प्यंगू सफू – मोतिशोभा, श्रृजना व सविनाया

मंगलमान शाक्य

मोतिशोभाया च्वसाया खँय्
वि.सं. २०३८ सालय् हे नेवाः भासं नं पिदने माःगु मोतिशोभा श्रेष्ठया ‘नेपालय् घरेलु उद्योगया विकास’ छपाः ज्वलान्हाय्कं खः नेपाःया स्थानीय शीप, कलाकौशल व व्यापार वृत्तिया, गुगु नेपाःया अन्तराष्ट्रिय ख्यलय् राष्ट्रिय म्हसिका नं खः, व स्वयेगु छपाः बांलाःगु किपा खः ।

मय्जु श्रेष्ठया थ्व सफुलिं वय्कःयात नेपाःया उद्योग नीति निर्माताया तँय् तया बिउगु दु । वय्कः थःगु कर्मभूमि कथं थःगु जीवनया छगू महत्वपुर्ण ई उद्योग मन्त्रालयय् फ्यानादीम्ह खः । नेपालय् म्होजक ल्याखय् दुपिं मिसापिं उद्योग नीतिज्ञपिं मध्ये छम्ह मय््जु मोतिशोभा नं खः । वय्कःया थ्व घरेलु उद्योग बिषयया सफुलिइ वय्कलं दुग्यंक माःगु दक्व बिषययात कःघानाः, चिन्तन मनन यानाः च्वयादीगु दु । गुकीया हुनिं थ्व सफू नेपाःया घरेलु उद्योगया ख्यलय् छगू आधारभूत सफू खः धकाः याउँक धायेफु ।

मोहनमान सैंजु पाल्पाया छम्ह नेवाः । वय्कःयात नेवाः व खँय् भाषं खँल्हायेगु ह्वःताः चुलाइबलय् अप्वःनाप खँय् भासं हे खँ ल्हानादी । जिं चाहिं वय्कःनाप न्ह्याबलें नेवाः भासं हे खँल्हायेगु । वय्कःया खँपु न्ह्याबलें शुद्ध, अले खँ नं त्याजि । वय्कलं छुं च्वयादीबलय् नं अथेहे माक्व जक च्वयादी, म्वाःमदुगु च्वयादी मखु । वय्कलं मय्जु मोतिशोभाया थ्व सफूया बारे थःगु खँ नं उकथं हे त्याजिक कथंहंक व बांलाक च्वयादीगु दु । वय्कःया कथं मय्जु मोतिशोभाया थ्व सफू माःपिं फुक्कसित ज्यालगे जूगु, न्हापा मदुनिगु सफू खः । थ्व सफू, सफू जक मखु नेपालय् उद्योग थकायेत छपु स्वाहाने, छगः धुँसि, छखा न्हूगु छेँ , छबाला न्हूगु लँपु थें नं जूगु दु ।

मय्जु मोतिशोभां थःगु कर्मक्षेत्र राष्ट्रिय योजना आयोग, उद्योग वाणिज्य मन्त्रालय, श्रम मन्त्रालय वातावरण मन्त्रालय व पर्यटन मन्त्रालयय् बिते यानादीगु दु । वय्कलं थ्व सफू नापनापं तीस व चालीसया दशकय् उद्योग बाणिज्य मन्त्रालयय् थःत विज्ञ कथं ब्वलंकादिल । उद्योग मन्त्रालयय् धस्वाःगु वय्कःया पलाः मेमेगु मन्त्रालय जुजुं थौं वय्कः छम्ह सेवानिवृत्त वरिष्ठ प्रशासक जुइ धुंकूगु दु । उद्योग मन्त्रालयय् च्वनाः ज्या यानादीबलय् वय्कलं नेपाःया उद्योगया व्यावहारिक व सैद्धान्तिक नितां ज्ञान बांलाक थुइकाः, लुमंकाः अले छ्यलाः ज्या यानादिल । गुकीया हुनिं वय्कःया तःजिगु प्रशासनिक कार्यकालय् गन वय्कः प्रथम श्रेणी तक थ्यन व उत्पादनमूलक जुयाः अःपुक, याउँक व न्ह्यइपुक न्ह्यानाः क्वचाल । बिषयया गहनताय् दुहां वनेगु वय्कःया बानी, वःगु ज्या पूवंक व धिसिलाक्क क्वचायेकेगु वय्कःया स्वभाव ब्वलनेत व ह्वयेत थ्व वय्कःया सफू छगू बल्लागु तिबः व भलसा जुयाबिउगु खँय् छतिं शंका मदु ।

