ने. सं. ११४४ कौलाथ्व एकादशी - चालं

फोहरया समस्याय् दीर्घकालीन समाधान मालेमाल

येँ महानगरपालिकाया फोहर वञ्चरेडाँडाय् वाके बिइगु विषयस बुधवाः ४ गू बुँदाया सम्झौता जूगु दु । सम्झौता गृुज्वःगु ? लँय् फोहरया ति (लिचड) वाके मजिउ, वात धाःसा स्थानीय जनतां पनेफु । फोहर कुर्के मजिउ । नँ मवइगु यायेत न्हिइ न्हिइ हे वासः छ्वाकेमाः, जेठ २६ गते जूगुृ सम्झौता कार्यान्वयन जुइमाः । न्हापा न्हापा जूसा लँ माल, अस्पताल माल, रोजगार माल धकाः आन्दोलन जुइगु व उकथं हे सम्झौता जुइगु खः । छक्वः छम्ह ल्वगिम्ह मनूयात वासः यायेमाल धकाः नं आन्दोलन जुल व वासः यायेत ध्यबा कयाः आन्दोलन दिकल । आः सम्झौता यायेगुृ हे मदयाः त्वहः मदुगु त्वहः दयेकाः सम्झौता याःगु खँ ला खने हे दत । थुकिं आन्दोलनकारीतय्गु नियत छु खः? अले छु लेनदेन जृुल धयागु खँ आशंका यायेमाःगु जूगु दु । थ्व सम्झौता जुल धयागु खँय् धाःसा हानं मेयर बालेन साहया नां मदु । ककनीइ बुधवाः २ ताः इलंनिसें येँ, धादिङ्ग व नुवाकोटया सिडिओपिं गोविन्द रिजाल, कृष्ण प्रसाद लम्साल व नारायणप्रसाद रिसाल, ककनी गाउँपालिकाया अध्यक्ष सुमन तामाङ, धुनिवेसी नगरपालिकाया मेयर बालकृष्ण आचार्य व येँ महानगरपालिकाया प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत लोकनाथ पौड्याल मुँज्याय् च्वंगु जुयाच्वन ।

थ्व खँ नं अजूचाया पुसे च्वंगु खः । मेबलय् गुबलें भूमिका मदुपिं सिडिओपिं थुकिइ छाय् ? येँ महानगरपालिकाय् ध्यबा दु धयागु खँ ला कर्मचारीतन्त्रय् नं व्याप्त खँ हे खः । अनया प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत नं व हे कर्मचारीतन्त्रं वयाच्वंम्ह मनू हे खः । मिले यायेमाःपिं मनूत ला धुनिवेसी व ककनी पालिकाया नायःत जुल । आन्दोलनय् कुहाँ वःपिं नाप ला इमिसं हे मिले याइगु जुल । अथे जूगृुलिं दुने दुनें छुं खँ दुला धयागु आशंका जुइगु स्वाभाविक खः ।

मेगु खँ अनया जग्गा अधिग्रहण यायेगु सवाल नं दु धाःसा मेगु खँ अनया लँ नं समस्याया विषय जुयाच्वंगु दु । जग्गा अधिग्रहणया सवाल सिडिओलिसे स्वापू दुगु खँ खः, ध्यबा निर्धारण यायेत नं कर्मचारीतन्त्रया हे भूमिका दइ । सवाल थुकिया हे खनेदु । मेखे बालेन साह अनया लँया अवस्था बांमलाःगु खँय् भ्रमणय् वंगु दु । अले प्रचण्डया घरपति जुयाच्वंम्ह ठेकेदारया खँय् प्रचण्डयात ध्याचू नकाः स्टाटस नं च्वःगु दु । ललितपुर जिल्ला अदालतं ठेक्का खारेजीया निर्णययात सदर याःगु बुखँ न पिहाँ वयेधुंकूगु दु ।

जेठ २६ गते जूगु सम्झौता स्वत धाःसां ध्वग्गीगु फोहर व ध्वमगीगृु फोहर ब्यागः ब्यागः जुइमाःगु, न्वममवेका वासः छ्वाकेमाःगु खँ हे दु । थ्व नं ठोस खँ मखु । अथे जूगुलिं अनया मूल समस्या धयागु ला जग्गा अधिग्रहण व मुआब्जाया खँ खः धाःसा लँया समस्या मेगु विषय खः । थुकिइ जग्गा दलाललिसें मेमेपिं व जग्गा थुवाःतय्ुगु खँ दु चलखेल नं दुगु खनेदु ।

फोहर वायेत पुलिसं जक मगानाः सशस्त्र प्रहरी नं खटे यायेमाःगु, हवाई फायर यानाः मनू छम्ह घाःपाः जूगु, टिप्पर ड्राइभर व हेल्परयात खतरा जुइकथं गाडी तोडफोड यानाबिउगु, पुलिस तलं नं सुलाः सुलाः अप्पां कयेका हइगु, कप्तान्चां कयेका हइगु थुज्वःगु खँ खनेदत । येँय् फोहर अप्वयाः खुसिइ वाये यंकेमाःगु निसं राजनीतिक आरोप प्रत्यारोपया विषय नं जुल । हानं युवा संघं फोहर ल्ह्वनाः गठबन्धन सरकारयात क्यनेगु ज्या नं जुल ।

