न्यातपौ देगःया जिर्णोद्धार व स्थानीय श्रमदान
पुष्प मुनंकःमि
कोरोना अले लकडाउन । नेपाल जक मखु थ्व पृथ्वी (धर्तिमाता) हे आरामय् च्वनाच्वंगु ई । न्यने दु सछि द“या छकः थथे ल्वय् महामारीया रुप कयाः पृथ्वीइ न्यनी । सायद प्रकृतिं काःगु थ्व विश्राम खः । सकल मानव जाति धाःपिंत दुने कुनाः लकस थः यथें पिने जुइगु छगू अवसर । तर कोरोनाया आक्रान्तया ई दुने नं ख्वपय् च्वंगु न्यातापोल (ङातापोल) स्यं–ल्ह्वनेगु ज्या धाःसा न्ह्यानाच्वंगु दु ।
२०४५ सालया भुखालं स्यना अबले नं स्यं–ल्ह्वनेगु ज्या जूगु खः । अबले दकलय् च्वय्या छतँ स्यनाः अथे हे ४ इन्च ति पाःगु खः । अबले नं ख्वप नगरपालिकाया आर्थिक अले प्राविधिक ग्वाहालिं थ्व न्यातापोल अले उकिया लिक्कसं च्वंगु भैलद्यः नं स्यं–ल्ह्वनेगु ज्या पूवंगु खः ।
थ्व पालय् नं २०७२ सालया तःभुखाय् (८.२ रेक्टर स्केल, खय्तला सरकारं थीथी हुनिया कारणं ७.९ जक धाःगु दु) या कारणं भैलद्यःया द्यः छेँ अले न्यातापोल बामलाक हे स्यन । थन तक कि न्यातापोलया गृह प्रवेश यायेत दयेकातगु मू लुखाखलुया अंगः तक नं तज्याःगु खः । अले दकलय् च्वय्यागु पौया त्वानासि“ं मध्ये छगः त्वानासिँ हे भुखाय् ब्वयाच्वंगु इलय् कुतुं वःगु खः ।
थ्व विश्व प्रसिद्ध न्यातापोलया निर्माण कला दुग्यंका स्वयेगु खःसा थौंया राय्फ्ट फाउण्डेशन अले ज्यामितिय दृष्टिं पुरा वर्गाकार डिजाइन, अले भार (लोड) दक्व वर्गाकारया केन्द्रबिन्दुइ संरचनाया केन्द्रीय गुरुत्वाकर्षण(Center of Gravity) लाइगु यानाः डिजाइन यानातःगु खः । भुखाय् ब्वइबलय् वइगु हलचलय् थ्व गुरुत्वाकर्षण संगु छपू हे मपाइगु याना डिजाइन यानातःगु अले मोहडात तक नं ग्रीड (Module Scale) य् थन तक कि १०८ गः त्वानासिँ तक नं मोडुल स्केलय् तयातःगु छगू उत्कृष्ट बास्तुकलाया डिजाइन कथं कायेछिं ।
अले व इलय् नं लखं असर मयाकेत द्यःचाः तया वाटर प्रुफया ज्या तक नं व्यवस्था यानातःगु यथार्थ थन न्ह्यथनेबलय् उगु इलय् उमिगु प्राविधिक ज्ञानयात थन छ्यंक्वछुके माः थें च्वं । अथे हे पिनेया छगः अंग अले दुने मेगु अंगः दयेकाः उकि दथुइ खालि ९ऋबखष्तथ० तयाः देगःया गृहस्थलय् पिनेया फय्या आगमनया व्यवस्था यानाः अन दुने ब्वलनिगु ख्वाउ“गु अले फ्वसा वइगुयात नं समाधान यानातःगु दु, गृहस्थलया गोप्यता कायम याना ।
सिभिल निर्माणया मिखां थथे खःसा आध्यात्मिक दृष्टिं स्वयेबलय् थ्व देगः हानं पुरा हे पूर्वीय दर्शनय् बः कयाः डिजाइन यानातःगु यचुक खनेदु । न्यागू फः, त्वाथया जवंखवं न्याज्वः शक्ति, न्यागः थां क्वाः, न्यातँ पौ, देगःया प्यंगू कुनय् न्याम्ह गणेद्यः, यानि पञ्च तत्व, पञ्च योग, पंच कुमारी, पंच कन्या, पंच धातुया सांकेतिक अर्थ कथं दयेकातःगु देगः । देगःया पलिइ १०८ गः त्वानासिँ दु, गुकिया अर्थ खः जप, ध्यान याइबलय् १०८ गः दुगु माला जप यानाः शान्ति स्वस्ती याकि । यानि दछिया १२ लाः अले छम्ह मनूया ९ गु आत्मा अथवा प्राण परित्यागया ई कथं ब्वथलातःगु ९ गू छिद्र अले दछिया १०८ छिद्र । थज्याःगु देगःया दुने उग्र भैलद्यःयात कःघायेत स्थापना यानातम्ह शान्त मुद्राय् च्वंम्ह सिद्धीलक्ष्मी, न्यां पात्र मखु ल्हातय् जल पात्र ज्वनाः, ल्यूने मिया आभा मखु पलेस्वांया लप्तेया आभा तयाः सांकेतिक रुपं शान्त, सौम्य देवि अले उग्र भैल द्यः स्वया तजायेक, जवंखवं मिजं शक्ति देव तयाः अले मिजं शक्तियात हे आसन दयेका च्वंम्ह देवी सिद्धी लक्ष्मी बिराजमान दु न्यातापोल देगलय् । गन पौ पतिकं यखानातःगु फय्गं तिनितिनि न्यानाः शान्ति, सौम्यया सन्देश न्यंकाच्वनी ।
