गणतन्त्र व संघीयता धरापय् लाःगु गय् ?

सुयागु नीति खः, व हे नेता जुइमाः धइगु सिद्धान्त अक्सर राजनीति ख्यलय् न्यनेदु। न्हापा अथे जू जुइ, तर लिपा मजुयाः हे थ्व खँ पिहां वःगु खः । अथे हे सामाजिक व विकास ख्यलय् नं सुयागु अवधारणा व कार्यक्रमया प्रस्ताव खः, वयात हे ज्या याके बीमाःगु धइगु दु। तर थ्व ख्यलय् नं मेपिनिगु अवधारणा व कार्यक्रम प्रस्ताव खुयाः पहुँच दुपिंसं ज्या जुकेगु याःगु खँ नं न्यनेदु। थथे जूबलय् न राजनीति थासय् लाइ, न त विकासया ज्या हे थासय् लाइ । नेपालय् थथे हे जुयाच्वंगु दु ।

नेपाःया राजनीतिइ वीपी कोइरालां न्ह्याबलें जुजु व नेपाली कांग्रेसयात जक राजनीतिया साझेदार वा स्टेकहोल्डर तायेकाः कम्युनिस्टतय्त इतर पक्ष माने यानाः वल । कांग्रेसया निंतिं कम्युनिस्टत धइपिं त्वालय् होहल्ला न्यायेकीपिं जक खः, साझेदार मखु धइगु थूपिं दरवारियातसें थुगु खँया लबः कयाः राज याःसां कांग्रेसया नीतिइ गुगुं हिउपाः मवः । बरु थः हे न्यले फक्व न्यलाः २०३७ सालय् जनमत संग्रह लिपा वर्गीय संगठनया सदस्यता कायेम्वाःगु व्यवस्था जुलसा कांग्रेस चुनावय् ब्वति कायेत तयार धकाः धाल ।

२०४३ सालया चुनावय् ग्वंगः चिं कयाः दंम्ह वीरेन्द्रभक्त श्रेष्ठं पार्टी नं मखु, देय्न्यंकं छगू हे घोषणापत्रं दने दयेमाः धकाः तकं माग यात । पंचायतया निंतिं उलि सामान्य माग नं पाच्य मजुल । वय्कःयात अंचलाधीश कार्यालयं सःताः न्यनेकने, केरकार यानाः ख्याच्वः बियाः छ् वयाहल । राजनीतिक दल खुल्ला जुयाः राजनीतिक दलपाखें चुनाव ल्वानाः बहुमत वःगु दलं सरकार चले यायेगु व देय् हाँके यायेगु माग तया जूपिंसं छगू हे घोषणापत्रं चुनाव ल्वायेगु माग याःगु धइगु तसकं क्वय्या स्तरया खँ खः । कांग्रेस न्यलेधुंकूगु व गले जुइधुंकूगुया संकेत खः । अथे नं वीपीया नीति, विचार व सिद्धान्तय् न्ह्यानाच्वंगु कांग्रेसं कम्युनिस्टत नाप जानाः छुं यायेगु विचाः मयाः । वीपी दनिबलय् ला वीपीया नीति वीपीं हे न्ह्याकल तर वय्कः मदयेधुंकाः तकं वय्कःया नीतिया कारण थः हे हायलकायल जुइधुंकूसां कांग्रेसं कायम यानातःगु थ्व छगू दसु खः ।

बहुदलीय संसदीय व्यवस्थाय् प्रधानमन्त्री जुयाः देय्या नेतृत्व काये हे माःगु प्रवृत्ति राप्रपां सुरु यासांनिसें मनू राजतन्त्रवादी जूसां गुगु खोल फिनाः नायः जुइ दइ, उगु हे खोल फीगु चलन नं सुरु जुल । सत्ताया सवाः थुइधुंकल धायेवं सिन्हः तिनाः नं मालीगु हे जुयाच्वन, चुनाव त्याकाः नं मालीगु हे जुयाच्वन, पञ्च जुयाः नं  मालीगु हे जुयाच्वन, संसदवादी जुयाः नं मालीगु हे जुयाच्वन, गणतन्त्रवादी जुयाः नं मालीगु हे जुयाच्वन ।

तर २०४६ सालय् धाःसा वीपी कोइरालाया थ्व नीति परित्याग यानाः कांग्रेस वाममोर्चानाप एकता यानाः जनआन्दोलनय् कुहां वल । थ्व वास्तवय्ग णेशमान सिंहया नीति खः । ग्वःगू ग्वःगू मछि कम्युनिस्ट दु, जिं ला म्ह नं मसिउ, छं हे मिले याना हचि धकाः उबलय् गणेशमान सिंहं पद्मरत्न तुलाधरयात धाःगु खँ नं न्यनेदु। थ्व हे गठबन्धनं पंचायतयात क्वःथल । अबलय् मनमोहन अधिकारी, साहना प्रधान, तुल्सीलाल अमात्य, कृष्णराज वर्मा थुज्वःपिं समाजय् ख्वाःपाः नं दुपिं, सोभियत संघनाप सत्तीपिं अले नेपाःया राजनीति भोगे यानाः क्वाःक्वाःगु हि तयाः गणतन्त्र मदयेक मगाः धाइपिंसिकं बहुदल दुसा गाः धाइपिं नेतात हे आपाः वाममोर्चाय् दुथ्याःगु खः । झापा संघर्ष यानाः क्वाःक्वाःगु हि ज्वनाः गणतन्त्र मदयेक मगाः धाइपिं झापाली माले नं २०३९ सालय् माओ विचारया सिपी मैनालीयात चीकाः माधव नेपाल, झलनाथ खनाल, मदन भण्डारी, जीवराज आश्रितपिंसं कब्जा यायेधुंकूगु व नाराय् नौलो जनवाद धइगु दुसां २०४६ सालया महाधिवेशनं सोभियत संघयात नं नाले धुंकूपिं मनूत जुल ।

