नेपाः नं श्रीलंकाया लँपुइ !

येँ – दक्षिण एशियाया छगू देय् श्रीलंका थौंकन्हय् विदेशी मुद्रा मदयाः तःधंगु आर्थिक संकटय् लानाच्वंगु दु । छगू इलय् दक्षिण एशियाया हे न्ह्यथनेबहःगु अर्थतन्त्र दुगु श्रीलंकां थौंकन्हय् वासः न्यायेत तकं विश्व बैंकयाके ग्वाहालि फ्वने मालाच्वंगु दुसा खाद्यान्नया निंतिं विदेशी दातातय्त आह्वान यानाच्वंगु दु ।

विदेशी मुद्राया धुकू खाली जुइवं श्रीलंकाय् विदेशं हयेमाःगु खाद्यान्न न्यायेत तकं ध्यबाया संकट जूगु खः । थुकिं यानाः अनया जनजीवन तकं कष्टकर जुयाच्वंगु दु ।
श्रीलंकाय् थज्याःगु अवस्था जुयाच्वंगु इलय् नेपालय् नं अज्याःगु हे अवस्था जकं वयेत्यंगु मखुला धयागु चिन्ता अर्थविद्तय्सं प्वंकाहःगु दु । छाय्धाःसां नेपाःया विदेशी मुद्रा संचिती नं धमाधम म्हो जुया वनाच्वंगु दु । वंगु माघय् नेपाःयाके मुक्कं न्हय्लाया निंतिं सामान आपूर्ति यायेगु विदेशी मुद्रा ल्यं दुगु खःसा आः थ्व ध्यबा नं धमाधम म्हो जुजुं वनाच्वंगु दु ।

विशेषतः नेपालय् विदेशी मुद्रा दुहां वइगु रेमिट्यान्स म्हो जुयाच्वंगु व विदेशं सामान आयात धाःसा अप्वया च्वंगुलिं अर्थविद्तय्सं नेपाःया अवस्था नं श्रीलंकाया थें जुइगु शंका याना हःगु खः।

सामान्यतः देशय् दुहां वइगु व देशं पिहां वनीगु विदेशी मुद्राया अन्तर क्यनीगु शोधनान्तर वंगु असार मसान्त तक सवा अर्ब तकां बचत दुगु खःसा आः थ्व निगूत्या खर्ब घाटाय् वनेधुंकूगु दु ।

अर्थविद् विश्वम्भर प्याकुरेलं बीबीसीलिसे खँ ल्हासें अर्थतन्त्रया मुद्दाय् राजनीतिक नेतृत्व गम्भीर मजुल धाःसा नेपाः नं श्रीलंकाया हे स्थितिइ वनीगु प्रस्ट दुगु खँ धयादीगु दु । अथेहे पुलांम्ह अर्थमन्त्री डा. युवराज खतिवडां बांलाक ध्यान मबिल धाःसा नेपालय् नं श्रीलंकाय् थें आर्थिक संकट वयेफुगुलिं आः हे सजग जुइमाः धयादीगु दु ।
मेखे अर्थ मन्त्रालयया सचिव मधु मरासिनीं धाःसा नेपाःया अर्थतन्त्रया सूचकत बांमलानाच्वंसां निराश हे जुइमाःगु अवस्था मदुनि धयादीगु दु । वय्कलं श्रीलंकाया विदेशी त्यासा व राजश्वया अवस्था व नेपाःया अवस्था स्वयेबलय् तसकं निराश हे जुइमाःगु प्रमाण खनेमदु धयादीगु दु ।

‘अथे खःसां श्रीलंकाया घटनां पाठ बिउगु दु । उकिं न्ह्यागु परिस्थितिइ नं वित्तीय अनुशासनय् च्वनेमाः व इलय् हे छुं नीति नालेमाः धयागु बोध याकाबिउगु दु’ वय्कलं धयादीगु दु ।

वय्कःया कथं आः नेपालय् आन्तरिक कारणं स्वयां नं बाह्य कारणं दबाब लानाच्वंगु दु । कोभिड महामारी लिपा आकाझाकां बजाः ह्वात्त चलायमान जूगुलिं आयात अप्वःगु दु, गुकिं विदेशी मुद्राया संचितीइ दबाब लाःगु दु । अथेहे रुस व युक्रेनया युद्धया कारणं चिकंया भाः थहां वनाः खाद्यान्नया भाः नं थहां वंगु दु । चिकंया कारणं नं विदेशी मुद्रा यक्व पिहां वनाच्वंगु दु । मेखे रेमिट्यान्स धाःसा न्यागू प्रतिशतं म्हो जुयाः लिपांगु न्हय्ला दुने मुक्कं ५४० अर्ब तका जक दुहां वःगु दु । वय्कलं अन्तर्राष्ट्रिय बजारय् सामानया भाः झन झन थहां वनीगु खनेदुगुलिं आः निराश मजुसे याकनं नीतिगत निर्णयत यायेमाःगु खँ धयादीगु दु । वय्कलं संकट मवयेकेगु खःसा आयातय् नियन्त्रण यानाः थःपिनि आनीबानीइ सुधार यायेमाःगु खँ धयादीगु दु ।