नेपाः जुजु धकाः नांजाःम्ह जुजु भूपतीन्द्र मल्लया डिजाइन कथं दयेकूगु थ्व न्यातापोलया बारे राष्ट्रिय अभिलेखालयय् सुरक्षित यानातःगु थ्यासफू गुकियात डा. जनकलाल वैद्यजुं सफूया रुपय् पिकयादीगु दु, कथं ख्वपया कालिगढ जक मखु यल, नाला, भ्वँत आदि थाय्या ज्याविज्ञत तक ग्वाहालि वयाः खला दुने दने सिधयेकूगु धयागु न्ह्यथनातःगु दु । यानि थ्व देगः दनेत न्हापा हे ज्यासलय् दक्व तयार यानाः अन युद्ध स्तरय् ज्या यानाः दयेकूगु अनुमान यायेछिं ।
थ्व न्यातपोल देगः दयेकेगु थासय् न्हापा हे चिग्वःगु मेगु न्यातँजागु देगः दुगु जुयाच्वन गुकियात सुधार यानाः वा उत्कृष्ट डिजाइन यानाः अले मगाःगु जग्गा अधिग्रहण यानाः अन च्वंपिं मनूतय्त आःया पलिख्यः (पलिसा ब्यूगु ख्यः यानि थासय् च्वंपिं जूगुलिं अन च्वंपिंत पालिख्य धाइ) थासय् स्थानान्तरण याःगु जुयाच्वन ।
थज्याःगु न्यातापोल जिर्णोद्वारया ज्या थ्व पालय् नं भक्तपुर नगरपालिकाया आर्थिक अले प्राविधिक ग्वाहालिं न्ह्याना च्वन । २०४५ सालया भुखाय् लिपा मर्मत याःगु इलय् सिँया ज्या नं यक्व हे यायेमाःगुलिं जुइमाः थ्व पालय् सि“याज्या खास हे याये म्वाः । खालि स्यंगु जक ल्ह्वनेगु अले पौ जक मिले यायेगु ज्या छसि कथं न्ह्यानाच्वन । खय्त ला नगरपालिकाया अनुमानित बजेट ६५,१३,३५८।– तका खः । तर लकडाउन जुया खः ला, त्वाः त्वाः, अले भजन खलः पाखें मदिक श्रमदान वयाः ग्वाहालि वयाच्वंगु दु ।
गथे थ्व देगः दनेत ख्वप पिनें नं यक्व हे ग्वाहालि वःगु खः । आः तक अथे हे ५५० म्ह ति श्रमदानय् वये धुंकूगु दुसा २४ पुचः श्रमदान यायेत पियाच्वंगु दु । थज्याःगु श्रमदान यायेत उच्च बारया दुजः अले सर्वोच्च अदालतय् तक नं बहस यानादीम्ह वकिल मय्जु अनिता जधारी तक नं श्रमदान याना लय्ताःगु खनेदु ।
अथे हे प्वल अपा सिलेत यक्व हे मय्जुपिं वयाः ग्वाहालि यानाच्वंगु दुसा पौ चिइत ७८ दँ दुम्ह दुरुकाजि सुवाल उलि च्वये वनाः ज्या याना च्वंगु स्वयेबलय् झी पुर्खा प्रति गर्व ताया वइ । न्हापाया सीप प्रविधि छ्यलाः ल्ह्वनेगु ज्या न्ह्याकेगु ज्या कःघानाच्वंम्ह वरिष्ठ जिर्णोद्वार आर्किटेक्ट भाजु रामगोविन्द श्रेष्ठ अले वय्कःयात ग्वाहालि कथं निर्माणस्थलय् भाजु पूर्ण गोपाल राजचल सनाच्वंगु दु ।
भाजु पूर्ण गोपाल राजचलया कथं थीथी थासं नगद ७ लख, ग्वंगः अपाः, पोल अपा १५ द्व, चा, क्वपु ग्वाहालि कथं वयाच्वंगु दु । अथे धिसिलाक ज्या यायेया नितिं सम्पदा क्षेत्रय् ज्या यानाच्वंपिं दकःमि अले सिँकःमितय्त हे ज्याखँय् छ्यलातःगु दु । थ्व हे रफ्तारं ज्या न्ह्याना वन धाःसा ७ गते निसें खः ग्वयेगु न्ह्याकाः थ्व असार महिना दुने हे जिर्णोद्वार ज्या पुवनीगु अनुमान अःपुक हे यायेफइ ।
LEAVE YOUR COMMENTS