प्रकृति धकाः मोतिशोभाजुं नेवाः समाजया छुं रीतिरिवाज, राजनैतिक थथ्याःक्वथ्यालं लाःगु लिच्वःकथं नेपाःया अर्थव्यवस्था, युवा पुस्ता ब्वनेत व लजगाःया निंतिं विदेश पलायन जुइमाःगु स्थिति न्ह्यब्वःगु दु । खनागु, न्यनागु व पत्रपत्रिकाय् ब्वनागु खँ थें जक मखु धयागु खँ क्यंगु दु । सोच तयाः ज्या यात धाःसा गांगामय् चेतना थनाः आत्मविश्वास, आत्मनिर्भर जुइगु ज्याय् ग्वहालिमिया भूमिका म्हितेफु । चिहाकःगु जिन्दगी नं हरेक पलयात छ्यलाः म्वाये सयेकेमाःगु खँयात क्यनेगु कुतः याःगु दु ।

छुं दँ न्ह्यः छन्हु हस्पिटल स्वयेत वंबलय् अन क्यान्सरया आपालं ल्वगितय्गु निशार मनस्थिति खनाः नुगलय् छगूकथंया जिन्दगीप्रति वैराग्य भावना बुयावल । छुं ई लिपा हाकनं सत्य व मां च्वयेत घ्वात्तुघ्वात । मां मदयेधुंकाः बौम्हेसिनं मेम्ह ब्याहा याःगु कारणं मचा इलय् हे दुःख, कष्ट व यातना सह यायेत बाध्य जुसेंलि छेँनं पिने बिसिउँवंम्ह छम्ह मिसामचाया संघर्ष, अठोट व मेहनतया जीवनया बाखं खः ‘सत्य व मां’ । थ्व अर्थय् थ्व झीगु ईया अनाथ मस्तय्गु मंकाः खँग्वःकिपा नं खः ।

चिचिधंगु खँय् नं मनूत ख्वबि हायेका ख्वःगु, थःथितिपिं, जःलाखःलापिंत दुःख जुइबलय्, सीबलय्, ख्वये मास्तिमवःसां ख्वबि हायेकाच्वंगु खनाः दिक्क जुइ । ख्वबि तागतया रूपय् प्वःचिनेमाः, जीवनय् सुखी जुइगु थम्हं हे कुतः यायेमाः । मेपिंसं यानाबी धकाः बिचाः यायेमजिउ । मेपिनिगु तिबः जक माः । ख्वबि मनूयागु कमी कमजोरी जक सुपिलाच्वंगु मदु, थुकी आपालं तागत दइ धयागु खँ न्ह्यब्वयातःगु दु । पीडाबोध, दुःख, बायेगु व थाकुगु भोगाइया दुःखद परिस्थिति ब्वइगु खँग्वः ‘ख्वबि’ खः । तर व हे ख्वबियात थन मेगु हे कोण–प्रतिकोणं न्ह्यब्वःगु दु । सोच न्हूगु खः, शैली बांलाः जू अले क्वःछिना सकारात्मक जू । थ्व लेखकीय विशिष्टता खः । ख्वबि सामाजिक जीवनया लिधंसाय् पारिवारिक स्थितिया विषयय् च्वयातःगु आपालं नेपाःमि जनजीवनया बाखं खः । ताप्लेजुङया छगू गां घुन्साया पृष्ठभूमिइ सिर्जना जूगु थ्व उपन्यासय् लिम्बु परिवारया विषय दु तर थ्वयात लिम्बु समाजया जक मखसे समग्र साधारण नेपाली समाजं भोगे यानाच्वंगु कथा–ब्यथा धाःसां छुं पाइ थें मच्वं ।

लुमन्ति मूलपात्रया आत्मकथा खः । निबन्ध व आत्मकथाया सम्मिश्रित स्वरूपं च्वयातःगु थ्व सरल व प्रेरणादायी जू । मूलपात्र सीधुंकाः बाखं न्ह्याइ । मनूतय्सं स्वार्थरहित जुयाः समाज सेवा यायेमाः । थ्व सपूmया पात्र आत्मविश्वास थनाः इमित थःगु तुतिं चुइकेगु व विखण्डनपाखें बचे यायेत जूम्ह खः । थ्व हे आदर्शं यागु जःखः आत्मकथा चाःहिलाच्वंगु दु ।

लकडाउन वा बन्दाबन्दी छगूकथं छेँय् दुने हे कुनाच्वनेगु खः । थ्व बन्दाबन्दी छन्हु वा निन्हु प्यन्हुया मखु, लांलांया खः । थःगु छेँय् दुने हे छाय् मजुइमा गनं वने मखनीगु अवस्था पीडादायी व उकुमुकु याइगु खँ खः । गनं पिहां वने मखनाः नं थःत चिनाः वा खोरय् च्वने थें च्वनेमाःसां नं दृष्टि, सोच, कल्पना व सिर्जनाया बन्दाबन्दी मखु । म्ह जक कुनाच्वनी, सोच व सिर्जना कुने फइमखु । छगू प्रवाह मदिक्क न्ह्यानाच्वंगु दइ ।

