न्हापांखुसी म्ये प्वाः खनाबलय् ग्याः व लसताया मिश्रित अनुभव

थिमि – ‘छं थ्व याये फइमखु, स्वन्हुतक द्यां लानाः च्वनेमाः, लछि न्ह्यवंनिसें तयारी यायेमाः, सकसितं भ्वय् नकेमाः’ धकाः गामय् च्वंपिंसं म्ये प्वाः खंकेत ख्यानाच्वंगु खः । अथेला ख्वपया बिस्काः जात्राय् म्ये प्वाः खंकेबलय् हि वल धाःसा अनिष्ट जुइ धइगु जनविश्वास दुगुलिं नं ग्याःचिकु ब्वलनीगु स्वाभाविक हे खः ।

‘गामय् च्वंपिनिगु खँ जिगु दिमागय् म्हिताच्व, ग्या नं ग्यात, न्ह्याक्व हे पिडा जूसां नं हि छता मवयेमा धइगु जक चाहना जुयाच्वनीगु, न्हापांखुसी म्ये प्वाः खनाबलय् हि मवयेवं अबलय् बल्ला थम्हं यानागु ज्या पूवन धइगु महसुस जुल व लसता नं वल’ जुजुभाइ बास श्रेष्ठं थःगु अनुभव न्यंकादिल ।

मध्यपुर थिमि बोडेया श्रेष्ठं २०६६ बैशाख २ गते न्हापांखुसी म्ये प्वाः खंकादीगु खः । म्ये प्वाः खनेवं चन्द्राकारया भ्वाय् (महादीप) कुबिया वनेमाः । म्ये पिकयाः सहर परिक्रमा यायेमाः । थुकथं म्ये प्वाःखंम्ह मनूयात सर्वसाधारणं द्यः सरह माने याइ । मनूयात दुःख कष्ट बीम्ह राक्षसयात ज्वनाः म्ये प्वाः खनाः सहर चाःहिकल धाःसा दुःख नाश जुइ धइगु जनविश्वासय् जात्रा न्यायेकीगु खः ।

जात्राया आकर्षण हे म्ये प्वाः खनेगु परम्परा खः । व हे परम्परा ल्यंका तयेया निंतिं जुजुभाइ श्रेष्ठं च्यादँ तक म्ये प्वाः खंकाः २०७३ सालंनिसें क्वचायेकादिल, तर आः नं वय्कःयात गुरुया मान प्राप्त जुयाच्वंगु दु ।जात्रैजात्राया सहर ख्वपया धार्मिक मान्यता कुबियाच्वंगु कला, संस्कृत व देगःया देगलं छायेपियातःगु मध्यपुर थिमिया पर्याय खः, बिस्काः जात्राय् म्ये प्वाः खनेगु परम्परा ।

कलाकारतकं जुयाच्वनादीम्ह जुजुभाई थःगु मौलिक कला व संस्कृतियात ल्यंकातयेत म्ये प्वाः खंकाः जिम्मेवारी पूवंकागु महसुस यानादी ।
ख्वपया मध्यपुर थिमिया बोडेय् दँय्दसं म्ये प्वाः खंकाच्वंम्ह बुद्धकृष्ण बाग श्रेष्ठं २०६६ सालय् म्ये प्वाः खंकीमखु धकाः पत्रपत्रिकां समाचार सार्वजनिक जुल ।

वयां लिपा वय्कः जुजुभाईं छेँजःपिंलिसे सरसल्लाह यानाः म्ये प्वाः खंकेगु निर्णय यानादीगु खः । म्ये प्वाः खनीगु मुलु ताःई न्ह्यवंनिसें चिकनय् थुना तयातइ । व हे मुलु हयाः देवगणया पुजा यानाः मौलिक बाजं थानाः सकसिगुं न्ह्यःने म्ये प्वाः खनेगु परम्परा दु । म्ये प्वाः खने धुंकाः अर्धचन्द्रया भ्वाय् (महादीप) ब्वहलय् कुबियाः सहर परिक्रमा याइ ।

बोडेया थीथी शक्तिपीठया दर्शन याकेधुंकाः विधिपूर्वक लिकयाः मुलुयात अन हे तयेगु परम्परा दुगु थनया संस्कृति अध्ययेता प्रदीप श्रेष्ठं कनादिल । ‘श्री श्री जुजुभाइया जय’ धकाः जयजयकार याःगु लुमन्ति वय्कःयाके अझं ताजा हे जू ।

जुजुभाइनं धयादिल, ‘जिपिं साधारण मनूयात देवतुल्य धइगु तायेकी, थःत अज्याःगु महसुस मजू, तर थनं हे लोकंह्वात, गामय् च्वंपिं व मेमेपिंसं तकं म्हसीकल, न्हापा ला आर्ट शिक्षकया रुपय् जक जुयाच्वनागु खः, वयां लिपा सकसिगुं न्ह्यःने परिचित जुइगु मौका चूलात ।’ च्याक्वःतक म्ये प्वाः खंकाः संस्कृतियात ल्यंका तये खंगुलिं मनय् शान्ति जूगु वय्कलं धयादिल ।

