ने. सं. ११४४ कौलाथ्व पारू - नःलास्वनेगु

तिलौराकोटयात विश्व सम्पदाय् दुथ्याकेत पहल

रासस-कपिलवस्तया तिलौराकोट दरवार क्षेत्रयात नं विश्व सम्पदातया धलखय् दुथ्याकेत पहल शुरु जूगु दु । उकिया निंतिं पुरातत्व विभागं तिलौराकोट दरवार क्षेत्रयात विश्व सम्पदाया धलखय् दुथ्याकेत निंतिं उगु क्षेत्रय् उत्खननया ज्या न्ह्याकाच्वंगु दु ।

विश्व सम्पदा समितिया सचिवालयय् अज्याःगु प्रमाणसहितया प्रस्ताव थ्यंकेगु निंतिं थौंकन्हय् उगु थासय् च्वंगु प्राचीन महत्वया पुरातात्विक प्रमाण चूलाकेत उगु क्षेत्रय् उत्खनन यायेगु ज्या जुयाच्वंगु दु ।

प्राचीन इलय् जुजु शुद्धोधनया राजप्रासादया रुपय् दुगु उगु क्षेत्रय् सिद्धार्थया मचासूया ई, ल्याय्म्हसू यानाः २९ दँ जीवन व्यतित याःगु थाय् खः । सिद्धार्थं बुद्धत्व प्राप्तिया निंतिं ज्ञान मालेत दरवारया पूर्वी क्षेत्रं पिहां वःगु धापू दु । उगु थाय्या ऐतिहासिक महत्व दुसां नं उचित व्यवस्थापन व सरंक्षणया अभावय् प्रचारप्रसार जुइ मफुगुलिं थौंकन्हय् ध्याकुनय् लानाच्वंगु दु । विभागया प्रवक्ता रामबहादुर कुँवरं उत्खननपाखें गुलिखे बल्लाःगु आधार व प्रमाणत प्राप्त जूगु खःसां उचित ई स्वयां न्ह्यव धाःसा उकियात सार्वजनिक मयायेगु जानकारी बियादिल ।

वय्कःया कथं अन्तर्राष्ट्रिय रुपं हे च्वनीगु बैठकं तिलौराकोटया प्राचीन कपिलवस्तु राज्यया राजधानीया रुपय् दुगु व अनया बुद्धकालीन ई स्वयां न्ह्यः हे बल्लाःगु मानव सभ्यताया विकासक्रम दुगु थीथी अध्ययन अनुसन्धानपाखें प्राप्त जूगु तथ्यया लिधंसाय् विश्व सम्पदाय् दुथ्याकेत अनुमोदन याइगु सम्भावना दु ।
बेलायतया दुरहाम विश्वविद्यालय, लुम्बिनी विकास कोषं तकं नं उगु ज्याझ्वलय् महत्वपूर्ण ग्वाहालि यायेगु नापं सहभागिता प्वंकीगु जुयाच्वंगु दु ।

युनेस्को जापानिज फन्ड इन ट्रस्टया आर्थिक ग्वाहालिइ वंगु स्वदँ न्ह्यवंनिसें उगु क्षेत्रय् उत्खनन यायेगु ज्या जुयाच्वंगु दु । आः वइगु छवाःया दुने राष्ट्रिय व अन्तर्राष्ट्रिय विज्ञतय् छगू मंकाः पुचलं पुरातात्विक उत्खननया ज्या क्वचायेकी । उगु क्षेत्रयात महत्वपूर्ण सम्पदास्थलया रुपय् स्थापित योकत उगु ज्याय् सहभागि जुयाच्वंपिं थीथी देय्या विज्ञतलिसेया समन्वय, सहकार्य व न्हियान्हिथंया उपलब्धिया बारे सहलह याइगु जुयाच्वंगु दु ।

बंगलादेशस्थित युनिभर्सिटी अफ लिबरल आर्टस्या प्राध्यापक डा. सहनज हुस्ने जाहनं विश्व परिवेशय् कपिलवस्तुया प्राचीन सभ्यता विश्वया न्ह्यःने हयेगु निंतिं जुयाच्वंगु उत्खननया ज्या अतिकं महत्वपूर्ण जूगु धयादी । मानवरहित ड्रोनपाखें तस्वीर कायेगु व जमिनया अवस्था थीथी सामग्रीया वैज्ञानिक अनुसन्धानलिपा न्हूगु सुचं व तथ्य पिहां वःगु खः। इशापूर्व च्यागूगु शताब्दीइ सुसंस्कृतिं सम्पन्न मानवबस्ती दुगु तथ्य लुया वःगु खः ।

पाकिस्तानया पुरातत्व विभाग व संग्रहालयया निर्देशक डा. अब्दुल आजिमं दक्षिण एसियाय् हे अनया संस्कृति प्राचीन इलंनिसें हे उत्कृष्ट दुगु उत्खननं प्राप्त प्रमाणपाखें थुइके फइगु धासें उगु क्षेत्रया संरक्षण व व्यवस्थापन यायेमाःगु आवश्यकता दुगु धयादिल । वय्कलं पाकिस्तानय् इस्लाम धर्म स्वयां न्ह्यः बुद्ध दर्शनया बांलाःगु प्रभाव दुगु जानकारी बियादिल । बौद्ध साहित्यय् बुद्धया जन्मस्थल लुम्बिनी, ज्ञान प्राप्त याना बिज्याःगु बोधगया, न्हापां धर्मचक्र प्रवर्तन याःगु थाय् सारनाथ व महापरिनिर्वाण प्राप्त यानाबिज्याःगु कुशीनगरयात बौद्ध धर्मावलम्बितय्सं प्यंगू पवित्र तीर्थस्थलया रुपय् कायेगु याना वयाच्वंगु दु । अज्याःगु स्थलमध्ये तिलौराकोट मदुगुलिं नं उकिं अपाय्सकं चर्चा व महत्व काये मफुगुलिं कारणं हे ध्याकुनय् लानाच्वंगु पुरातत्वविद् कोशप्रसाद आचार्यं विचाः प्वंकादिल ।

उगु थाय्या चर्चा मजूगु व उकिया जःखः क्षेत्रय् भौतिक पूर्वाधारया बांलाःक विकास मजूगुलिं हे नं पर्यटकत लुम्बिनी वयेगु व अनं हे लिहां वनेगु यानाच्वंगु दु । अथे हे स्थानीय कुदान, निगलिहवा, सिसहनिया, दोहनि, सगरहवा क्षेत्रय् तकं उगु पुचलं सर्भे याये धुंकूगु दु ।

थ्व स्वयां न्ह्यः उगु पुचलं सन् २०११ निसें स्वदँ तक लुम्बिनी क्षेत्रय् नं अनुसन्धान यानाः प्राचीन लुमिबनी ग्रामया न्हूगु इतिहास पित हयेगुया नापनापं लुम्बिनी बारे आपालं तथ्य पित हयेगु ज्या याःगु खः । कपिलवस्तु सांस्कृतिक ल्याखं धनी दु । पुरातात्विक ल्याखं नं थ्व थाय् उतिकं महत्वपूर्ण जू । नेपालय् दुगु जिल्ला मध्ये दकलय् अप्वः पुरातात्विक स्थल थ्व हे जिल्लाय् प्राप्त जूगु दु । देय्या तःधंगु पर्यटकीय स्थलया रुपय् विकास याये फइगु सम्भावना दुगु थ्व क्षेत्रयात संरक्षण व व्यवस्थापन यानाः देय्या अर्थतन्त्रय् योगदान बी फइगु विश्वास याये फइ ।