छगू जातिया वर्चश्व घातक

राष्ट्रपति ……ब्रम्हू, प्रधानमन्त्री ….. ब्रम्हू, सभामुख …. ब्रम्हू, राष्ट्रियसभाया प्रमुख …. ब्रम्हू, सेनापति …. ब्रम्हू, प्रहरी प्रमुख … ब्रम्हू, मुख्य सचिव … ब्रम्हू ।
थौंकन्हय् सामाजिक संजालया फेसबुकय् भाइरल जुयाच्वंगु पोष्टिङ्गं बहुजातीय नेपालय् जातीय वर्चश्व सुयागु दु धयागु प्रष्ट क्यनी । थुलि जक मखु, २०४६ साल लिपा मुलुकय् वःगु तःधंगु राजनीतिक हिउपाः लिपा थौं तक जूपिं २५ म्ह प्रधानमन्त्री मध्ये २३ म्ह थ्व हे जातियाम्ह प्रधानमन्त्री जूगु दु । नेपाःया जनसंख्याय् छुं नं जातिया बहुमत मदु अय्नं बहुजातीय, बहुसांस्कृतिक, बहुधार्मिक मुलुक नेपाःया प्रमुख तहलय् ब्राम्हण समुदायया हे मनूत लानाच्वंगु कारणं मुलुकया आदिवासी जनजाति, मधेसी लगायत समुदायया मनूतय्गु राज्यपाखें जुयाच्वंगु उत्पीडनयात अःपुक हे वाःचायेके फइ ।

नेपाःया राष्ट्र प्रमुख राष्ट्रपति खः । राष्ट्रपतिया निक्वःगु कार्यकालया लागिं नं विद्यादेवी भण्डारी हे निर्वाचित जुइधुंकूगु दु । सरकार प्रमुख प्रधानमन्त्री खः । प्रधानमन्त्री नेपाःया कार्यकारी प्रमुख खः । वरियताय् राष्ट्रपति न्हापांम्ह खःसां प्रधानमन्त्रीं हे फुक्क ज्या यायेगु याइ । राष्ट्रपति सेरेमोनियल जक खः । स्वंगूगु तहलय् नं एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओली शक्तिशाली प्रधानमन्त्रीया रुपय् निर्वाचित जुइधुंकूगु दु ।

३७ प्रतिशत आदिवासी जनजाति व २२ प्रतिशत मधेसी दुगु देशय् १२ प्रतिशत ब्रम्हू समुदायया मनूत प्रमुख पदय् थ्यनीगु धयागु छुं कथंया भवितव्य मखुसें न्हापांनिसें सुनियोजित ग्वसाःया लिच्वः खः धयागु खँय् गनं शंका मदु । थ्व योजनाया शिकार देय्या बहुसंख्यक जनता लानावंगु खँयात नं नकारे याये फइगु स्थिति मदु ।
पृथ्वीनारायण शाहया गोरखा राज्य विस्तारा खस जातिया खः । मुलुकय् ब्रम्हू व खसत जानाः सलंसःदँ मयाक राज्य संचालन यायेधुंकूगु स्थिति खःसा आः वयाः थुपिं ब्रम्हूतय्सं खस जातिया मनूतय्त नं लिउने लाकाः थःपिनिगु वर्चश्व ल्यंकेत ताःलाःगु खः । खस जातिया पृथ्वीनारायण शाहया सन्ततितय्त तकं राज्यसत्तां च्यूत यानाः शाहवंशीय शासनया अन्त यायेगु ज्याय् नं थुमिगु अहम् भूमिका दु । आः खस जुजुया अन्त लिपा थ्वहे जातियापिं मनूतय्सं राज्यशक्ति ल्हातय् कयाच्वंगु खँ राज्यया वरियताय् थुमिगु हे वर्चश्व दयाच्वंगु खं प्रस्ट याइ ।

नेपाः बहुजातीय देश खः । तर थन शाहतय्सं स्वसःदँ मयाक शासन न्ह्याकल । राणातय्सं राज्यशक्तियात थःपिनिगु हे परिवार दुने सीमित यानाः १०४ दँ तक राणा शासन न्ह्याकल । थुकियात ‘जहाँनिया’ राणाकाल धकाः नं धायेगु याः । मुलुकय् थुज्वःगु हे निश्चित जातिया वर्चश्वय् शासन न्ह्यानाच्वंगु खँयात वाःचायेकाः २०६२÷६३ स जनआन्दोलन व सशस्त्र आन्दोलन जुल । न्हूगु संविधान दयेकेगु नापं मुलुक संघीय संरचना व समावेशी संरचनाय् कानुनी रुपं वंगु खःसां नं राज्यया प्रमुख उच्च तहलय् छगू हे जातिया मनूत दयाच्वंगुलिं उत्पीडित जनतां हिउपाःया सवाः काये मफयाच्वंगु वास्तविकता खः ।

