सूर्यमास कथं हनीगु घ्यःचाकु संल्हू

मीना बज्राचार्य

माघ महिनाया १ गते घ्यःचाकु संल्हू हनीगु परम्परा दु । माघे संक्रान्ति नं धाइगु थुकुन्हु विशेष यानाः घ्यःचाकु नइगु खः । नेवाःतय्सं हनीगु अप्वः धयाथें नखःचखः चन्द्रमासया तिथि कथं हनीगु खःसां घ्यःचाकु संल्हु धाःसा सूर्यमास कथं हनावयाच्वंगु दु । अथे खःसां चन्द्रमा व सुद्र्यः नितांया स्वापू थुगु नखःलिसे दु । थुगु न्हि सूर्यं धनु राशीयात त्वःताः मकर राशीइ दुहांवनी अर्थात् सूर्य उत्तरपाखे न्ह्याइगु जुयाः सूर्य उत्तरायण धकाः नं धायेगु चलन दु । थुगु दिंनिसें चा स्वयां न्हि ताःहाकः जुइसा ख्वाउँसे व खिउँसे च्वंगु म्हो जुयाः सूद्र्यःया जः थिनाः बुलुहुं चिकुला क्वचाया ताल्ला शुरु जुइ । उकिं थुगु इलय् विशेष यानाः म्हयात माःगु पौष्टिक तत्व कथं घ्यःचाकु, तरुल, पलः, लाभा, हाम्वःया लड्डु वा तःला, संन्याः तयाः बजि नयेगु चलन दुसा सुथय् म्वःल्हुया थः स्वयां थकालिपिनिगु ल्हातं चिकं तिलेगु चलन दु ।

माघंनिसें साउन तक सूद्र्यः उत्तरय् लाइगु जुयाः थ्व खुलायात उत्तरायण धाइगु खःसा थुगु दिंयात बैदिक शास्त्र कथं पवित्र दिंया रुपय् कयातःगु दु । उकिं नं थुगु दिं कुन्हु दान धर्म जप पुजापाठ यात धाःसा मेगु इलय् स्वयां अप्वः पुण्य लाइगु धार्मिक विश्वास दु ।

थुकुन्हु स्वनिगःया थीथी थासय् वनाः पुजापाठ व दानधर्म यायेगु व थः मदयेधुंकूपिं मां अबुया नामं सिरा दान बिइगु नं चलन दु । सिरा धकाः जाकी, बजी, घ्यःचाकु, तःला, पलः, तरुल, फलफुल, हलु, चि, माय्लिसें दक्षिणा तयाः पुरोहित गुरुजुपिंत दान बिइगु खः । च्वकबाद्यः, करुणामय व जनबाद्यःथाय् थ्व खुन्हु भक्तजनतय्गु म्वःम्वः भीड जुइ । घ्यःचाकु संल्हुया दिंकुन्हु स्वनिगःया थीथी थाय् लिसें खुसि व घाट दुथाय् गथेकी देवघाट, बराहक्षेत्र, पनौति, सक्वः, दोलालघाट लगायत थासय् मेला हे जुइ । थन म्वःल्हुया दानधर्म पुजापाठ यात धाःसा मोक्ष प्राप्त जुइगु व मनंतुनागु पूवनीगु धार्मिक विश्वास दु । अथेहे यलया अगिंमथय् नं थुगु दिं कुन्हु विशेष मेला जुइ । मदिक्क मि च्याना च्वनीगु अगिंमथःयात धार्मिक व सांस्कृतिक रुपं नं पवित्र थाय् कथं नालातःगु दु । उकिं थन घ्यःचाकु संल्हु कुन्हू सिरा दान लिसें पुजा याइपिं भक्तजनपिं म्वःम्वः जुइगु खः ।

घ्यःचाकु संल्हु खुन्हू सुथय् म्वःल्हुयाः पुजापाठ व दानधर्म यायेधुंकाः थः स्वयां थकालिपिं वा मां, अजि, मलेजुपिनिगु ल्हातं छ्यने चिकं तिइगु परम्परा दु । चिकं चसुप्वालय् तल धाःसा म्हय् क्वाजः दइगु व उसाँय् बांलाइगुलिं नं थः मस्ततय्त चिकं तिइकीबलय् ताःआयु व भिंउसाँय्या सुवाः बिइ । निभालय् च्वनाः चिकं ती धुंकाः सकल छेँजःपिं च्वनाः घ्यःचाकु, तरुल, पलः तरकारी, तःला, सन्यां तयाः न्ह्यइपुक नइ । माघ महिनाया चिकुलां ख्वाउँसे च्वंगु इलय् थुकथंया नसा नयेबलय् म्हं क्वानाः उसाँय् नं भिनावइ । थुगु दिंखुन्हु संन्याया छ्यं वांन्यात धाःसा शत्रुया छ्यं वांन्यानागु ति ग्यनी व हाम्वः दान यात धाःसा लुँ दान यायेगुति ग्यनी धयागु नं जनविश्वास दु ।

घ्यःचाकु संल्हु खुन्हुु जक मखु मेमेबलय् नं चाकु नयेगु याः । यःमरि पुन्हिबलय् यःमरि दयेकेत ला झन् मदयेकं मगाः । अथेहे मचा बुइबलय् मचाबूम्हेसित विशेष यानाः घ्यःचाकु तया जा नकेगु चलन दु । छाय्धाःसा मचाबुइबलय् घ्यःचाकु नलः धाःसा मचायात माक्वः दुरु वइगु व मचाबूम्हेसित म्हय् क्वाजः लिसें पौष्टिक नं दइगु जुयाः मचा व मांम्हेसियागु उसाँय् नं बांलाइ । उकिं मचा बूम्हेसित नकीगु चाकुइ विशेष कथं इमु, खुवा, छ्वःरा, काजु, पिस्ता थेंज्याःगु मरमसला तयाः दयेकी । विशेष यानाः पुष व माघ निला चाकु दयेकीपिनि तसकं लिलाइमखु धाइ ।

झीसं थीथी इलय्, ई व मौसम कथंया नसात्वँसा नयाः थःगु उसाँय् व म्हयात बल्लाका तयेमाःगु आवश्यक दु । थुकथंया नसात्वँसा नयाः थःगु शरीरयात माःगु पौष्टिक तत्व प्राप्त यायेगु निंतिं नं थुकथं नखःचखः हनाः मौसम कथं सइगु व दइगु नसात्वँसा नयेगु चलन न्ह्यानाच्वंगु खः ।

 

सम्बन्धित बुखँ

LEAVE YOUR COMMENTS