मोतीशोभा श्रेष्ठ साहित्यप्रति नुगः क्वसाःम्ह छम्ह च्वमि खः । थ्व सफुलिइ संस्कारयागु सुचं ब्यूगु दु, प्रथां जुइगु ब्याहा ज्याय् नं नेवाः पुचःयागु अप्वः न्ह्यानाच्वंगु तजिलजिया खँ दु । नेवाः पुचः दुने न्ह्यानाच्वंगु इहि व बाह्राःया बारे वर्णन यानादीगु दु । वय्कःया वर्णनात्मक शैली बांलाः । वय्कः छम्ह कुशल प्रशासक, समाजसुधारक व अध्ययनशील व्यक्तिया रूपय् म्हसिउ । नारी करुणाया भाव व आदर्श प्रतिबिम्बित जूगु भाय् छ्यलाः थःगु कृतियात अप्वः ब्वनामिपिनि दथुइ थ्यंकेगु कुतः यानादीगु दु ।

श्रृजनाया कविता

२०४५ साल फागुनय् दरबारमार्गय् आः बन्द जुइधुंकूगु होटल शेर्पाय् श्रृजना श्रेष्ठया कविता विमोचन ज्याझ्वलय् जि नं थ्यंका । डा. मोहन हिमांशु थापायात श्रृजनाया कविताय् भूमिका च्वकेत धयाबलय् वय्कलं याउँक दय् धयादिल, कविता बांलाः धयादिल । वय्कःया भूमिका श्रृजनाया कविता सफूति तिसा जुयाः दुतिन । उबलय् मेम्ह समालोचक डा. तारानाथ शर्मा भूमिका ब्वनाः दंग जूगु ज्याझ्वलय् थ्यंपिं अप्वसिनं वाःचाःगु खः । २०६१ सालय् श्रृजनाया निगूगु कविता सफू पिदन । थ्व कविता मुनाय् श्रृजनां आतक च्वःगु दक्व कविता दुथ्याः ।
आकर्षण विकर्षण, विकर्षण नाप आकर्षण अले आकर्षण नाप विकर्षण श्रृजनाया कविता शिल्प खः । भावभूमि व भाव सर्गः, खुशीया निगू सी थें नापनापं हे दु । कवितां न्ह्याःगु श्रृजनाया श्रृजनशीलता चिकित्साया लागाय् थःत पुवंक फ्याये धुंकूसां कविताया लागा कय्मकुं । कविया स्वीदँ सिबें अप्वःया श्रृजनशीलता ब्वनेबलय् थ्व खँ बांलाक हे ध्वाथू ।

परिपक्व कविता च्वयेत गुगु नं उमेर पंगः जुइमखुगुया दसि खः श्रृजनाया भावप्रधान कवितात । नकतिनियाम्ह कवि, थौंयाम्ह कवि धायेकु धायेकुं गुबलय् निसें श्रृजनां कविता च्वयाः पित ब्वयेहल, समालोचकतय्त श्रृजनाया कवितां थिल, कवितय्त नं यल । थ्व पिथनां श्रृजनाया कवितात आः ब्वमिपिंत न उलि हे यइ धयागु जिं मति तयागु दु । विद्यार्थी जुजुं विज्ञ जूसां श्रृजनाया कविताया भावभूमिइ छुं हे द्वं विद्वं मदु ।
न्ह्यसः–लिसःया सुपाँचय् तंके यःम्ह श्रृजनाया कविता लिसःत दुगु न्ह्यसः खः, कपाय् सिबें नायुगु सुपाँय् खः । कविता धयागु गज्याःगु जुइफु धका मति तयाः न्हूगु लंं कविताया लुखाय् दुहां वने न्ह्याःपिनि लागि श्रृजनाया कविता छता थुइके फुगु थिया जुयाबी । न्हापां न्हापां झूमिं यंकूम्ह मनू थें कविताया स्वाद छता नशा जुयाबी ।

न्ह्यथनेबहगु, लुमंकेबहगु व नालाकायेबहगु वाक्यत, शब्दत गुगु मेपिनिगु ल्हातय् लाःगु खःसा, मेपिंसं च्वःगु जूसा अर्थ विनाया शब्द पुचःत जक जुइगु खइ, तर श्रृजनां थुकीयात गथु जुयाः मा हनाः जीवन्त यानाबिल । थुपिं कविताया झ्वःत थन लिसा मकाये, थ्व कविता सफूया पौ पुइका वंलिसे थाय्थासय् ध्वदुइ, थिउ वइ, बस् मन तयाः थुपिं कवितात छकः च्वंनिसें क्वथ्यंक ब्वनेमाः !

