मौद्रिक नीतिं छेँ–बुँया कारोवार थकाइगु आशा
येँ- तःदँ न्ह्यवनिसें छेँ–बुँ मीगु व्यवसाय याना वयाच्वंम्ह नेपाल जग्गा तथा आवास विकास महासंघया पुलांम्ह अध्यक्ष मिनमान श्रेष्ठ वंगु दत्या न्ह्यवनिसें निराश जुयाच्वंगु खः । तर आइतवाः नेपाल राष्ट्र बैंकं हःगु मौद्रिक नीति लिपा धाःसा वय्कःयाके छुं आशा ब्वलनावःगु दु ।
‘समग्रय् भचा आशा यायेथाय् दु । आवास कर्जाया सीमा डेढ करोडं निगू करोड थ्यंकूगु दुसा छेँ बुँ न्यायेत बीगु त्यासाया जोखिम भार नं म्हो यायेगु धाःगु दु’ सोमवाः राष्ट्र बैंक वनाः सहलह यानावःम्ह श्रेष्ठं बिबिसीयात कंगु दु ।
‘थौंकन्हय् आवास कर्जा बीबलय् बैंकतय्त १५० प्रतिशत जोखिम भार दइगु खः, गुकिं यानाः थज्याःगु त्यासाया ब्याज अप्वः जूवनी । आः थ्व म्हो यानाः ७५ प्रतिशत तक हयेगु धाःगु दु । अथे जुल धाःसा थ्व क्षेत्रय् त्यासा कायेत भचा सहज जुइ’ वय्कलं धयादीगु दु ।
छेँ बुँ बरः तयाः त्यासा कायेबलय् स्वनिगः दुने बरः तःगुया ३० प्रतिशत अले स्वनिगलं पिने ४० प्रतिशत जक त्यासा कायेदइ । आः वःगु मौद्रिक नीतिइ थ्व व्यवस्थायात कायम हे यानातःगु दु । ‘थ्व ३०÷४० प्रतिशतयात जिमिसं ७५ प्रतिशत थ्यंकेमाः धयाच्वनागु खः, तर व चाहिँ जुइमफुत ।’
कूल गार्हस्थ उत्पादनया ८ प्रतिशततकया ब्व छेँ बुँया क्षेत्रं कयाच्वंगु श्रेष्ठया धापू दु । अथे धयागु थ्यंमथ्यं ४ र्ब तक जुइ । तर छेँ बुँया कारोवार शिथिल जूगु दछिं मल्यायेधुंकल । उकीया मू कारण कित्ताकाट रोक्का, त्यासाय् कडाइ व समग्र अर्थतन्त्रय् खनेदुगु शिथिलता खः ।
थगुने जेठय् हःगु भू उपयोगसम्बन्धी नियमावलीइ स्थानीय तहयात जग्गाया बर्गीकरण यानाः जक कित्ताकाट चायेकेत अनुमति बिउगु खः । उबलय् स्थानीय तहयात २०७९ मंसिर दुने अज्याःगु बर्गिकरण क्वचायेकेत धाःगु खः । कृषि क्षेत्र, वन क्षेत्र, आवासीय क्षेत्र, व्यावसायिक क्षेत्र, औद्योगिक क्षेत्र, खुसि क्षेत्र, खानी क्षेत्र, सार्वजनिक उपयोग क्षेत्र व सांस्कृतिक पुरातात्विक महत्वया क्षेत्र थेंज्याःगु थीथी शीर्षक जग्गाजमिनयात बर्गीकरण यानाः व हे कथं कित्ताकाट प्रयोजनया निंतिं स्थानीय तहं सिफारिस यायेमाःगु नियम हःगु खः । स्थानीय तहं कषि व गैर कृषि यानाः थीथी क्षेत्रय् जग्गा बगीकरण यायेधुंकाः जक कित्ताकाट चायेकेदइगु नियम हःगु खः । तर आःतक ७५३ गू स्थानीय तह मध्ये थ्यंमथ्यं सत्यागू स्थानीय तहं जक जग्गा बर्गिकरणया ज्या सिधयेकूगु दु ।
