नेपाःया राष्ट्रिय राजनीतिइ पुष्पलाल

कम्युनिष्ट धइपिं सर्वहारा वर्गया प्रतिनिधि, अले कम्युनिष्टतय्गु मिखाय् कांग्रेस धइपिं पूँजीपति वर्गया प्रतिनिधि । मेखे कांग्रेसया नजरय् कम्युनिष्ट धइपिं उग्रवादी व इतर पक्ष । थ्व मनोविज्ञान व मनोभाव स्वाभाविक खःसां राष्ट्रिय राजनीतिइ निरंकुश पंचायती व्यवस्थां शासन यायेफुगु कारण हे थ्व मनोविज्ञान व मनोभाव जूवन । कम्युनिष्ट व कांग्रेसया सिद्धान्त हे मिले मजू । मेखे राष्ट्रिय राजनीतिइ भारतीय सत्ता व देय् दुनेया राजतन्त्र थुज्वःगु शक्ति केन्द्रनाप हिसाबकिताब थ्याकाः राजनीतिया मुख्य हिस्सेदार वा स्टेकहोल्डर जुया वयाच्वंगु कांग्रेस जूगुलिं इमि नेतातय्गु नजरय् कम्युनिष्टत धइपिं त्वालय् छुं हैसियत मदुपिं ल्याय् म्हचात थें जुइगु जु हे जुल । अप्वः हाल धकाः मातृकाया सरकारं ला प्रतिबन्ध हे तयाबिल । लिपा वैधानिक ज्या जक यायेगु धकाः निवेदन तःबलय् जुजुं प्रतिबन्ध लिकायेकेबिल । थथे जूबलय् जुजुयात नं म्हितेगु लँ चाल । २०१७ सालया ‘कू’ लिपा महेन्द्रं राजनीतिक रूपं न्ह्यानाच्वंपिं, सांसद जुयाच्वंपिंत हे पंचायती नेता दयेकाः न्ह्याकलसा कम्युनिष्टतय्त थीथी आयोग प्रवृत्तिया लागाय् जागिर नकेगुनिसें सिआइडी दयेकल ।

थुज्वःगु इलय् पुष्पलाल श्रेष्ठ हे छम्ह जक थुज्वःम्ह नेता खः, गुम्हेसिनं राष्ट्रिय राजनीतिया आकांक्षाकथं विघटित संसदया पुनर्स्थापनाया माग यात । अबलय् २०१४ सालय् सत्याग्रहलिपा कांग्रेसं नं संविधानसभाया माग त्वःताः जुजुं बिउगु संविधानयात माने याःगु हे गल्ती खः । थुपिं पलायन जुयावन धाइपिं सिद्धान्तवादी कम्युनिष्टत नं दुगु खःसा मेखे कांग्रेसया स्वब्वय् निब्व बहुमत दुगु व वल धाःसा कांग्रेसं हे सरकार चले याइगु संसदया माग यानाः पुष्पलाल कांग्रेसया च्यः जुल धकाः धाइपिं नं दुगु खः । गुलिं कार्यकर्तां ला मोज यानाच्वंपिं कांग्रेसतय्त जुजुं सिधयेकल धकाः लय्तायाः कम्युनिष्ट पार्टीया अफिस पिने दीपावली नं यात । संसदीय व्यवस्था दुसा हे जक कांग्रेस व कम्युनिष्ट धकाः चुनाव ल्वाये दइ, संसद हे मदुसा उकथं ल्वाये दइमखु धइगु दृष्टिकोण तःम्ह पुष्पलाल हे खनेदत । तर अनेक स्वार्थ व दर्शनया कारणं कां जुयाच्वंपिनि पुचलय् वय्कः गद्दार साबित जुल ।

पुष्पलालं अबलय् गुगु विचाः न्ह्यब्वल व राजतन्त्र विरुद्धया लडाइँलय् मित्रशक्ति धकाः माने यात व कम्युनिष्ट दर्शनयात जक कःघानाः न्ह्यानाच्वंपिं व कांग्रेसं नापं त्वःते धुंकूगु संविधानसभाया मागय् जक तक्यनाच्वंपिनि दृष्टिइ गलत जुइगु स्वाभाविक खः । तर इतिहासं पुष्पलालया विचाःयात सही साबित यायेधुंकूगु दु। २०४६ सालया आन्दोलन कांग्रेस व वाममोर्चा छप्पँ जुयाः हे सफल जुलसा २०६३ वैशाख ११ गते अबलय्या जुजु ज्ञानेन्द्रं विघटित संसदया पुनर्स्थापना यानाः हे लोकतन्त्रया पुनस्र्थापना यानाबी माल । थुगु संसदं हे जुजुया थासय् प्रधानमन्त्री गिरिजाप्रसाद कोइरालायात राष्ट्रप्रमुख घोषणा यानाः नेपाःयात धर्मनिरपेक्ष राज्य दयेकूगु खःसा अन्तरिम संविधान दयेकाः माओवादीतय्त थुगु हे संसदय् तनाः उकियात व्यवस्थापिका संसद धकाःरूपान्तरण यानाः संविधानसभाय् वनेगु लँपु चायेकूगु खः ।

पुष्पलालं काःगु नीति गुगुं उग्रवादी नं मखु, गुगुं सम्झौतापरस्त नं मखु । कांग्रेसलिसेया तं नं मखु, लय् नं मखु, जुजुनाप सत्तीगु कि तापायेगु धइगु खँलिसे नं गुगुं स्वापू दुगु खँ मखु। खःसा लोकतन्त्रया निंतिं छु आवश्यक खः, उलि हे जक खः ।