सविना श्रेष्ठया कविता
थौं सिबें स्वीदँ सिबें न्ह्यः गुबलय् सविनाया न्हापांगु कविता मुना सफू पिदन, व सफूया विमोचनया बुखँ गोरखापत्रय् ब्वने धुंकाः यलया महापालय् च्वंगु सफू पसलय् सविनाया सफू मियातःगु खनाः न्यानाहया । थ्व खँ विक्रम संबत् २०४४ सालपाखेया खः । थ्व इलय् रत्नध्वज जोशी, आनन्द जोशी, सुशील जोशीपिनिगु संगत व सतिनां जिं नं कविता च्वयेगु न्ह्याकागु । थुकी सविना नं दुतिन ।

कविताया बिषय न्ह्याक्व खँ ल्हाःसां मगाः । कविताया बिषयय् खँ ल्हाल्हां दिं फुनावन, चा फूचाल, दँ बिना वन दिपा अझ नं कयागु मदुनि । २०४४ चैत्र २८ गते सविनाया कविता सफू विमोचन जूगु थासय् जि थ्यंके फइगु खँ हे मंत । सविनाया निगूगु कविता सफू पिदंगु थाय् कोटेश्वरया लायन्स क्लबय् धाःसा जि नं थ्यन ।

पंचायतया अन्तिम ई जःखः, सविनाया कवितात नेपालभाषाया थीथी नांदंगु पत्रपत्रिकाय् पिदंसेंलि छन्हु आशा सफूकुथिइ च्वसापासाया नायः भाजु प्रेमबहादुर कंसाकारजुं सविनाया याकः कविता वाचन ज्याझ्वः नेपालभाषाया वरिष्ठ कविपिंत सःताः यानादिल । थ्व उबलय् प्रेम बहादुर कसाःपाखें सविनाया कवितायात बिउगु ज्वःमदुगु हःपाः व सिरपाः खः । लिपा साहित्यकार भूषणप्रसाद श्रेष्ठं सछिदँया नेपालभाषाया चिनाखँय् सविनाया कविता नं दुथ्याकल । नेपालभाषाया न्हापांगु न्हू कविता स्वलापौ कोशल्वंहया नं छम्ह सम्पादक मण्डलया दुजः खः सविना, चालिसया दशक पाखे ।

सविनाया कविता नापनापं चित्रकला व चिकित्सा नं न्ह्यानावल । सविनाया आःतक च्वयातःगु कवितात फुक्कं दुगु थ्व सफू पिदनेगु ह्वःताः चूलायेत चालिस, पचास व साठी दशक फुना वँवं बल्ल आः पिदने फत, सत्तरीया दशक नं बच्छिं मयाक पुले धुंकाः ।

सविनाया कविता अस्पष्ट मनया छगू स्पष्टता खः । मस्वःनिगु का खः । लः जायाः भय्बिउनिगु घः खः व लिसः बियातःगु न्ह्यसःत खः । कविता बांलाक ब्वने, कविता बांलाक थुइके धकाः मति तयाः ब्वनेवं सविनाया कवितात ताःचाःगु खापा थें ध्वाथुथुं वनी । कविया कृतित्व जक मखु व्यक्तित्व नं कविता नापं सतिकं स्वया वनाबलय् जिं नितां छता हे खना । साधु सन्तया मौनता थें, मनुजबाबु मिश्रया निबन्ध व क्यानभास थें व कालीप्रसाद रिजालया म्ये थें । सति तर हाकः दाये अःपु मजू , म्हसिउ प्वलाच्वनागु प्याज थें, खँ थू तर अय्भनं छाय् धाल धैथें सविनायात न्यनेबलय्, सविनायात ब्वनेबलय् ।

सविनाया स्वंगू दशकं मयाक तुकाः च्वयातःगु फुक्क कवितात थ्व मुनाय् दु । कालजयी जुइ धुंकूगु थुपिं कवितां यद्मपि देशया हिलाच्वनीगु कालया वर्णन याइमखु तर देश दुने म्वाइपिं मनूतय् थ्व सर्वकालिक संवेदनात खः, गुगु अप्व धयाथें अब्यक्त जुयाच्वनी । थुकीयात सविनां ब्यक्त यानाबिल । शब्दया पाखें छगू रुप व आकृति बियाबिल, छगू नां बियाबिल गुकिया हुनिं संसार थें नाम व रुप दुगु थुपिं कवितात खः ।

सम्बन्धित बुखँ

LEAVE YOUR COMMENTS