ने. सं. ११४४ चौलाथ्व एकादशी - कामदा एकादशी

सप्तविधानुत्तर पूजाया महत्व

#मुनिन्द्ररत्न वज्राचार्य

नेपाः देय् बौद्ध भूमि खः । थन आपालं कथंया बौद्धधर्मया पूजा याना वयाच्वंगु दु । छाय्धाःसा धर्मय् आस्था दुपिं नेवाःतय्सं थःपिंत वइगु विघ्न बाधा चिइकेत धर्मकर्म याइ । चायेकं मचायेकं वइगु दुःखयात तरे यानाछ्वइ । थथे थीथी पूजा कथं सुस्वास्थ्य, शान्तिया लागि कामना यासे याइगु पूजा मध्ये सप्तविधानुत्तर पूजा नं छगू खः ।

थुगु सप्तविधानुत्तर पूजाया महत्व धयागु हे बोधिचित्त व सम्बोधि लाभया निंतिं बौद्धमार्गीतसें थुगु पूजा याकाच्वनी । झी बौद्धमार्गीत समताया भावना कयाः जीविका यानाच्वनीपिं खः । थः जक मखु सकल प्राणीपिनि कल्याण जुइमा, उद्धार जुइमा धकाः आशिका यानाच्वनीपिं खः । थज्याःगु बिचाः धयागु स्वहित–परहित खः ।

उकिं इलय्–ब्यलय् सप्तविधानुत्तर पूजा याकाः लोकहित व लोककल्याण याकाच्वनी । थज्याःगु पूजाआजा याइबलय् जीवनय् चायेकं मचायेकं वइगु भय, दिन–दशा तरे जुयाच्वनी । तापालय् च्वनाच्वपिं, आखः ब्वनाच्वंपिं थः परिवार, सन्तानयात छुं दुःख मजुइमा धकाः नं थज्याःगु पुजा याकाः भयरहित जुयाः मनया आनन्द कयाच्वनी ।

भौतिक सुख जक मखु आध्यात्मिक सुखया नं तसकं महत्व दु । तर थौंकन्हय् मनूतसें आध्यात्मिक सुखपाखे उलि ध्यान मतयेगु याना वयाच्वन । अय्नंं धर्मकर्मय् ग्यंपिं मनूतसें सप्तविधानुत्तर पूजा, ग्रह दशा, आयु साधना याकाः, पञ्चरक्षा पाठ याकाः पूण्य कयाच्वनी । थथे धर्मकर्म याइपिंत छुं कथंया लाभ अवश्य प्राप्त जूगु दये हे माः ।

सप्तविधानुत्तर पूजा यायेगु चलन न्हापा न्हापा बुद्धया इलय् हे दु धयागु धापू दु । पुलांगु ग्रन्थ साधनामालाय् सप्तविधानुत्तर धयातःकथं पूजा कथं न्हय्गू प्रकारया ध्यान याइ । सप्त विधा अनुत्तर पूजा धकाः न्हय्गू प्रकारया अनुत्तर, सर्वोत्तम प्रधानगु तःधंगु पूजाया रुपय् माने यानातल । व न्हय्गू अनुत्तर खः वन्दना, पूजना, पापदेशना, अनुमोदना, अध्येषण, बोधिचित्तोपाद, परिणामना ।

थथे हे थुगु पूजायात कयाः भद्रचरी महाप्रणिधान रत्नराज स्तोस्त्रय् नं न्हय्गू अंग कथं कयातल । न्हापा न्हापा भगवान बुद्ध श्रावस्ती बिज्यानाः न्याद्वः बोधिसत्वपिंत भद्रचरीया धर्मदेशना यानाबिज्याइगु खः । बौद्ध धर्मया नवग्रन्थय् दुने गण्डव्यूह सूत्रय् नं समन्तभद्र भद्रचरी प्रणिधानयात न्हियान्हिथं पाठ यायेगु थ्व हे सप्तविधानुत्तरया न्हय्गू सूत्र खः ।

थ्व हे सूत्रयात कयाः हे नं सप्तविधानुत्तर पूजा यायेगु चलन खः । थुगु पूजा पञ्चबुद्ध, तारा, लोकेश्वर, शाक्यमुनि गौतम बुद्धयात लुमंकाः गुरुजुपिंसं याइगु खः । थ्व पुजाया लागि आपालं सामाग्रीया व्यवस्था यायेमाः । थुकिया लागि द्यःया प्रतिमा, पौभाः, गुलुपाः १०८, जल तयेगु तिंचा ख्वला १०८, सतुग्वारा तोर्मा १०८, जाकि किसली १०८, दक्षिणा १०८, देवा १०८, पञ्चामृत, थीथी स्वां, सितु, दाफ्वःस्वां, आदि पूजाज्वलं तयार यायेमाः ।

अष्टमंगल धकाः च्यागू वस्तु श्रीवत्छ नाप ब्याः, पुण्डरिक पलेस्वां नाप सितु, ध्वजा नाप सिन्हः, कलश नाप धौ, च्वाम्वः नाप ईका, मच्छे न्या नाप गौलोचन, छत्र नाप न्हाय्कं आदि वस्तु कलश जःख तइ । गुरुजुपिं छम्ह, स्वम्ह, न्याम्ह, गुम्ह वा झिंछम्ह च्वनाः सप्तविधानुत्तर पूजा याइ ।

थ्व पूजा गुरुमण्डल, त्रिसमाधि, चतुरपाद बली, कलशपूजा व सप्तविधानुत्तर भावना यानाः ताःहाकयेक पुजा यायेगु याइ । विशेष कथं व्यवस्था यायेमाःगु जुयाः थ्व पूजाया महत्व अलग हे दु । थ्व पूजाया दर्शन व अर्थ नं तसकं महत्वपूर्ण जुयाच्वंगु दु । सप्तविधानुत्तर पूजा नेपालय् महायान धर्मकर्थ सकस्यां पूजा याना वयाच्वंगु खनेदु ।