अथे जूगुलिं थ्व फोहर मैला समस्याया दीर्घकालीन समाधान आःया आवश्यकता खः । ध्वग्गीगु फोहरयात साः दयेकेगु ज्या जुइ हे माः । बिजुली पिकायेगु खःसा विजुली नं पिकायेमाः । ४० माइक्रोनसिकं म्होया प्लास्टिक प्रतिबन्ध यायेगु अभियान गुगु सुरु जुल, उकियात कायम यायेमाः । आःला जैविक प्लास्टिकया नं खँ पिहाँ वयाच्वंगु दु, थुखेपाखे नं विचाः जुइमाः ।

थुुकिया दथृुइ येँ महानगरालिका दुनेया फोहर महानगरपालिका दुने हे विसर्जित यायेगु विचाः नं वंगु जेठय् जूगु आन्दोलनया दथृुइ हे पिहाँ वःगृु खः । गुलिखे वडां उकिया व्यवस्था यानागु धकाः नं धाःगु खः । तर थुकिया नितिं मूल पंगः धयागु हे महानगरपालिका दुने खुला जग्गा हे मदये धुंकूगु हे प्रमुख समस्या खः । ख्यः, सार्वजनिक थाय् तकं म्हासे जुया वनेधुंकूगु दु, वा पिइगु बुँ, तरकारी पिइगु क्यब नं मदयेधुंकूगु दु । स्वनिगः हे कंक्रिटया जंगलय् हिले धुंकूगु दु । थ्व अवस्थायात दक्कय् विचाः यायेमाःगु जूगु दु ।
न्हापा न्हापा झीथाय् साःगाः या व्यवस्था दु । भान्छाया फोहर मुंकेगृु हे अन हे । ति फुक्क क्वसिनाः धलं वनी । अले कः फुक्क साः जृुइ । साः हे मजूनिगु खःसां बुँइ तयेयंके बहःगु जुल । थ्व छगू स्वचालित चक्र खः । तर आः स्वनिगः दुने लः हयेत नं स्वनिगः पिनेया मेलम्ची माःगु अले फोहर वायेत नं स्वनिगलं पिने धादिङ्ग व नुवाकोटया गां माःगु छाय्? छु प्रकृतिं हे झीत अथे याःगु खःला? थनया आदिवासीं अथे याःगु खःला? मखु । थ्व ला शासनय् च्वंपिसं स्वनिगः जायेकेगु अघोषित अभियान न्ह्याकूगुया हे लिच्वः खः । थःथःगृु लागाया शासन थःथःपिसं हे यायेगु धकाः संघीयताया माग जूगुया लिउने नं थ्व हे खँ दु । तर नां जकया संघीयता वल । फोहरया समस्या ज्यंकेगु सवालय् बागमती प्रदेश सरकारया छुं हे भूमिका नं मदु । जग्गा अधिग्रहण व मुआब्जाया सवाल नं संघीय सरकारं नियुक्त यानातःपिं सिडिओतय्गु जूबलय् इमिगु हे भूमिका जू वन ।

संविधानया अनुसूची ६ या प्रदेशया अधिकार धलखय् भूमि व्यवस्थापन व जगाया अधिकार प्रदेशयात हे बियातःगु दु । तर केन्द्रय् भूमि व्यवस्था मन्त्रालय दु, उकिया अन्तर्गत हे मालपोत व नापी दु । जग्गा अधिग्रहणया अधिकार नं न्हापा थें तुं सिडिओ वा प्रमुख जिल्ला अधिकारीयात हे बियातःगु दु । नागरिकता बिइबलय् प्रदेशया पहिचान नं खुले यायेमाःगु धकाः संविधानय् च्वयातःगु दु । तर नागरिकता संशोधन विधेयकय् थ्व खँ मदु । थथे जूबलय् राष्ट्रपतिया ज्याकुथिं संसदय् लित छ्वयेत त्वहः माःबलय् थ्व खँ नं लुत, अले च्वया छ्वत । थुकथं हे छगू हे सत्ता दुने थुकथंया विरोधाभासी खँ खनेदत ।

प्रदेशया वासिन्दातय्के प्रदेशया जनता खः धयागु अनुभूति हे नं जूुगु मदु । उकिं समस्याया समाधान यायेत छु आधारभूमि कायेगु धयागु खँ नं जुइमाः । आः नं पुलिस छ्वयेगु ज्या संघीय सरकार अन्तर्गत जुइगु अले सिडिओ लगे जुयाः समाधान यायेगु ज्या जूबलय् प्रदेश सरकार ला भूमिका बिहीन जूगु हे जुल, स्थानीय सरकार धाःगु महानगरपालिकाया निर्वाचित मेयर नापं नेतातय्त ध्याचू न्यका जुइम्ह मनू जुल । छाय्कि महानगरपालिकां फोहर वायेत वनेगु लँ दयेकेगु अधिकार नं महानगरपालिकाया मखु ।