प्रादेशिक व प्रतिनिधि सभाया निर्वाचनया लिच्वःकथं आः फुक्क हे उच्चतहलय् थुगु वर्चश्व कायम जूवंगु दुसा आः वयाः प्रदेश प्रमुख व मुख्य मन्त्रीत नं थुगु हे जातिया बाहुल्यताय् लानाच्वंगु दु । आः निर्माण जुइगु केन्द्रीय सरकारय् नं थुगु हे जातिया मनूतय्गु बाहुल्यता दइगु निश्चित जुयाच्वंगु दु ।

नेपाःया न्हू संविधान निर्माणया क्रमय् तयार जूगु अन्तरिम संविधानय् तकं राष्ट्र निर्माणया उच्च तहलय् विविध जातिया मनूतय्गु पहुँच सुनिश्चित यानातःगु खः । थुज्वःगु संविधान पारित यायेमालीगु आशंका न्हापांगु संविधानसभा हे भङ्ग यायेगु ज्या थुगु हे जातिया मनूतय्सं याःगु खः । लिपा वनाः थुगु जातिया वर्चश्व दुगु राजनीतिक पार्टीतय्गु आन्तरिक सहमतिया लिधंसाय् पहिचान रहित व नां मदुगु ७ गू प्रदेश निर्माण यानाः उकियात हे नेपाःया न्हू संविधान धकाः जनतायात क्वचिंकेगु ज्या याःगु खःसा उगु हे संविधानया लिधंसाय् जूगु प्रादेशिक व प्रतिनिधि सभाया निर्वाचनया लिच्वःकथं आः फुक्क हे उच्चतहलय् थुगु वर्चश्व कायम जूवंगु दुसा आः वयाः प्रदेश प्रमुख व मुख्य मन्त्रीत नं थुगु हे जातिया बाहुल्यताय् लानाच्वंगु दु । आः निर्माण जुइगु केन्द्रीय सरकारय् नं थुगु हे जातिया मनूतय्गु बाहुल्यता दइगु निश्चित जुयाच्वंगु दु ।

थुगु जातिया मनूतय्सं थनया आदिवासी जनजातितय्गु पहिचान हे न्हंकेगु ज्या जुइ फइगु आशंका नं जुयावःगु दु । नेपाःया अन्तरिम संविधानय् छु लागाय् छुं जाति व भाषाभाषीया पहिचान दु, बाहुल्यता दु अले अज्याःगु जातिया उद्गमस्थल खः, उकियात अनया हे पहिचान बीगु सुनिश्चित यानातःगु खः । उगु हे जातिया मनूतय्गु नेतृत्वय् प्रदेश संचालन यायेगु खँ न्ह्यथनातःगु खः । तर थ्व फुक्क खँयात न्हंकाः दकले न्हापां प्रदेश ल्याः ६ गन खस जातिया उद्गम स्थान व बाहुल्यता दुगु खः, उगु प्रदेशया नां पहिचानया नां मबिसे ‘कर्णाली प्रदेश’ नामाकरण यायेधुंकूगु दु । थुकथं अनया मनूतय्गु पहिचानयात न्हंकाः छगू खुसिया नामं प्रदेशया नामांकरण यायेत थुपिं ताःलाःगु दु । थुकिं यानाः मेमेगु थाय्, गन बहुसंख्यक रुपं आदिवासी जनजातितय्गु वसोवास दु, उमिगु कला संस्कृतिया पहिचान दु – अज्याःगु पहिचानयात न्हंकेकथं पहिचान रहितया प्रदेशया नामाकरण जुइगु सम्भावनाया कारणं बहुसंख्यक आदिवासी जनजातित त्रस्त जुयाच्वंगु दु, आक्रोशित जुयाच्वंगु दु ।

२०६२/०६३या जनआन्दोलन व सशस्त्र आन्दोलन बहुसंख्यक जाति, आदिवासी जनजातिया पहिचान व अधिकारया निंतिं जूगु खः धयागु खँय् शंका मदु । थ्व वास्तवितकयात ल्वःमंकाः आः हाकनं एकल जातिया वर्चश्वया लिधंसाय् सत्ता न्ह्याकेगु न्ह्याइपुगु म्हगस खनाच्वंगु जूसां थ्व दीर्घकालिन जुइमफइगु खँय् सकल आदिवासी जनजातित निश्चिन्त । न्हू नेपाः निर्माणय् सकल जातियात उचित सम्मान स्थान दयेमाः, समावेशी जुइमाः अले समानुपात्तिक जुइमाः धयागु खँय् इलय् हे ध्यान बीगु पाय्छि जुइ ।

nshakya@gmail.com