ने. सं. ११४४ कौलाथ्व पारू - नःलास्वनेगु

सरकारी स्वास्थ्य बिमा कार्यक्रमया सहभुक्तानी प्रणाली छु खः ?

सरकारी न्ह्याकाच्वंगु स्वास्थ्य बिमा आः येँ महानगरपालिका दुने नं सुरु जूगु दु । देय्या ७७ गू जिल्ला मध्ये येँ महानगरपालिका व बुढानिलकण्ठ नगरपालिका बाहेक मेथाय् बिमा सेवा न्ह्यायेधुंकूगु खःसा आः येँ महानगरपालिका दुने नं बिमाया निंतिं परिचारिकात खटे यायेगु सुरु याःगु खः ।

छु खः स्वास्थ्य बिमा ?
सरकारं निःशुल्क स्वास्थ्य उपचार काये दयेमा धयागु ल्याखं थ्व कार्यक्रम न्ह्याका वयाच्वंगु खः । थ्व कार्यक्रम अन्तर्गत छगू परिवारय् न्याम्ह तक दुजःपिंसं दँय् ३५०० तका पुल धाःसा छगू लाख तका बराबरया उपचार सुविधा सितिकं कायेदइ । यदि न्याम्ह अप्वः दुजः दत धाःसा छुं भचा ध्यबा अप्वः पुलेमाः । थ्व बिमा कार्यक्रम वंगु च्यादँ न्ह्यवंनिसें सुरु जूगु खःसा थुकिया निंतिं अर्बौं ध्यबा खर्च याये धुनागु खँ सरकारी अधिकारीतय्सं धाःगु दु ।

सहभुक्तानीइ हिउपाः
सरकारं आः थ्व स्वास्थ्य बिमा कार्यक्रमय् आवद्ध जूपिंसं निश्चित रकम बराबरया तोके यानातःगु स्वास्थ्य उपचार निःशुल्क काये दइगु पुलांगु व्यवस्थाय् छुं हिउपाः हःगु दु । न्हूगु व्यवस्था कथं आः बिमा कार्यक्रमय् आवद्ध जूपिंसं गुलिखे सेवा कायेत उकी लगे जुइमाः शुल्कया १० प्रतिशत थःपिंसं हे पुलेमाःगु जूगु दु । स्वास्थ्य बिमा बोर्डं थ्व व्यवस्था वंगु माघ १ गतेनिसें देय्न्यंकं लागू याःगु खः । न्हूगु व्यवस्था लागू यायेधुंकाः बोर्डं बहिरङ सेवा व आकस्मिक सेवाया शुल्क नं म्हो याःगु दु ।

छाय् हिउपाः हल ?
बोर्डया अधिकारीतय् कथं स्वास्थ्य बिमा कार्यक्रम अन्तर्गत निःशुल्क सेवा बापत गुलिखे अस्पतालतय्सं दावी याःगु ध्यबा अस्वाभाविक खने दयेवं थ्व कार्यक्रमया दुरुपयोग जुयाच्वंगु आशंका याःगु खः । बिमाया दावी भुक्तानीया विषयय् अस्पताल व बोर्ड दथुइ विवाद जुयाच्वंगुलिं गुलिखे अस्पतालया दावीबारे निर्णय जुइ फयाच्वंगु मदु । थथे दावी याःगु रकमया भुक्तानी जुइमफुगु यक्व दनि । बोर्डं सुरु याःगु न्हूगु प्रणालीयात सहभुक्तानी धकाः नां तःगु दु । थुगु प्रणाली यायेमाःगु कारण बोर्डया अध्यक्ष गुणराज लोहनीं धयादी, ‘बिमितं थ्व कार्यक्रमय् थःगु नं अपनत्व महसुस यायेमाः धकाः सहभुक्तानी प्रणाली न्ह्याकागु खः ।

