जिं थूकथं ‘हल हल बुंगद्यः’ उपन्यास

दिव्या ताम्राकार

नियात्राया निगू सफू पितबियाः नियात्राकारया रुपय् म्हसीका बियादीम्ह राजेन मानन्धरजुं थ्व पालय् नेपाःया अति लोकंह्वाःम्ह, अले नेपाःमिं अतिकं श्रद्धा तयाः तःजिक जात्रा याना वयाच्वंपिं मध्यय् नं दकलय् ताहाकःगु जात्रा याइम्ह आर्यावलोकितेश्वर वा करुणामय वा बुंगद्यःया बाखंयात आधार दयेकाः उपन्यास न्ह्यब्वयादिसे थःत उपन्यासकारया रुपय् नं न्ह्यलुका दिल ।

वय्कलं बुंगद्यः नेपालय् हःगु बाखंयात थःगु कल्पनाशक्तिं छाय्पियाः २८९पौया छगू तपँगु उपन्यास नेपालभाषा साहित्य धुकुतिइ दुतिनादीगु दु । थुकथंया उपन्यास नेपालभाषा साहित्य ख्यलय् न्हापांगु जुइ सायद । थ्व तःधंगु लसताया खँ खः । ‘हल हल बुंगद्यः’ नामं हे बुंगद्यःयात नेपालय् हःगु घटनाक्रमयात कयाः च्वयातःगु उपन्यास जुइ धकाः अनुमा यायेफु ।

किंवदन्ीि धायेला बाखं धायेला वा इतिहास धायेला थुकियात जातः पुलांपिं आपालं स्वनिगःवासी नेवाःतय्सं अजिबाज्यापाखें न्यनातयेधुंकूगु जुइमाः । न्हापा न्हापा मस्त छचाःलिं मुंकाः मकः कुंकुं अजि बाज्यां कनीगु बाखं हे थजाःगु न्ह्याक्व कंसां सिमधइगु, यक्व हे घटनाक्रम दुगु बाखं जुइगुलिं पूवंक गबलें न्यने खनीगु मखु ।

न्यंलिसे न्यनेमगाइगु थजाःगु न्यँकँ बाखंत नं ईया घःचालं ब्वयेकूगु धुलं बुलुसे च्वंकाबी, विज्ञान प्रविधिया विकासं ईयात हाचां गायाः छत्थुं यक्व हिउपाः हयाबिउगु हुनिं थज्याःगु बाखंया थासय् देश विदेशया अथे अथे हे लसि वःगु आपालं बाखं सफू, कार्टुन, एनिमेसन सिनेमा संकिपातय्सं सकसिगुं नुगः त्याकेत ताःलानाच्वंगु दु ।

झीगु थजाःगु मौलिक बाखंत देशविदेशया श्रष्टापिन्सं कल्पनाया आधारय् च्वयातःगु बाखंत सिबें कल्पनाशिलताय् भ्याःभचा हे म्हो मजू । अझ ला झीगु न्यँकँ बाखंत द्वलंद्वः दँ न्ह्यः हे सृजना जुइधुंकूगु खनेदु । अथ धायेबलय् झी नेपाःमित उगु इलय् हे कल्पनाशक्तिइ च्वन्ह्याःपिं, सभ्यपिं, सुसंस्कृतपिं खः मधासे मगाः ।

नेपालय् साहित्यया लिधंसाय् संस्कृति निर्माण जुइ, संस्कृतिया लिधंसाय् किंवदन्ति सृजना जुइ । थुकथं छगू सजीव, संस्कृतिमय, सभ्य समाज सदि सदिनिसें थौंतक न्ह्यानावयाच्वन । गुणकामदेव जुजुया पालय् मगध देशं वापुसा हयाः वामा पिउगु, वामा सःबलय् वाया दुने जाकि मदुगु, अले नारांद्यवं भविष्यय् करुणामय नेपाः बिज्याइबलय् तिनि वाया दुने जाकि दइगु भविष्यवाणी याइगु बाखं थ्व उपन्यासय् न्हापांगु धायेछिंक न्ह्यब्वयातःगु जुल ।

निगूगु ब्व धायेछिंक जुजु नरेन्द्रदेवाया पालय् देसय् झिंनिदँ तक अनावृष्टि जुयाः कामुनि देशया राजकुमार करुणामययात नेपालय् हल धाःसा वृष्टि जुइ धकाः, जुजु, गुरुजु व भल्या वनाः काःवनीगु, उमिसं अनेक संघर्ष यानाः राजकुमार करुणामययात नेपाल हयेत ताःलाःगु बाखं सविस्तार रोमाञ्चक ढंगं न्ह्यब्वयातःगु जुल ।

थ्व उपन्यासया विशेषता, जिं खनाकथं विवरणात्मक, कल्पनाशिलतां भय्बिउगु, जुजुया प्रजाप्रति कर्तव्य, निगू देय् दथुइया कुटनीतिक सम्बन्ध, नागरिकया देय्प्रतिया उतरदायित्व आदि खना । च्वमिं हरेक घटना परिघटनाय् भतिचा हे उसिं मचासे जिक्व विवरणात्मक, रसमय ढंगं न्ह्यब्वःगु दु उपन्यासय् ।

ताःहाकःगु विवरण हे छाय् मजुइमा, च्वमिया स्येल्लाःगु भाषाशैलीया हुनिं ब्वँमि नं गनं उसिचायेमाःगु थाय् मदु । हरेक खँग्वः नेपालभाषाया हे जूगु नं थ्व उपन्यासया बांलाःगु पक्ष खः । उपन्यास ब्वनेबलय् गबलें बैकुण्ठलोकय् शेषनागया द्यःनेच्वंपिं लक्ष्मी नारायण साक्षात्कार जुइ, गबलें अष्टमातृका अजिमापिं लसतां भयबियाः प्याखं ल्हूगु स्वयेखनी, गबलें शान्तिकर आचाःजुनापं शान्तिपुर दुने नीन्हय्गु गुफा चाःहिउ वनेखनी ।