गुम्बा चैत्य आदिया न्ह्यःने थ्व पूजा यायेगु याः । थ्वयात महायानी तिब्बतितय्सं तोंछा पूजा धायेगु याः । थ्व सप्तविधानुत्तर पूजा नेपालय् जक मखु जापान, कोरिया व कम्बोडिया थेंज्याःगु देशय् नं यायेगु चलन खनेदुु ।सप्तविधानुत्तर पूजाया मूल उद्देश्य धयागु न्हय्गू अंगया अध्येषणा यायेगु खः । व थुकथं दु ः

(१) वन्दना ः–प्रार्थना)
वन्दना धयागु नमस्कार खः । न्हापा जुयाबिज्याःपिं दीपंकर कनकमुनि व आदि बुद्धपिं, अथे हे ध्यानी बुद्धपिं वैरोचन, अक्षोभ्य, रत्नसम्भव, अभिताभ, अमोघसिद्धि, शाक्यमुनि बुद्ध, बोधिसत्वपिं, लोकेश्वरपिं, तारागणपिं व सकल द्यःपिनि न्ह्यःने च्वनाः झिपतिं जोडे यानाः छ्यं क्वछुनाः श्रद्धापूर्वक पञ्चांग प्रणाम, अष्टांग प्रणाम यानाः वन्दना यायेगु खः । बुद्ध, धर्म व संघयात वन्दना यायेगु खः ।

२. पुजन–पूजा यायेगु) ः
द्यःपिंत वन्दना याये धुंकाः व हे द्यःपिंत अध्र्य पाध्या धकाः पञ्चोपचार पूजा पुष्प, धूप, दीप, गन्ध, रस न्याता प्रकारयागु वस्तुं व सादुरु, सितु, दाफ्वस्वां, न्याफ्व आखे ग्वः व दक्षिणा तयाः गुरुजुं वाक्य ब्वनाः अर्घ याकाः पूजा याइ ।

३. पाप देशना (प्रायश्चित यायेगु) ः
थःपिंसं मसिइकं काय, वाक, चित्तं , राग, द्वेष, मोहं यानागु पापयात द्यःपिनि न्ह्यःने च्वनाः आः पाप मयाये धकाः पाप देशना यायेगु खः ।

४. अनुमोदना (भिंगु कामना यायेगु) ः
सकल सत्वप्राणीया कल्याणया लागि कामना यासे मैत्रि, करुणा, मुदिता व उपेक्षा चतुब्रम्ह विहारया भावना यायेगु खः । थुगु प्रणिधान हे सकल पारमिता प्राप्त जुयाः बुद्धया निर्वाणया लँय् वनेफइ धकाः कामना यायेगु खः । दशकुशल पाप गथे मन, वचन, कर्म, काय, वाक्, चित्तं याइगु पापं मुक्त यायेत अनुमोदन यायेगु खः ।

गथे प्राणी हिंसा मयायेगु, कर्किया धनय् लोभ मतयेगु, करपिनिम्ह मिसायात जबरजस्ती हरण मयायेगु खः । वाक् धकाः फताहा खँ मल्हायेगु, चुकली मयायेगु खः । अथे हे चित्त धकाः बांमलाःगु चित्त तयाः कर्पिंत हेला यायेगु, कर्पिंत दोष बिइगु, मखुगु ज्या मयायेगु खः ।

५. अध्येषणा–भिंगु ज्याया प्रार्थना ) ः
द्यःपिनि न्ह्यःने च्वनाः थीथी स्तोत्र धारणी पाठ यानाः जगतया सर्वसत्व प्राणीपिंत उद्धार याना बिज्याहुँ धकाः बिन्ति भाव यानाः प्रार्थना याना अध्येषणा यायेगु खः ।

६. बोधिचित्तोपाद (भिनेमा धकाः कामना ) ः
सकल प्राणीपिंत छुं नं प्रकारया दुःख गबलें मदयेमा, रोग नं छुं मदयेमा, सकल प्राणीपिं उद्धार जुइमा धकाः बोधिचित्त उत्पन्न यानाः बोधिचित्तपाद यायेगु खः ।

७. परिणामना (उद्धार जुइगु कामना) ः
परिणामना धयागु दुःख सियाच्वंपिं सकल उद्धार जुइ फयेमाः धकाः व संसारया प्राणीमात्रया कल्याण जुइमा, पशु, पंक्षि, दैत्य, देव, नरक, प्रेत आदि लोकय् जन्म जुयाः दुःख कष्ट सियाच्वंपिंत उद्धार याये फयेमा धकाः थ्व पूजा यानागु हे परिणामना खः । सप्तविधानुत्तर पूजा बौद्ध जगतय् तसकं महत्वं जायाच्वंगु दु । थःजक मखु सकसितं उद्धार यायेगु भावनां याइगु पूजा खः । पूजाया अन्तय् थुकथं ब्वनेगु याइ ।

आयुवृद्धि यशोवृद्धि वृद्धिविद्या सुखाश्चेव,
जन धनसन्तान एते सप्तवृद्धि रस्तु ।।
आयु बढे जुइमा, यश बढे जुइमा, विद्या व सुख नं बढे जुइमा, अथेतुं धन, जन, सन्तान नापं यानाः न्हय्ता वृद्धि जुइमा । गुरुजुं थुकथं वाक्य ब्वनाः काइगु आशिर्वाद तसकं अहोभाग्य खः । सप्तविधानुत्तर पूजा यानाया तःधंगु फल प्राप्त जुइ ।