आकस्मिक व सरकारं तोके यानातःगु सेवा निःशुल्क हे जुइ, तर मेमेगु छुं छुं सेवाय् थ्व प्रणाली लागू जुइ । छगू लाखया बिमा रकम दुने थ्व लाइ मखु, छगू लाख तका बराबरया सेवा निःशुल्क हे काये दइ ।’ मनूतय्सं आवश्यकता कथं मखुकि इच्छा कथं उपचार यायेगु यानाहःगुलिं भुक्तानी यायेगु इलय् समस्या पिहां वयाच्वंगु व थज्याःगु प्रवृत्ति निरुत्साहित यायेगु निंतिं थथे यायेमाःगु खँ वय्कलं धयादीगु दु ।

‘संसारय् गनं नं इच्छाकथंया उपचारयात बिमाय् दुथ्याकेगु चलन मदु । उकिं थ्व नेपालय् नं जुइफइगु खँ मजुल, उकिं जिमिसं थ्व प्रणाली लागू यानागु खः’ वय्कलं धयादिल । थ्वहे झ्वलय् बोर्ड आः बहिरंग व आकस्मिक सेवाया शुल्क नं म्हो याःगु दु । न्हापा बहिरंग सेवाया २०० तका कयाच्वंगु खःसा आः ५० तका जक जूगु दुसा आकस्मिक सेवाया ४०० कयाच्वंगुलिं थ्व नं ५० तका जक याःगु दु ।

सहभुक्तानीइ लागू जुइगु सेवा
स्वास्थ्य बिमा बोर्डया कथं अस्पतालपाखें बीगु थीथी सेवाय् सहभुक्तानी लागू जुइ । थज्याःगु सेवाय् बहिरंग, अन्तरंग, निदानात्मक, उपचारात्मक, शल्यक्रिया, फिजियो थेरापी, पुनस्र्थापना थेंज्याःगु लाः वइ । थ्व सेवा कायेमाःपिंसं तुइगु शुल्कय् १० प्रतिशत थम्हं हे तयेमाली । २५ बेड स्वयां अप्वः दुगु प्रादेशिक व फुक्क कथंया निजी वा सामुदायिक अस्पतालय् सहभुक्तानीया व्यवस्था लागू जुइगु कार्यविधिइ न्ह्यथनातःगु दु ।

सहभुक्तानी मजुइगु सेवा
नेपाल सरकारं निःशुल्क सेवा बीगु स्वास्थ्य कार्यक्रमय् धाःसा सह–भुक्तानी लागू मजुइगु खँ बोर्डं धाःगु दु । अज्याःगु सेवाय् आमा सुरक्षा, बालरोग व्यवस्थापन, क्षयरोग, औलो, कालाजार, हात्तीपाइला लगायतया ल्वय् निदान व उपचार थेंज्याःगु दुथ्याः । थ्व बाहेक सरकारं शुल्क मकायेगु धकाः तोके यानातःगु सरुवा ल्वय् सम्बन्धी सेवाय् नं सह–भुक्तानी यायेम्वाः । सरकारं न्ह्याकाच्वंगु खोप, परिवार नियोजन, सुरक्षित मातृत्व लगायत जनस्वास्थ्य सम्बन्धी सेवाय् नं थज्याःगु भुक्तानी लागू यायेम्वाःगु कार्यविधिइ न्ह्यथनातःगु दु । अथेहे महामारी न्यनाच्वंगु अवस्थाय् उकिया नियन्त्रण व रोकथामया निंतिं संचालन याइगु सेवाय् नं शुल्क पुले मालीमखु ।

अथेहे सामुहिक भवितव्य, दुर्घटना, महामारी, आपतकालिन सेवा, सर्पदंश, खिचां न्याःगुया उपचारय् नं छुं नं कथंया थप शुल्क पुलेम्वाःगु कार्यविधिइ व्यवस्था यानातःगु दु । योग, पोषण शिक्षा, बानी व्यहोरा सुधा, मनो–सामाजिक परामर्श थेंज्याःगु प्रवर्धनात्मक सेवा व आधारभूत स्वास्थ्य सेवा अन्तर्गत लाःगु वासलय् नं थज्याःगु भुक्तानी यायेम्वाःगु खँ बोर्डं धाःगु दु । अथेहे विरामी आकस्मिक सेवाय् भर्ना जुइबलय् नं १० प्रतिशत सहभुक्तानी यायेम्वाःगु व्यवस्था यानातःगु दु ।

