गुथिया जग्गाय् सरकारी राज
स्वनिगःया आपालं गुथिया जग्गा छु जुयाच्वन धइगु तथ्यांक स्वयम् गुथि संस्थानयाके तकं मदुगु खँ पिहां वयाच्वंगु दु । स्वनिगःया आपालं जात्रा पर्व गुथि जग्गाया आयस्तां चले जुया वयाच्वंगु खः । उकिया निंतिं गुथि संस्थानं गुथि जग्गां जुइगु आम्दानीपाखें वइगु ध्यबा जात्रा पर्वय् बीगु याना वयाच्वंगु खः ।
तर थौं वयाः गुलिखें जग्गा गुथि संस्थानया तथ्यांकय् तकं मदु धायेबलय् आः गुलि आम्दानी जुयेमाःगु खः उलि आम्दानी जुयाच्वंगु मदु धइगु गुथि संस्थानया धापुतिं क्यनाच्वंगु दु । निजी गुथि व राजगुथियात सरकारीकरण यायेधुंकाः तत्कालीन इलय् गुथिया जग्गायात व्यवस्थित रुपं तथ्यांक तयेगु ज्या मयाःगुया लिच्वः खः थौं वयाः गुथि संस्थानया गुलि जग्गा दु धइगु तथ्यांक तक मदयेका च्वनेमाःगु अवस्था ।
खय्त ला गुथि संस्थानं गुथिया जग्गायात संरक्षण यायेगु स्वयां नं उगु जग्गायात रैकर परिणत यायेगुलिं अप्वः ध्यान तःगुया लिच्वः नं सांस्कृतिक संरक्षण यायेत तयातःगु गुथिया जग्गा धमाधम मदयावंगु खः । उकथं हे सर्वसुलभ थासय् दुगु गुथि जग्गा बराबरया जग्गा दुर्गम थासय् जग्गा बियाः नं गुलिखें मू वंगु जग्गा गुथि संस्थानं रैकर यायेधुंकूगु दु ।
अले उकिया निंतिं तत्कालीन कर्मचारीतय्सं गुलि कमे यात धइगु ल्याःचाः तयेगु खःसा मेगु अनुसन्धानया विषय जुइफु । गुथिया जग्गा जक मखु भूमाफिया व तत्कालीन इलय् थःगु पहुँच दुपिं कर्मचारीतय्सं खुल्ला जग्गा, ल्वहँ हिति, सतः, देगः, खुसिं त्वःता वंगु जग्गा, सरकारी वन व पुखूयात तकं थःगु नामय् कायम याःगु खँ सार्वजनिक जुइवं तत्कालीन इलय् प्रधानमन्त्री गिरिजाप्रसाद कोइरालां २०४९ साल पुस १६ पुलांम्ह भूमिसुधार सचिव रामबहादुर रावलया अध्यक्ष स्वम्ह दुजः दुगु समिति नीस्वंगु खः ।
उगु समितिया रिपोर्ट कथं स्वनिगलय् जक १८०० रोपनी जग्गा अतिक्रमण यानातःगु प्रतिवेदन बिउगु खःसा उगु इलय् नं सरकारं समितिया रिपोर्ट सार्वजनिक मयाः । उगु प्रतिवेदन छाय् सार्वजनिक मयात धःगु न्ह्यसः थीथी इलय् दनेगु यानाच्वंसां नं उकियात कयाः सुनां नं लिसः बीगु ज्या धाःसा यानाच्वंगु मदु ।
उगु प्रतिवेदन आः नं भूमिसुधार मन्त्रालयया छगः दराजय् थाँति लानाच्वंगु दु । प्रतिवेदनय् तत्कालीन इलय् शक्तिशाली पद कयाच्वंपिं राष्ट्रया कर्मचारी नां नं दुथ्यानाः च्वंगुलिं उकियात सार्वजनिक यायेगु आँट सरकारं याये फयाच्वंगु मदु वा याये चाहे जुयाच्वंगु मदु ।
थुकथं स्वल धाःसा आपालं गुथि जग्गा वा सार्वजनिक जग्गा व्यक्तिया ल्हाःतय् लानाच्वंगु दु ।
गुगु जग्गा सरकारी खः उकियात लित कायेत सरकार छाय् लिचिलाच्वन धइगु न्ह्यसः नं थन ब्वलनाच्वंगु दु । गुलिखे जग्गा सम्बन्धी अध्ययन यानाच्वंपिं सरकारी कर्मचारीतय्सं यदि सरकारं चाहे जुल धाःसा सार्वजनिक व गुथिया जग्गा लित कायेफइगु आपालं आधार दुगु दावी यानाच्वंगु दु ।
तर स्वयम् सरकार न्ह्यमचिकं उगु जग्गा लित हयेफइगु खँय् धाःसा कर्मचारीपिंसं विश्वास यानाच्वंगु मदु । सरकार न्ह्यःमचिउगु मू कारण उगु जग्गा मिचे याःपिं आपालं धयाथें उच्च तहया सरकारी प्रशासन व राजनीतिक नेतात जूगुलिं खः । तर आः न्ह्यसः छु ब्वलनी धायेबलय् सरकारी उच्च प्रशासक जुइवं, राजनीतिक नेता जुइपिं छुं उमिसं न्ह्याग्गु याःसां जिउगु खत ला ?
