ने. सं. ११४४ चौलागा अष्टमी -

एमसिसी- सरकारया कच्चा ज्या

एमसिसीया न्वकू फातिमा सुमार व स्वकू जोनाथन ब्रुक्स नेपाः थ्यंगु दु । थ्वयां छन्हु न्ह्यःहे एमसिसीपाखें नेपाःया न्ह्यसःया लिसः पौ वःगु दु । नेपालं छ्वःगु न्हसः व उकिया लिसः स्वयेबलय् नेपाः सम्झौता याःगु पक्ष जूगुलिं सम्झौता यायेन्ह्यः हे स्पष्ट जुइमाःगु खँ, अले सम्झौता जुइधुंकूसेंलि थःम्हेस्यां हे थुइकेमाःगु खँयात न्ह्यसः न्यनाः मचापहः क्यंगु थें खनेदु । लिसः नं फातेमां हे सही यानाः नेपाःया अर्थमन्त्री जनार्दन शर्मायात छ्वयाहःगु खः ।

मिलेनियम च्यालेन्ज कर्पोरेसन हे अमेरिकी कानुन कथं गठित संस्था खः । थ्व कानुनय् हे सैन्य गठबन्धनय् सामेल जुइमजिउगु खँ दु, उकिं थ्व सैन्य गठबन्धनलिसे सम्बन्धित मखु धकाः लिसः बियातःगु दु । अथे हे इन्डो–प्यासिफिक रणनीति कथं नं मखु धयातःगु दु । एमसिसीया विदेशी कर्मचारीतय्त नेपाःया कानुन लगे मजुइगु खः ।

नेपाःया संविधान सिकं च्वय् मखु, तर ज्याखँ यायेबलय् स्थानीय स्तरया कानुन नाप ल्वाइगु सम्भावना दुगु व उकिं योजना कार्यान्वयनय् समस्या जुइगुलिं उज्वःगु अवस्था वयेफुगु सम्भावना स्वयाः नं उज्वःगु अवस्थाय् सम्झौता लागू जुइ धकाः धयातःगु खः । तर स्थानीय स्तरय् थुज्वःगु सवालय् सहलह व्याकाः नं ज्या जुइफइ । बौद्धिक सम्पत्तिइ नेपाःया हे हक जुइगु व नेपाःया महालेखा परीक्षकं न लेखापरीक्षण यायेफइगु खँ नं लिसलय् न्ह्यथनातःगु दु । विशेष यानाः लिसलय् थुगु सम्झौता अन्तर्राष्ट्रिय सम्झौता जूगु, थुकी नेपाःया कानुन मन्त्रालयं नं स्वयेधुंकाः राय बिइधुंकूगु कथं जूगु व अन्तर्राष्ट्रिय सम्झौता जूगु ल्याखं हे संसदं पारित यायेमाःगु आवश्यक ताःगु खँ न्ह्यथनातःगु दु ।

पतिंचा बिइबलय् ल्हाः नापं नइगु खः कि मखु ? खः धकाः ला सुनां धाइ ? क्वय् वयाः यःमरि बिउवल धाःसा लाखे लसिँनं पाछायाः यंकी कि मयंकी ? अथे धकाः न्यन धाःसा ला यंके मखु हे धाइ । थथे जूगुलिं थ्व न्ह्यसः न्यंगु हे बेकारया खँ खः । बरु न्ह्यसः न्यनाः लिसः बीधुंकाः ला पास यायेमाःगु नैतिक दायित्व जक सिर्जना जूगु खनेदत । उकिं श्रीलंकां थथे न्ह्यसः मन्यं । बरु बुद्धिजीवीतय्गु आयोग दयेकाः इमिके हे न्ह्यसः छूबलय् इमिसं थुकिया राष्ट्रिय हित विपरीत ठहर याःगु खँ पिहाँ वयाच्वंगु दु ।

श्रीलंकाया राष्ट्रपतिं याःगु ज्या पाय्छि व थनयापिसं याःगु ज्या कच्चा खनेदत । अर्थमन्त्री जनार्दन शर्मां न्ह्यसः न्यनाछ्वयेधुंकूगु दु, उकिं संशोधनया गुञ्जायस दु धकाः प्रचण्डं गुगु खँ थुइकाः गथे खः अथे पास जुइमखु धकाः धाल, थ्व सवालय् प्रचण्ड नं ह्वाजः हे खनेदुगु दु । केपी ओलीं निदँत्या लिपा सरकार त्वःताबीधकाः सही हे यानाबीधुंकल धकाः धाधां ह्वाजः जूथें प्रचण्ड थ्व मामलाय् नं कच्चा खःला धाइथें जूगु दु । लिसः वयेधुंकाः ला प्रचण्डं नं संशोधनया गुञ्जायस मदु, पास यायेगु ला कि मयायेगु धाइगु सवाल जक दु धाइगु ला थुल जुइमाः ।