थुकथं मूल्यांकन यायेबलय् पुष्पलाल श्रेष्ठया राजनीति धइगु राष्ट्रिय राजनीतिया आवश्यकतापाखें हे निर्देशित जूगु खनेदु। महेन्द्रं हःगु पंचायती व्यवस्थाया ढाँचा कम्युनिष्ट शासन प्रणालीपाखें हे खुयाकाःगु खः । वर्ग संघर्ष धइगु खँग्वःया थासय् वर्ग समन्वय धइगु धायेछिंगु खँग्वः तयाबिउगु खः । वर्गीय संगठन धकाः नं चायेकल, भूमिसुधार धकाः नं हल, मुलुकी ऐन हयाः खत व जातमाफिक सजाय जुइथाय् खतअनुसार जक सजाय जुइगु धकाः भदौ १ गतेयात जातीय मुक्ति दिवस धकाः नं हंकल । थथे जूबलय् नेपालय् जुजुं हे कम्युनिष्ट शासन व नीति हसेंलि झी छाय् सनेमाल धकाः धाःपिं कम्युनिष्टत नं पिहां वल । मेखे थुकिया विरोधय् जुजु व कांग्रेस निथीसितं दुश्मन शक्ति तायेकीगु सिद्धान्तवादी कम्युनिष्ट नं पिहां वल । गुलिं कांग्रेस क्वःदःगुलिं लय्ताःपिं नं पिहां वल ।

आः वयाः मूल्यांकन यायेबलय् संकटया इलय् हे मनूतय्के अनेक विचलन पिहां वइगु स्वाभाविक खः । उग्र व कट्टर मनूत झन् हे उग्र व कट्टर जुयावनी धाःसा सम्झौतापरस्त मनूत सम्झौतापरस्त व बिकाउ नं जुयावनी । गुलिं छुं मयासें पलायन जुयाः थःगु ज्या यानाः नये धकाः राजनीति त्वःतावनी । गुलिं उग्र व कट्टरपिं हाकनं टिके जुइ मफया बिकाउ जुयावनी । तर पुष्पलालं काःगु नीति गुगुं उग्रवादी नं मखु, गुगुं सम्झौतापरस्त नं मखु । कांग्रेसलिसेया तं नं मखु, लय् नं मखु, जुजुनाप सत्तीगु कि तापायेगु धइगु खँलिसे नं गुगुं स्वापू दुगु खँ मखु। खःसा लोकतन्त्रया निंतिं छु आवश्यक खः, उलि हे जक खः । अले वय्कः सुंलिसे क्वछुना नं मदी, सम्झौता नं यानामदी । महेन्द्रं मेमेपिं नेतातय्त थें वय्कःयात नं ‘युज एण्ड थ्रो’ यायेगु ल्याखं वा चाकु सवाः थुइकाः सिधयेका छ्वयेगु ल्याखं प्रधानमन्त्री दयेकेगु प्रस्ताव नं तःगु खः । दूततसें वय्कःयात बनारसय् नाप लायेगु कुतः याःगु खः धाइ । तर वय्कलं थ्व सवालय् ध्यान हे तयामदी ।

कम्युनिष्ट धकाः धायेवं हे क्रान्ति यानाः सत्ता कब्जा याइपिं धाइ । तर पुष्पलाल नेतृत्वया कम्युनिष्ट पार्टीं २०१५ सालया हे चुनावय् ब्वति काल । थ्वयां न्ह्यः २०१० सालया नगरपालिकाया चुनावय् हे उम्मेदवार थनेधुंकल । अबलय् येँय् न्हापांम्ह मेयर जूम्ह जनकमान श्रेष्ठ कम्युनिष्ट पार्टीयाम्ह हे खः । मेखे लिपा वनाः नेपाःया कम्युनिष्टत गुलिं चीनमुखी जुलसा गुलिं रुसमुखी जुल । तर पुष्पलाल श्रेष्ठ गुगुं ध्रुवय् वंगु खँ गुबलें पिहां मवः । थ्व नं वय्कःया विशेषता खः । आः दुपिं आपालं कम्युनिष्टतसें पुष्पलालयाके हे पार्टी सदस्यता कयागु धकाः धायेगु यानाच्वंगु दु। थ्व खँ गुलि खः, गुलि मखु सीमदु। तर फुक्कसिनं हे २००६ सालय् पुष्पलालं स्थापना याःगु कम्युनिष्ट पार्टीयात हे मूल कम्युनिष्ट पार्टी धकाः माने यानावयाच्वंगु दु ।

खय्त नं न्ह्याम्ह न्ह्याखे हे जूसां दथुइ अनेकतनेक यानाः जूसां झापा संघर्ष, १०दँ तकया सशस्त्र जनयुद्ध यानावःपिं जूसां वय्कःयात हे संस्थापक महासचिव तायेकाः उगु हे कम्युनिष्ट पार्टीपाखें वयाच्वनागु खः धकाः धयावयाच्वंगु दु। जिमिसं न्हूगु चायेकागु धकाः मधाः । पुष्पलाल म्वानाच्वंगु इलय् वय्कःयात याकःचा लाकाः सैद्धान्तिक विमति तयेगु, त्वःता वनीगु, थःथःहे तःधं जुया जुइगुनिसें वय् कःयात गद्दार धकाः घोषित याःगु जूसां अन्ततः पुष्पलाल श्रेष्ठ कम्युनिष्टया संस्थापक नेता धकाः सकसिनं माने याःगु दु। थ्व हे वास्तवय् नेपालय् कम्युनिष्ट आन्दोलन न्ह्याकूम्ह पुष्पलालया त्याग, समर्पणया उपलब्धि जूगु दु ।