नेपालय् आवासीय कर्जा जुइमा वा व्यावसायिक रुपं छेँ बुँइ जुइगु लगानी जुइमा, फुक्क धयाथें ध्यबा त्यासाया रुपय् हे वइगु खः । तर थगुने देय्या बाह्य क्षेत्रया सन्तुलन मदयेवं आयातय् नियन्त्रण यायेत केन्द्रीय बैंकं कर्जाय् कडिकडाउ याःगु खः । थगुनेया मौद्रिक नीतिक लिपा ब्याज दर नं अप्वल । गुकिया लिच्वः तप्यंक छेँ बुँ कारोवारय् लाःवन ।
‘वंगु आर्थिक दँया तथ्यांक स्वयेबलय् छेँ बुँ न्याये मीगु पाखें वइगु राजश्व ४५ प्रतिशतं म्हो जूगु खःसा कारोवार ल्याः नं २६ प्रतिशतं म्हो जूगु खः’ भूमि व्यवस्थापन तथा अभिलेख विभागया निर्देशक व प्रवक्ता निर्माणकुमारी कार्कीं धयादीगु दु ।
वंगु असारय देय्न्यंकया मालपोत कार्यालयं रजिस्ट्रेशन शुल्क, पुँजीगत लाभकर थेंज्याःगु थीथी शीर्षकय् म्हःगु मासिक राजश्व सवा ४ अर्ब जक जुल । थगुने थ्व हे महिनाय् न्यागू अर्बं अप्वः म्हःगु खःसा २०७८ असारय् लाः थ्यंमथ्यं न्हय्गू अर्ब म्हःगु खः ।
छेँ बुँया कारोवार म्हो जुल धायेवं निर्माण सामग्री लिसें सामान्य रेष्टुराँया व्यवसायय् तकं लिच्वः लाइगु व्यवसायीतय् धापू दु । नेपालय् बैंक व वित्तीय संस्था व सहकारीपाखें यानाः ५० खर्ब धयाथें त्यासा परिचालन यानाच्वंगु दु । थुकी मध्ये छेँ बुँ क्षेत्रय् १० प्रतिशत त्यासा वनाच्वंगु विज्ञतय् धापू दु ।
छेँ बुँ कारोवारय् शिलिथता वल धायेवं बैंक व वित्तीय संस्थाय् तप्यंक समस्या वइगु खनेदु । छुं ई न्ह्यवलिसें छेँ बुँ कारोवारय् शिथिलता वयेवं धमाधम सहकारीत समस्याग्रस्त जुया वनाच्वंगु दु ।
श्रेष्ठया कथं नेपालय् रियल स्टेट धाइगु छेँ बुँ कारोवार म्हो जुल धाःसा उकिया लिच्वः २५० गू उद्योगधन्दा व व्यवसायय् तप्यंक लिच्वः लाइ ।
‘चाहे सिमेन्ट, डन्डी व्यवसाय जुइमा वा सामान्य कफि पसः जुइमाः, थ्व क्षेत्रय् मन्दी वल धाःसा उकिं मेमेपिं व्यवसायय् नं थि हे थी’ वय्कलं धयादिल । छेँ बँु व्यवसायया क्षेत्रयात अर्थतन्त्र जक मखु मनूतय् आधारभूत आवश्यकतालिसे स्वानाः सकारात्मक नीति हयेमाःगु वय्कःया धापू दु ।
‘स्वये थ्व पालय् खनेदुगु शिथिलतां नीति निर्मातातय्त थ्व समस्याया बोध जूगु थें ला खनेदु’ वय्कलं आशा यानाः धयादी । (बिबिसी)
LEAVE YOUR COMMENTS