सर्वज्ञ रत्न तुलाधर
ने.सं. १०९९ चऊलागा १४ बुद्धवाः, 25 April 1979 (२०३६÷१÷१२)
म्हिगः नातिदाइ (नाति बज्र बज्राचार्य) याके ई कया थें जिपिं १०ः३० ताः इलय् नातिदाइया छेँय् दगुबहालय् नापलाः वना । नातिदाइया भचा म्ह सुख मदु धकाः यज्ञलालदाइ (भोताहितिइ च्वंम्ह कम्पाउन्डर डाक्टर) याथाय क्यं झायाच्वन धयाहल । का थ्व भिंगु ज्याय् लिबाके मजिल धकाः जिपिं प्यम्ह जूसां (सर्वज्ञ, नरेश, मध्यान व उत्तम) वना छ्वया । छेँ सुनां नं स्यूगु मखु । तुंछेँ गल्लिइ धाःगु न्यनातयागु । जिपिं तुंछेँ गल्लिइ थ्यन । न्यने–कने यानाः सिल चिचधर ‘हृदय’या छेँ रक्तकालिं पच्छिम स्वयाः तप्यंक वना कथं तुंछेँ गल्लिइ वनेगु जव कुनय् च्वंगु खनी । जिमिसं छेँ थ्व हे खः धयागु सिइवं छेँय् सः बियाः पियाच्वना । वय्कः म्वःल्हुया च्वनादिल धाःगुलि जिÞंपिं भचा पिया च्वनेमाल । छम्ह भाजु जिमिगु न्ह्यःने दं झाल । सु लात जिमिसं वय्कःयात म्हसिके मफुत । अय्सां वयकः नाप छत्वाःचा खँ जुल । जिमिगु परिचय जुल । जिपिं असनं हःपाः गुथि धयागु छगू संस्थां वयागु, छेँ मसियाः न्यनेकने यानाः तिनि सिल धया । जिंपिं असनं वयागु धायेवं अनसं दीम्ह चित्तधरजुया केँहे मय्जु मोतिलक्ष्मी ततां न्हिलाः धयादिल असनय् च्वंपिंसं हे चित्तधरया छेँ मस्यूसा सुनां गय् यानाः सिइ थें ?
छेँ पूवंक हे नेवाः पहः वयाः पुलांपिं ल्हासा साहुपिनि छेँ थें च्वं । जिपिं स्वाहानें थहां वनाः चित्तधर दाइया क्वथाय् थ्यन । जिÞपिं चितधरदाइ नापलाः वयागु कारण मोतिलक्ष्मी ततायात कने धुनेवं मेमेगु खँ नं बांलाक हे जुयाच्वन ।
खँ ल्हानाः भचा जायेवं चित्तधर दाइ दुहां झाल । वय्कः लिसे सफू पिथनेगु खँ जुल । वय्कःयागु सफू मध्ये ब्वनेकुथिइ दुथ्यानाः नं न्याये मदयावंगु सफू ‘सुगत सौरभ’ महाकाव्य पिकायेगु जिमिगु इच्छा दुगु खँ जिमिसं चित्तधर दाइयात न्ह्यथना । खँ न्यनाः चित्तधर दाइ लयतायादिल, तर ख्वालं मेगु हे छुं धयाच्वं थें जितः ताल ।
वय्कः जवःगु ल्हाः वाये मफुसां खवःगु ल्हातिं च्वयाः भाषा सेवा याना च्वनादीम्ह खः । जिं मनमनं वय्कःया सुस्वास्थ्य व ताः आयुया कामना याना च्वना । (वय्कःयात ने.सं. १०९१ स कन्यामन्दिर हाई स्कूलया प्रधानाध्यापक केदारमान न्यौपानेया शोक सभाय् न्ववाना च्वँच्वं हे आचाकालिं (पक्षघात) गाःगु जुयाच्वन ।)
वय्कः क्वथाय् दुहां झायाः थःगु थासय् फ्यतुतुं पुलांगु पंयागु ककीचा खव ल्हातिं ज्वना थःगु सँ छ्यछ्यं खँ छुनादिल– पिकाये माःगु सफूत ला यक्व दु । थथे धाधां ल्यूने सँ देपां छ्यना च्वनादिल । ताताहाकःगु सँ तुइसे च्वंगु दारि । तुयुगु दारि नं यचुक पिचुक छ्यनादिल । ताहाकःगु दारि नं यक्व हे क्वय् हायाच्वन ।
दाइनं हानं सफू पिथनेगु खँ न्ह्यथनादिल । थ्व सफू (सुगत सौरभ) पिथँसां २५÷– तका तुइ जुइ । ५०० गू पिकाःसां सच्छि ला मिइ का, मेगु ४०० गू मिइत प्यदँ न्यादँ मालि । व नं थन प्रेसं छु धाइगु खः मस्यू ।