अथे हे झीगु देय् सिबें नितान्त ब्यागलं लकस, स्वां सि, पशु, मनू दुगु देसय् चाःहिले खनी । तन्त्रमन्त्रया शक्ति, ध्यानया शक्ति, करुणाया शक्ति आदिया किपात झ्वःलाक झ्वःछूवइ । द्यः व दानवया युद्ध अर्थात मैत्री–करुणा व अहंया युद्धय् द्यः वा मैत्री–करुणा त्याइगु छुमां थुकिइ भैरवगण व यक्षगणतय्गु युद्धय् वा ल्वापुइ यक्षगणतय्सं आत्मसमर्पण याइगु लुकथं बियातःगु दु ।

थः मचाया रक्षाया निंतिं छम्ह मामं गुलित कुतः याइ धयागुया दसु थ्व उपन्यासय् करुणामयया मां यक्षणीनं याइगु भयंकर युद्ध खः । यक्षणीयागु रौद्र रुपया वर्णन ब्वनेबलय् हरर फिल्म स्वयाच्वना ला धयाथें आभाष जू । अनावृष्टिं अनिकाल जुयाः जनतां दुःखसिउगु लु ब्वनेबलय् नुगः थुंदी ।

झिंनिदँ तक वा मवयाः दुर्भिक्ष जुयाच्वंगु नेपाः देय्या जनताप्रति करुणा तयाः नेपाः बिज्याःम्ह करुणामयया बाखनं झीत करुणाया महिमा न्ह्यब्वयाबिउगु दु । थ्व उपन्यासमाय मू सार नं थ्व हे खः थें जितः ताः । झीसं विदेशी च्यानलय् साइन्स फिक्सन, फेयरी टेल्स, ऐतिहासिक, धार्मिक, युद्ध आदि आदि विषयया आपाः हे संकिपा स्वया, प्रविधिया विकासं छायांकन जुइमफइगु लुयात एनिमेशन, भिएफएक्स व मेमेगु प्रविधि छ्यलाः धाथें थें च्वंक क्यनेफये धुंकूगु दु ।

मेमेगु देशया दन्त्यकथा व न्हून्हूगु काल्पनिक, सृजनशिलता दुथ्याःगु बाखंया आधारय् आपालं संकिपा प्रदर्शन जुइधुंकूगु दु , जुयाचवंगु दु व भविष्यय् नं जुयांतुं च्वनी । उकिइ मध्ये गुलिं ला ओस्कार सिरपाः तकं त्याकेत ताःलाःगु दु । हलिउडं दयेकीगु थज्याःथज्याःगु संकिपात तसकं लोकं ह्वाः । थजाःगु संकिपा स्वस्वं मचांनिसें बुराबुरितकं मन्त्रमुग्ध जुइगु ।

जिं नं म्हगस खनाच्वना, छन्हु नेपाःया किंवदन्तियात नुगःचु यानाः राजेन मानन्धरजुया कल्पनाशिलतां छाय्पियाः पिदंगु थ्व उपन्यास हल हल बुंगद्यः नं छन्हु एनिमेशन फिल्म जुयाः हलिंया मनूतय् न्ह्यःने थ्यनी जुइ, अले नेपाःव नेपाःमि छकः हाकनं जल्ल थी जुइ ।
थ्व उपन्यासय् जिं ध्याथुइके मफुगु छतानिता खँ नं तये —

१. मगध देसं वा पुसा हयाः नेपाःमितय्सं हर्षोल्लास पूर्वक वा पित, ई जुयेवं वामा नं सल, अय्नं वाया दुने जाकि मदु । जुजुं थः जिलाजं नारांद्यःयाके न्यनेकने यानास्वःबलय् भविष्यय् छगू भिंगु ज्याया निंतिं करुणामययात नेपाः बिज्याकीतिनि । अबलय् तिनि वाया दुने जाकि दइ धइगु कथानक न्ह्यानाववं लिपा करुणामय नेपालय् बिज्याके धुंकाः वाया दुने जाकि दयेका बिउगु प्रसंग न्ह्यब्वयातःगु मदु । बरु करुणामय नेपाः बिमज्याकूनिबलय् हे तःथाय् नेपाःमिपिंसं पुजाआजाया झ्वलय् जाकिं पुज्याःगु दृष्य (पौ १४५, १५९, १७७) वर्णन जुयाच्वंगु दु । थ्व त्रुटी खः वा सामान्य खँ ?

२. उपन्यास क्वचायेकातःगु ब्वय् करुणामययात कामुनि देसं कयाहये धुंकाः येँ, यल व ख्वप मध्ये गन तयेगु धयागु खँय् ताःहाकः विवाद जूगु किंवदन्ति थ्व उपन्यासय् दुमथ्यात, छुं खँ मदु । करुणामययात बुंगय् तयेगु निर्णय जुयाः लिपा तिनि बुंगद्य धायेगु प्रचलन जुयावःगु जुइ धयागु अनुमान न्ह्याम्हसिनं यायेफइ । थ्व हे हुनिं उपन्यासया अन्तय् करुणामययात नेपाः दुत हयेवं हे नेपाःमिपिंसं लसता प्वंकुसे हल हल करुणामय धायेकेमाःगु खः, हल हल बुंगद्यः मखु ।