गुथि जग्गा केवल गुथिया जग्गा जक मखु नेपाःया संस्कृति लिसे तप्यंक स्वाःगु छगू अमूर्त धरोहर खः तर सरकारं उगु धरोहरयात माःगु संरक्षण यायेगु ला गन खः गन अझ थःगु ज्याकू तयेत तकं गुथि संस्थानया जग्गा राज यायेगु गुलि पाय्छि ?
भूमि सुधार मन्त्रालयया वर्तमान उच्च कर्मचारीया धापूयात स्वयेगु खःसा सरकारं भूमाफिया वा धाये सार्वजनिक जग्गा अतिक्रमण यानाच्वंपिंत कारबाही यायेगु मनस्थिति हे दयेकूगु मदुनि । मन्त्रालयया उच्च कर्मचारीया कथं रावल प्रतिवेदनयात कयाः आः तकं सम्बन्धित मन्त्री चिउता तकं प्वंकूगु मदुनिसा अझ प्रधानमन्त्री थ्व विषयसं रुची तकं तयाच्वंगु मदु ।
थ्वहे झ्वलय् अझ थप सरकारी जग्गा भूमाफियातय्सं हड्पे याःगु दु । व नं मेथाय्या जग्गा मखु स्वयम् प्रधानमन्त्री क्यार्टर बालुवाटारया ११९ रोपनी जग्गा भूमाफियां थःगु नामय् यानातये धुंकूगु जक मखु उकी मतियार कथं सत्तारुढ दलया महासचिव विष्णु पौडेलया नं उगु जग्गा हड्पे यायेगु काण्डय् बय्बय् जुयाच्वंगु दु ।
धायेबलय् थुकिं यच्चुक सीदु, सरकारी जग्गा वा गुथिया जग्गा थःगु नामय् हयेगु निंतिं सरकारया उच्च पदस्थ नेता निसें प्रशासकत तकं गुलि तक सक्रिय जुयाच्वगु दु ? अझ ललिता निवास प्रकरणया मेता खँ धइगु गुलि नं गुथि व उकिया मोही कायम यानातःगु खः उपिं फुक्कं वास्तविक मनू मखुसें अवास्तविक मनू जूगु रिपोर्ट तकं सार्वजनिक जुइधुंकूगु दु ।
तर स्वयम प्रधानमन्त्रीया क्वार्टरया जग्गा भूमाफियातय्सं थःगु कब्जाय् कायेधुंकूगु सार्वजनिक जुइधुंकाः नं सरकारं कारबाही याये मफुगु खँ धाःसा न्ह्यसः चिं ब्वलनाच्वंगु दु । खतुं आः भूमि सुधार मन्त्री पद्मा अर्यालं थःगु सरकारं हे ललिता निवासया जग्गाया बारे खँ पित हयागु व उकियात कयाः थःपिंसं कारबाही यायेगु खँ धयाच्वंगु दु ।
तर जनतां धाःसा मन्त्री अर्यालया उगु खँयात कयाः विश्वास यायेगु आधार खनाच्वंगु मदु । थथे विश्वासया संकट ब्वलंगु मू कारण धाःसा सरकारया मन्त्रीतय् कारणं खः धकाः धायेमाः । ललिता निवास जग्गा प्रकरणया खँ वयेवं सरकारया प्रवक्ता लिसें सूचना तथा सञ्चारमन्त्री गोकुल बास्तोलां पार्टीया महासचिव फँसें जूगु धासें महासचिव पौडेलया बचाउ यानादीगु खः ।
छु धात्थें मन्त्री अर्यालया कथं सरकारया कारणं हे उगु ललिता निवास काण्ड पर्दाफास जूगु खःसा महासचिव पौडेलया काय्या नामय् दुगु उगु जग्गा आः छु जुइ धइगु न्ह्यसः नं थन ब्वलनाच्वंगु दु । आः हे नं गुलिखें गुथिया जग्गा व सार्वजनिक सरकारी जग्गा भूमाफियातय्सं जक मखु, सरकारी कर्मचारीतय्सं कब्जा यायेगु क्रम दिउगु मदुनि धइगु खँ वयाच्वंगु दु ।
अझ सरकारया गुलिखें ज्याकू हे सार्वजनिक जग्गाय् दयेकातःगुलिं अज्याःगु जग्गा छु जुइ धइगु न्ह्यसः ल्यनाच्वंगु दनि । स्वयम् गुथि संस्थानं तकं संस्थानया जग्गा सरकारं छ्यलाच्वंगु व उकिया मुआब्जा कथं सरकारं संस्थानयात बीमाःगु ध्यबा मबिउगु धासें सरकारयात उकिया मुआब्जा बिउ धकाः पौ च्वयेगु यानाच्वंसां नं सरकारं थःपिंसं हे कब्जा यानातःगु गुथिया जग्गाया मुआब्जा बीत तकं कन्जुस्याँइ यानाच्वंगु धइगु नेपाःया सांस्कृतिक पर्वय् सरकारया दृष्टिकोण छु धइगु न्ह्यसः नं ब्वलनाच्वंगु दु ।
गुथि जग्गा केवल गुथिया जग्गा जक मखु नेपाःया संस्कृति लिसे तप्यंक स्वाःगु छगू अमूर्त धरोहर खः तर सरकारं उगु धरोहरयात माःगु संरक्षण यायेगु ला गन खः गन अझ थःगु ज्याकू तयेत तकं गुथि संस्थानया जग्गा राज यायेगु गुलि पाय्छि ?
LEAVE YOUR COMMENTS