पिकाये ला हथाये जुइ धुंकूगु खः । उबले कलकत्ताय् हे प्रेसत माने मजू । थुगु सफूया फोटो फुक्कया ब्लकत बम्बइयागु । म्हस्यूम्ह छम्ह मनू नापलानाः तिनि निगू स्वंगू प्रेस मिले यानाः छापय् याःगु खः । थन झीथाय् गय् खः ? छु खः ? (सुगत सौरभ महाकाव्य ने.सं. १०६६ स्वांयापुन्हि कुन्हु च्वये सिधःगु खःसा, ने.सं. १०६९ चउलागा ३० मांया ख्वाः स्वयेकुन्हु सफू थाय् सिधःगु, अले ने.सं. १०६९ स्वांयापुन्हि कुन्हु न्हापां पिहां वःगु खः । उबले सफूया मू न्यातका जक खः ।)
खँया खँय् वय्कलं धयादिल, ‘उखुन्हु स्वांयापुन्हि, म्हपूजाबलय् पिहां वःगू न्हय्गू च्यागू पत्रिका मुंकाः नातिबज्रं का थुलि हे का थुगुसिया पत्रिका धकाः बिइ हल । जिं नं पत्रिका छगू–छगू यानाः बांलाक स्वया धकाः चित्तधर दाइन खँ स्वाका यंकादिल । ‘सुगत सौरभ’ पिकायेत जि थम्हं हे स्वकः स्वकःला प्रुफ स्वया, गुबलें थः हे जहानयात ब्वंके बिया (वय्कःया जहान ने. सं. १०८० स मदुगु जुल ।) गुबलें बन्जातय्त ब्वंके बिइगु सा गुबलें अन वयाच्वंपिं सुइतं ब्वंके बिइगु, उमिसं ब्वनीगु झन जिउ । नन तत यानाः ब्वनीगु, नन तत जुइगु अले जिं आसे आसे धकाः दिके बिइगु, छु च्वयातःगु धका थय्क स्वयेबलय् थ्याक्क हे द्वनाच्वंगु लुइगु । थौंकन्हय् प्रुफ स्वइपिं हे मदु ।’ वय्कलं हाकनं खँ तना दिल, ‘दइगु नं गनं ? हिन्दी ग्रामर जक हे स्वदँ ब्वनेमाः धाःसा झीथाय् जुलं न ब्वंका तःगु दु न ब्वना हे तःगु दु ।’
सुगत सौरभय् वय्कलं ‘दोष स्वीकार’ धका थथे न्ह्यथना तयादीगु दु – ‘ज्या याःपिनि द्वनी अवश्य । उकिं थ्व प्रुफ स्वयेगु भूलया समुद्रं जि पार वने मफुगुलिइ नं छुं आश्चर्य मदु । स्वया, स्वेत जिं साप हे कुतः यानाः स्वया, तर हो टवमिखा हे मखाः छु नं छुं अवश्य द्वंकल ज्वी ।’ थथे हे हाकनं स्वाकादी ‘थमं हे च्वया, थम्हं हे प्रुफ स्वयाः थम्हं हे द्वंका मेपिंत दोष छाय्, उकिं विद्वानवर्गं स्वयाः दोष बी माक्व जितः हे बियादिसँ, हानं असुद्ध थाय् शुद्ध यानाः नं ब्वनादिसँ । अथवा छुं गुण दःसा हँसं दुरु ल्ययाः त्वनी थें गुण दक्व ल्ययाः दोष जुक्व वां छ्वयादिसँ ।’
अँ छगू ‘सफू’ शब्द सफुलिं/सफुतिं – लिं/तिं लोप जुयाः सफू या ‘फू’ दिर्घ जूगु खः । उकिं सफूयात तृतिया व सप्तमि विभक्तिइ यंकेबले सफुलिं/सफुतिं व सफुलिइ/सफुतिइ ज्वी । उकुन्हु पिहांवःगु न्हूगु पत्रिकाय् याउँक हे सफुनं च्वयातल । इलय् ब्यलय् मोतिततां नं खः धका छ्यं क्वाना च्वनादिल । थन हानं इकार जुलकि ह्रस्व च्वइगु उकार जुलुकि दिर्घ अथेला मखुनि । नेपालभाषाय् नं कम्ति ला दछि ब्याकरण ब्वनेगु दै ।
खँया खँय् सिपू, सिँग्वः, हाकः ब्या, फा, फि आदि इत्यादिया खँ वल । खँल्हाल्हां अन्तय् चित्तधर दाइनं धयादिल ‘जि म्वातले फुसा जिं हे पिकाये मखुला धैसा जि मदये धुंका योम्हेस्यां …पिका ।’
तँसा – वय्कः चित्तधर ‘हृदय’ ने.सं. ११०२ तछलागा ३ कुन्हु झीत त्वःताः झाल । वय्कलं गथे च्वया थकूगु खः अथे हे जुल । वय्कः मदये न्ह्यः हे वय्कलं थःगु मनया खँ मू सफू ‘सुगत सौरभ’य् थथे च्वयाथकूगु जुयाच्वन, पिकाःम्ह– मोति लक्ष्मि, निको खुसी ११०२ । व हे कथं थः सन्तान भाःपियातःगु ‘सुगत सौरभ’या निक्वःगु पिथना ११०२ स मोतिलक्ष्मि पिकाःम्ह जुयाः झीगु न्ह्यःने पिलूवल ।
LEAVE YOUR COMMENTS