थुपिं नं वाममोर्चाय् दुथ्यात । संविधानसभां क्वय्या माग तयेमजिउ धकाः धाइपिं प्रचण्ड, बाबुरामपिं वाममोर्चाय् दुमथ्यात । इमिसं संयुक्त राष्ट्रिय जनआन्दोलन संगठन चायेकाः ब्यागलं हे आन्दोलनया घोषणा यात । बहुदल लिपा माले धइगु दल एमाले जुयाः व हे पार्टीया नामं हे चुनाव ल्वातसा बाबुराम भट्टराई थः हे नेता जुयाः निर्वाचन आयोगय् चुनाव ल्वायेगु जनमोर्चा दर्ता यात व एकीकरण जूगु पार्टी एकता केन्द्रया पार्टी जुयाच्वन ।

थ्व स्वयेबलय् अबलय् सुयागु नीति खः, वयागु हे नेतृत्व धइगु खँ ला अथे ं हे कायम जुयावयाच्वंगु खः । एकता केन्द्र तज्यानाः नेकपा (माओवादी) चायेकाः वंबलय् नं जनयुद्ध याये फइमखु धाःपिं साविक पार्टीइ हे लानाच्वन व जनयुद्ध यायेमाः धाःपिंसं हे ब्यागलं नेतृत्व दयेकाः न्ह्याः वन । तर बहुदलीय संसदीय व्यवस्थाय् प्रधानमन्त्री जुयाः देय्या नेतृत्व काये हे माःगु प्रवृत्ति राप्रपां सुरु यासांनिसें मनू राजतन्त्रवादी जूसां गुगु खोल फिनाः नायः जुइ दइ, उगु हे खोल फीगु चलन नं सुरु जुल । सत्ताया सवाः थुइधुंकल धायेवं सिन्हः तिनाः नं मालीगु हे जुयाच्वन, चुनाव त्याकाः नं मालीगु हे जुयाच्वन, पञ्च जुयाः नं मालीगु हे जुयाच्वन, संसदवादी जुयाः नं मालीगु हे जुयाच्वन, गणतन्त्रवादी जुयाः नं मालीगु हे जुयाच्वन ।

पंचायतकालय् महापंच, बहुदल वयेधुंकाः दलया नेता हाकनं जुजुं ल्ययेकाः नं मन्त्री हे नयेगु प्रवृत्तिया दसु कायेत जिउम्ह मनू ला कमल थापा हे खः । तर थुमिके मेगु छगू नं प्रवृत्ति दु, व छु धायेबलय् मजिउ इलय् तक जक थुमिसं खोल पुनाः जुइ, मौका लात धाःसा थःगु सक्कलि ख्वाःपाः नं क्यनी । राजनीतिइ मेगु छगू खँ नं उत्तिकं प्रचारित जू- छुं नं न्हूगु विचाः वल धाःसा संस्थापन पक्षं उकियात ख्यानाछ्वइ, लिनाछ्वइ, व हे विचालं जनताया दथुइ हा काल, व बल्लात धाःसा संस्थापन पक्षं उकियात थःगु अनुकूल दयेकाः थःपिंसं हे छ्यली व विचाः हःपिं मनूतय्त बेदखल यानाछ्वइ । थुकिं यानाः हे वास्तवय् सुयागु नीति, विचाः व सिद्धान्त खः, इमिसं हे नेतृत्व काये मफइगु खः । थौं गणतन्त्र व संघीयता सुयागु एजेन्डा खः, इमिगु हे नेतृत्व कायम मदु। अझ सच्चा देशभक्तया नं नेतृत्व मदु, सच्चा गणतन्त्रवादी नं नेतृत्व मदु, सच्चा धर्मनिरपेक्षतावादीया नं नेतृत्व मदु। थ्व हे कारण थौं संघीयता, गणतन्त्र व धर्मनिरपेक्षता जक मखु, राष्ट्रियता तकं धरापय् लाःगु खः ।

थ्व वास्तवय् संस्थापन पक्ष जुइगु व नेतृत्व यायेगु सवालय् आन्दोलनकारीतय्गु कमजोरीया कारण नं जुयाच्वंगु खः । उकिं सुयागु विचाः खः, वयागु हे नेतृत्वय् आन्दोलन व वयागु हे नेतृत्वय् संस्थापन जुइमाःगु थौ ंया आवश्यकता खः ।

सम्बन्धित बुखँ

LEAVE YOUR COMMENTS