सहभुक्तानी लागू मजुइगु स्वास्थ्य संस्था व लक्षित पुचः
गुलिखे स्वास्थ्य संस्थाय् नं सहभुक्तानी प्रावधान लागू मजुइगु खँ बोर्डं धाःगु दु । अज्याःगु स्वास्थ्य संस्थाय् प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्र व २५ बेड तकया सरकारी अस्पताल लाः वइ । सहभुक्तानी व्यवस्था लागू मजुइगु लक्षित वर्ग नं सरकारं तोके याःगु दु । अज्याःगु वर्गय् गरिबया परिचयपत्र कयातःगु परिवार, ७० दँ स्वयां च्वय्या जेष्ठ नागरिक, अतिअशक्त अपाङता परिचयपत्र अर्थात ह्याउँगु कार्ड कयातःपिंत नं थ्व व्यवस्था लागू जुइमखु । अथेहे एचआईभी व एड्स संक्रमित, जटिल क्षयरोग अर्थात एमडीआर वा एक्सडीआर टिबी जूपिं, कुष्ठरोगी व मिसापिं स्वास्थ्य स्वयंसेविकातय्त नं थ्व हे वर्गय् तयातःगु दु । थ्व बाहेक सरकारं इलय्ब्यलय् थज्याःगु लक्षित समूह व वर्ग तोके याये फइगु खँ धाःगु दु ।

सहभुक्तानी मकाल धाःसा छु जुइ ?
बोर्डया अध्यक्ष लोहनीया कथं छुं नं स्वास्थ्य संस्थां बोर्ड तोके याःकथं सहभुक्तानी मकासे सेवा बियाः शतप्रतिशत दावी यात धाःसा अज्याःगु ध्यबा काये खनीमखु । थुकिया निंतिं कार्यविधिइ स्पष्ट व्यवस्था यानातःगुलिं न्हापा थें शतप्रतिशत दावी यात धाःसा बोर्ड मपुलीगु खँ बोर्ड अध्यक्ष लोहनीं कनादीगु दु । अथेहे स्वास्थ्य संस्थातय्सं सेवाग्राहीतय्त छु छु सेवाय् सहभुक्तानी लागू जुइ, छुकी छुकी लागू जुइमखु धकाः स्पष्ट रुपं थुइकेमाःगु व्यवस्था नं कार्यविधिइ यानातःगु दु । अथे खःसां सुनां नं सहभुक्तानी याये मफइगु अवस्थाय् छुं नं स्वास्थ्य सेवाया गुणस्तरय् कमी वा सेवा हे बीमखु धकाः धाये मदइगु नं अधिकारीतय्सं धाःगु दु ।

बिमा याःपिं गुलि दु ?
अध्यक्ष लोहनीया कथं आः देय्या फुक्क जिल्लाय् स्वास्थ्य बिमा कार्यक्रम लागू जुइधुंकूगु दु । ‘७५३ गू स्थानीय निकाय मध्ये येँ महानगरपालिका व बुढानिलकण्ठ नगरपालिका बाहेक देय्या फुक्क स्थानीय तहय् थ्व लागू जुइधुंकूगु दु’ अध्यक्ष लोहनीं धाःगु दु । बोर्डया विवरण कथं आःतक नेपाःन्यंकं ७४ लाख ६६ हजार स्वयां अप्वः मनूत स्वास्थ्य बिमा कार्यक्रमय् आवद्ध जुइधुंकूगु दु । तर थुपिं मध्ये सकसिनं दँय्दसं नवीकरण यायेगु वा सेवा कायेगु यानाच्वंगु मदु । अधिकारीतय् कथं कुल बिमा याःपिं मध्ये ६० प्रतिशतं थ्व कार्यक्रम अन्तर्गत सेवा काःगु खनेदु । अथेहे थ्यंमथ्यं ५० लाखं जक दँय्दसं नवीकरण याःगु खनेदु ।

बिबिसीया ग्वाहालिं