बुराबुरी जुइगु खः ।
दुःख थुकथं थीथी कथं वइ । इलं दुःखयात हिला बी । तंका बी । ल्वमंका बी । तर दुःखं गबलें त्वःती मखु । तथागत बुद्धं दकलय् तःधंगु दुःख हे जन्मयात कयाबिज्याःगु दु । खय्त ला थन जन्म जुइवं फुक्कं लय्ताइ । न्हूम्ह मचायात लसकुस याइ । तर जन्मंनिसें दुःख वइगु खँयात वाःचायेकी मखु । नयेपित्याइगु, तांन्वइगु आदि वेदना जन्म लिपा वइगु दुःख खः । अनं लिपा थः कतः म्हसीकी । यः मयः धाये सयेकी । नाना कथंया इच्छा ब्वलनी । थ्व प्राप्त मजुइवं दुःख जुइ । अनं लिपा यौवन विनाश जुइ । बल तना वनी । स्मृति हीन जुइ । थः सन्तानं घृणा याइ । थःत थः हे बोझ जुइ । थन नं दुःख ब्वलनी । थुकथंया दुःखया मू कारण जन्म खः । जन्म, मरण, शोक, परिदेव, दौर्मनस्य, उपायास, अप्रिय संयोग, प्रिय वियोग, थ्व सकतां दुःख खः । तथागत बुद्धं न्यागू उपादानस्कन्धय् दकले न्हापांगु दुःख जाति दुःख धयाबिज्याःगु दु । अनंया दुःख जरा खः । लिपांगु दुःख मरण खः । थुकथं जन्मं स्वाना वःगु दुःख । मृत्यु तक थ्यंकीगु सत्ययात बुद्ध शिक्षां बोध याकी ।

सुनिता मानन्धर

च्वमिया मेमेगु

• धैर्यवान कुम्भघोषक
• गबलें फुना मवनीगु सम्पत्ति !
• ऋद्धि व ऋद्धिवान
• प्रव्रजित, गृहस्थी व भोजन दान
• अकुशल कर्मया विपाक