ने. सं. ११४३ चौलाथ्व पारू -

भूत प्रेत सत्य वा भ्रम ?

छखा न्हूगु छेँ । स्वतँ जाः । न्हूकथं सुविधा सम्पन्नगु। न्हूगु दयेकातःगु छेँया न्ह्यःनेसं क्यब छकू नं दु। छेँया जःखः मेगु नं छेँ दु। जःखःया दक्व छेँय् मनुखं जाः । बहनि जुइवं झिलिमिलि मत च्याः । चहल पहल नं दु। तर उगु छेँय् सदां सुनसान जुयाः झिझांमिझां दं । छेँ थुवाः नं मच्वं । सुं बालं च्वंपिं नं मदु। थौंकन्हय्या येँय् छखा छेँया मू गुलि वं धाये थाकु। क्वथा छकूया हे द्वलंद्वः बाः वं । तर उगु छेँ सदां सुनसान । ‘अन सुं हे च्वने मफु। भूत वइगु छेँ । ग्यानापुसे च्वं । द्यनाच्वंपिंत कुने थ्यंक साला हये यः’ उगु छेँया बारे सकसियां छप्वाः म्हुतुं पिहां वइगु खँग्वः ।

गुलिसिनं धाइ, ‘अन चान्हय् नानाः कथंया सः वः । सः वल धकाः स्वः वंसा सुं खने दइमखु। न्हकुसँ हे तिंतिं स्वाः ।’ थन न्ह्यसः दनी । ‘थौंया इलय् नं भूत प्रेतया खँ ल्हायेगु ला ? थुकी विश्वास यायेगु ला ? ग्व सुनां खं ?’ थौं थन भूत प्रेत दु धाये नं मफु। द हे मदु धकाः निर्धक्क च्वने नं मफु। तर भूत प्रेतया अनुभव याःपिं धाःसा मदुगु मखु। गुलिसिनं किपालुं ख्यात धाइ । गुलिसिनं सः बिउ वल धाइ । अझ गुलिसिनं ला थःत दाः वल धकाः तकं धाइ । थ्व भ्रम खः वा सत्यता, थुइके तसकं थाकु। छु धाथें भूत प्रेत, पिशाच, यक्ष दु ला ले ?

बौद्ध ग्रन्थ ब्रम्हादिदेव भाग-३ सफुतिइ यक्ष जन्म जूगु खँ न्ह्यथनातःगु दु। अझ यक्षतय् नं शक्ति दइगु खँ उलातःगु दु। बुद्धकालय् गयाया नापसं छगू गां दु। उगु गामय् फोरह वांछ्वयातइगु थासय् सुचिलोम यक्ष च्वनीगु जुयाच्वन । वया खर यक्ष नांया पासा छम्ह नं दु। सुचिलोम यक्षया म्हछम्हं मुलु थें सुइ यःगु सँ दु। अथे हे खर यक्षया म्ह गोहीया म्ह थें च्वं । भूत, प्रेत, पिशाच, यक्षं मेपिंत ख्यायेत स्वइ । इमिसं मेपिनि चित्तयात विक्षिप्त यानाबी । इमिसं थःगु रुप हिलाः क्यनी । ग्यानापुगु रुपधारण याइ । तुयुगु ख्वाः, वँचुगु प्वाः, ह्याउँगु ल्हाःतुति, मि थें जाःगु मिखा तकं याना क्यनी । अतिकं ग्यानापुसे च्वगु रुपधारण याइ । ग्यानापुगु सः पिकयाः हाली । हाहां थःगु म्हतुं ल्हाः दुछ्वइ । नुगःचु (मुटु)इ थ्यंकाः वास्यावास्या याइ । थज्याःगु दृश्य खनेवं मनूत ग्याइ । व वँय् थें जुइ ।

पुखुलिइ भैरव रुपयाम्ह, न्हाय्पं चानातःम्ह, च्वामुगु वा दुम्ह, मि थें ह्याउँसे च्वंगु मिखा दुम्ह, विजुली थें थीगु म्ये दुम्ह, ताःहाकःगु लुसि दुम्ह, तिंतिंस्वाःगु सँ दुम्ह, ग्यानापुम्ह खिचा दुगु जुयाच्वन । प्रेतनीत जब पुखूया न्ह्यःने वनी, उम्ह खिचां इमित नइगु । ला दक्व नयेधुंकाः क्वँय् पुखुलिइ कुर्कीगु ।

बुद्धकालीन प्रेतकथा सफुतिइ नं प्रेतया खँ न्ह्यथनातःगु दु। थुकी दुथ्याःगु कण्णमुण्डपेतिवत्थुया खँ न्ह्यथनथे । काश्यप बुद्धया पालय्या खँ खः । उगु इलय् किम्बिल नगरय् छम्ह उपासिका व वया न्यासःम्ह दासिपिं सिनाः प्रेतयोनीइ जन्म जुल । इपिं जन्म जूगु थासय् छगू पुखू दु। उगु पुखुलिइ भैरव रुपयाम्ह, न्हाय्पं चानातःम्ह, च्वामुगु वा दुम्ह, मि थें ह्याउँसे च्वंगु मिखा दुम्ह, विजुली थें थीगु म्ये दुम्ह, ताःहाकःगु लुसि दुम्ह, तिंतिंस्वाःगु सँ दुम्ह, ग्यानापुम्ह खिचा दुगु जुयाच्वन । प्रेतनीत जब पुखूया न्ह्यःने वनी, उम्ह खिचां इमित नइगु। ला दक्व नयेधुंकाः क्वँय् पुखुलिइ कुर्कीगु। जब पुखुलिइ क्वँय् कुतुं वनी, प्रेतनीत हाकनं प्रेतनी जुइगु। थुकथं अतिकं ग्यानापुपिं प्रेतनीतय् खँ थुकी न्ह्यथनातःगु दु। प्रेतं ग्यानापुगु सः पिकाइगु। इपिं ख्वया हइगु खँ कुमार प्रेत कथालय् नं कनातःगु दु। प्रेतया थुकथं सः तायाः मनूत ग्याइगु, भयभीत जुइगु जुयाच्वन । प्रेत छचाःलं चाःहिला च्वनी । झीगु न्ह्यःने दँ वःसां झीसं प्रेतयात खंके फइमखु धइगु धापू नं दु। अझ छपुचः च्वनाच्वंगु थासय् छम्ह प्रेत खन धाःसा ग्याइ । तर मेपिंसं छुं मखं धाइगु लकस नं ब्वलं । प्रेतयात सदां सकसिनं खंके फइमखु। दिव्यचक्षुं जक खंके फइ धइगु खँ क·ाल पे्रत कथालय् नं कनातःगु दु ।