नेपालय् नेपाली काँग्रेसया नायः शेर बहादुर देउवा, रामशरण महत थुज्वःपिं मनूत ला एसिसीया एजेन्ट हे खः, तर अथे जूगुलिं पास यायेगु लाकि मयायेगु धाइगु सवालय् प्रचण्ड हे निर्णायक जुइगु खनेदु । एमाले आः विपक्षी लाःगुलिं यानाः केपी ओलीं थ्व सवालय् अमेरिका नापया थःगु हिसाब किताब स्वइगु खनेदु । अमेरिकी लबी लगे जुयाः हे थःत प्रधानमन्त्री पदं अपदस्थ यात धाइगु खँय् ओली आः अमेरिकानाप रुष्ट हे खनेदु । अथे जुयाः फातेमा नं दक्कय् न्हापां प्रधानमन्त्री नाप लायेमाःगु थासय् ओली नाप लायेत बालकोट वन धाइगु खबर वःगु खः ।

कूटनीतिक मर्यादा स्वःसा ला प्रधानमन्त्री हे न्हापां नाप लायेमाःगु खः । तर थुपिं सरकारी मनू मखु, संस्था वा कम्पनीया मनू जुल । सायद अमेरिकी सरकारं याये मछिंगु ज्या याकेत हे थ्व संस्था आवरणया ल्याखय् खडा यानातःगु जुइमाः । ओलीं धाःसा थ्व सम्बन्धय् सरकारं धारणा तयेधुंकाः जक थःगु धारणा वइगु खँ धाःगु बुखँ पिहाँ वःगु दु । अथे ला थ्व खँ छुं दिं न्ह्यः हे ओलीं न्ववाःगु खः धाःसा एमाले महासचिव विष्णु पौडेलं नं थ्व सम्बन्धय् न्हापां संसदय् टेबल जुइके बिउ, अले तिनि एमालें छु धायेमाल धाइगु व यायेमाल धाइगुृ खँ धाःगु खः । काँग्रेस ला नेपालय् एमसिसीया छथी जक खुला समर्थक धकाः खनेदया च्वंगु दु ।

एमसिसी ५० करोड डलरया अनुदान सहयोग जक खः । थुकिया ज्या तब्याःगु लँ व बिजुलीया ट्रान्समिसन लाइन तयेगु जक खः । तर मिखा धाःसा नेपाःया युरेनियम खःला वा तिब्बत हाने यायेगु हे खः वा निगुलिं खः धाइगु स्पष्ट मजूनि । नेपाःयात सहयोग यायेगुलिइ अमेरिकाया खास योगदान मदु । अमेरिकाया पाखे पीसकोर्सया भोल्टिन्टियर वःगु जनक शिक्षाया भवन दयेका बिउगु जक दु । अमेरिकाया नेपालय् लगानी धाइगु सरकारपाखे सिकं गैर सरकारी क्षेत्रय् हे आपाः लगानी जुयाच्वंगु दु । उकि छुं नं छुं निहित उद्देश्य ज्वनाः हे थ्व दुहाँ वःगु खः । तर छु स्वार्थ दु धकाः न्यंगु अर्थमन्त्रालयया १ नम्बरया न्ह्यसलय् हे एमसिसीया उद्देश्य आर्थिक वृद्धि मार्फत गरिबी निवारण यायेगु खः धाइगु न्हापा हे संस्थाया उद्देश्यय् न्ह्यथनातःगु रेडिमेड लिसः बिउगु दु ।

हानं सतक व बिजुली प्रसारण लाइनया योजना नेपालं हे माग व प्रस्ताव याःगु धयातःगु दु । थुकिया मतलब थ्व परियोजना वइगु जुल? छुकी लगानी याये धकाः थन च्वंपिंके हे न्यंगु जुयाच्वन । तर थुगु सम्झोताय् शर्त व मापदण्ड मेमेगु देय् नाप गथे खः अथे हे दु धकाः धयातःगु दु । धायेबलय् एमसिसीया थ्व रेडिमेड डिजायन दुने गन देसय् छु यायेगु धाइगु जक सवाल खः । उकिं एमसिसी परियोजनाया नितिं नेपालं हे टेन्डर भरे यानाः ठेक्का लाकुगु धयागु धाइगु खँ मखु जुयाच्वन । इमिसं हे गन गन देसय् बीगु धकाः देय् ल्यःगु जुयाच्वन ।

एमसिसीं लगानी यायेगु धाइगु विश्व बैंक पाखें न्यून आय व न्यून–मध्यम आय धकाः न्हापांगु क्राइटेरिया दु धाःसा मेगु क्राइटेरिया धाइगु लोकतान्त्रिक शासन, जनताय् लगानी व आर्थिक स्वतन्त्रता दुगु जुइमाः धयातःगु दु । निगूगु क्राइटेरियाय् गुलि स्कोर वःगु धकाः धाइगु हानं एमसिसी हे जुयाच्वन । वास्तवय् लोकतान्त्रिक शासन, मानव अधिकार, खुला अर्थतन्त्र धाइगु नं अमेरिकां थःगु एजेन्डा दयेकाः थः ल्हाः बल्लाकेगु एजेन्डा ला दयेकाच्वंगु ला सकसिनं सिउगु हे खँ जुल । एमसिसी सम्झौता जुइधुंकुगु व आः संसदं अनुमोदन यायेगु वा मयायेगु धाइगु जक खँ दु । निगुलि पक्षं माल धाःसा ३० या सुचं बियाः खारेज यायेगु प्रावधान नं दु ।