# न्हापांखुसी म्ये प्वाः खनाबलय्
न्हापांखुसी मुलुं सूबलय् जुजुभाईयात ग्याःचिकु व लसताया मिश्रित अनुभव जुल । म्येँया च्वय्या भागय् ला दइगु जूगुलिं अःपुक हे वनीगु तर, क्वय्या भागय् पिलि दइगुलिं प्वाः खनेत तकसं हे थाकुइगु वय्कलं न्यंकादिल । म्ये प्वाः खनेबलय् गुलि स्याइगु खः, व स्वयां अप्वः मुलु लिकाइबलय् स्याइगु जुजुभाईया अनुभव दु ।

‘झण्डै निघौतक प्वाः खंगु म्ये पिने तयेमाः, लाः पिहा वयाच्वंगु दइ, म्ये कक्रक्क जुयाः गनाच्वनेधुंकी, अबलय् मुलु लिकाइबलय् तसकं स्याःगु महसुस जुइ’ जुजुभाइनं धयादिल । वय्कलं २०६६ सालनिसें २०७३ सालतक म्ये प्वाः खनाः संस्कृतियात निरन्तरता बियादिल । वयां लिपा बुद्धकृष्ण बाग श्रेष्ठं हाकनं निरन्तरता बिया वयाच्वनादीगु दु ।

तीर्थमाया व सानुभाईया न्याम्हम्ह सन्तान (माइलाम्ह काय) जुजु भाईया स्वम्ह दाजुकिजा व स्वम्ह तःकेहेँ दु । म्ये प्वाः खनेगु त्वःतूसां नं गुरुया थासं पुजाआजाय् सरिक जुया वयाच्वादीम्ह जुजुभाइनं २८ दँया उमेरय् न्हापांखुसी अनुभव कयादीगु खः ।

परम्पराकथं म्ये प्वाः खनेगु त्वःतल धाःसा अनावृष्टि जुइमखु, अनिकाल लगे जुइमखु, महामारी, तःभुखाय् वइमखु, पाहांपिंत याउँक व अःपुक लही फइगु व धर्मप्रति आस्था अप्वइ धइगु जनविश्वास दु ।

विधिपूर्वक म्ये प्वाः खनेमाः । मुलु दयेकीम्ह मनुखं नं व्रत च्वनेमाः । म्ये प्वाः खनीम्ह नं स्वन्हु न्ह्यवंनिसें व्रत च्वनेमाः । पशुपछियात थी मजिउ, स्वन्हुतक लः जक त्वनाः च्वनेमाः व थीथी अनुष्ठान यानाः च्वनेमाः । मेपिनिगु छेँय् तकं वने मजिउगु परम्परा दु ।

# जुजुभाईया खने मदुगु पाता
म्ये प्वाः खंकाः चर्चा मुनादीम्ह जुजुभाइ फाइन आर्टस्या छम्ह अनुभवी कलाकार जुयादी धइगु खँ कला क्षेत्र बाहेकं म्हो हे जक मनुखं सिउ । जलरंग व एक्रेलिकपाखें चित्रकारिता याये ययेकीम्ह् जुजुभाई ताःई न्ह्यवंनिसं स्कुलया विद्यार्थीतय्त चित्रकला ब्वंका वयाच्वनादीगु दु ।

टबलयातकं सौखिन जुजुभाइनं धयादी, ‘आर्ट धइगु जिगु मुख्य पेशा खः, जीवंकाःछि यायेगु ज्या खः, म्ये प्वाः खनेगु धइगु थम्हं फत्तले जक यायेगु खः ।’कलाकारं फेसबुकया माध्यमं न्ह्याकूगु शनिवारीय स्थलगत चित्रकला कार्यशालाया ‘मध्यपुर थिमि सिरिज’ अन्तर्गत खुक्वःगु ज्याझ्वलय् मध्यपुर थिमिस्थित सिवाः त्वालय् महाद्यः व गणेद्यःया देगःयात जलरंगं आर्ट पेपरय् किया च्वनादीम्ह जुजुभाइ चित्रकला संस्कृति व परम्पराया संरक्षणय् ग्वाहालि जुइगु धयादी ।

थ्व हे भदौ २८ गतेनिसें शुरु जूगु उगु अभियान अन्तर्गत थिमिया बोडे, नगदेश, निगूपुखू, चपाच्व, सिद्धिकाली व लाय्कुलिइ कार्यशाला क्वचायेधुंकूगु दु । थिमिया महत्व व किम्बदन्तीया बारे संस्कृतिया अध्ययेता प्रदीप श्रेष्ठं पत्रकारतय्त जानकारी याकादीगु खः । ज्याझ्वःया संयोजक दिवेशमान प्रधानं चित्रकलामार्फत थिमियात म्हसीकेगु हे अभियानया मुख्य उद्देश्य खः धयादी ।

थ्व हे कात्तिक १० गते कलाकारं दयेकूगु चित्र निगू पुखुलिइ ब्वज्या यायेत्यंगु दु । पुरातत्व विभागया पुरातत्व अधिकृत प्रकाश खड्कां ५०० दँ पुलांगु पूर्वमध्यकालया संरचना व लिच्छवीकालीन सभ्यता दुगु थिमिइ न्हूदँया इलय् न्यायेकीगु बिस्काः जात्रा अतिकं लोकंह्वाःगु धयादिल ।