छगू इलय् मोद्गल्यायन महास्थविर गृहकूट पर्वतं कुहां बिज्यानाच्वंगु। उगु इलय् वसपोलं क·ाल प्रेतयात खंगु खः । कङ्गाल प्रेत आकाशय् वनाच्वंगु वयात चील, गिद्धं जक मखु क्वखं तकं लित्तुलिना च्वंगु। इमिसं प्रेतयात लिनाः वयागु ला क्वात्तुक्वानाः नयाच्वंगु खः । साधारण मनू जक मखु। भिक्षु-भिक्षुणी, श्रावणेर, श्रावणेरनी नं प्रेत जुइयः । थुकथंया प्रेत-प्रेतनी आयुष्मान मोद्गल्यायनं खंका बिज्याःगु खः । छन्हु आयुष्मान लक्षण व आयुष्मान मोद् गल्यायन गृहकूट पर्वतं कुहां बिज्यानाच्वंगु। थुगु इलय् आयुष्मान मोद्गल्यायनं छम्ह भिक्षु, छम्ह भिक्षुणी, छम्ह श्रावणेर व छम्ह श्रावणेरनी आकाशं वयाच्वंगु खन ।

इमिगु संघाटी च्यानाः उकिं ज्वालाज्वाला मि पिहां वयाच्वन । काय–बन्धन नं च्यानाः उकिं नं मि पिहां वयाच्वन । थुकथंया प्रेत-प्रेतनी खनाः आयुष्मान मोद्गल्यायन स्वयम अजू चाया बिज्याःगु खः । मदया वनेधुंकूपिं थः ज्ञाति बन्धुपिं म्हगसय् खन । स्वाहानेय् सः ताये दत । इमिगु किपालु खन । इमिसं थःगु इच्छा कन । धइगु खँ नं पिहां वः । छु धाथें मदया वनेधुंकूपिं ज्ञातिबन्धुं सः बी ला ? उत्तरमातुपेवत्थुइ कब्खारेवत स्थविरयात प्रेतनी नं थःगु इच्छा प्वंकूगु खँ कनातःगु दु। छन्हु कब्खारेवत स्थविर गां गाया तीरय् च्वना बिज्यात । वसपोलयात अन च्वंम्ह प्रेतनी नं खंकल । प्रेतनी वसपोलयाथाय् वल । वया म्हय् वसः मदु। थःगु ना·ा म्हयात थःगु हे सं त्वपुयाः वं स्थविरयात थथे धाल- ‘जि प्रेत योनीइ जन्म जूगु ५५ दँ दत । थुगु इलय् तक जिं न नसा नये खंगु दु। न लः हे त्वने खंगु दु। उकिं जितः लः बिउ । जितः अतिकं प्याःचाल ।’

छगू इलय् सारिपुत्र स्थविरं नं नाङ्गाम्ह, नये त्वने मखंम्ह, दुर्वर्ण रुपयाम्ह, ग्यानापुसे च्वंह प्रेत खन । व अतिकं गंसि, वया म्हय् ला व हि तकं मदु। म्ह छम्हं क्वँय्या क्वँय् जक । वया नामय् सुनानं छुं हे दान मबिउ । वया दान बिया बिउ धाये बहपिं नं सुं मदु। उकिं वं स्थविरयात थथे विन्ति यात- ‘हे वीर ! जिप्रति अनुकम्पा तयाः छुं चीजवस्तु दान बियाबिज्याहुँ ! जिगु लागिं उद्देश्य यानाः थुगु दुर्गतिं मुक्त याना बिज्याहुँ !’

प्रेतया बिस्कंगु शक्ति दइ धइगु खँ अभिज्जमानपेतत्थुइ नं कनातःगु दु। जुजु विम्बिसारया कोलिय नांया महामन्त्री दु। छन्हु महामन्त्री डुंगाय् च्वनाः लिहां वयाच्वंगु। उगु इलय् वं छम्ह प्रेत खन । प्रेतया म्हय् वसः मदु। छ्यनय् धाःसा स्वांमालं छाय्पियातःगु दु। वया म्ह बाम्ह द्यः थें च्वं, बाम्ह प्रेत थें च्वं । व गंगाया खुसिइ तुति छफुति तकं मप्याकुसें न्यासि वनाच्वन । यक्ष, प्रेत दु धइगु खँय् तथागत बुद्धं थथे धयाबिज्याःगु दु – ‘थ्व सत्वयात जिं न्हापा हे खंगु खः । तर जिं सुयातं मधया, थुकी विश्वास मयाइपिं नं दइ ।’