लंजगोल अर्थात लगं

लंजगोल छगू ऐतिहासिक खँग्वः खः, गुगु अप्रभंश जुयाःथौंकन्हय् लगं जूगु दु । लगं स्वनिगःया क्वःनेपाखे लानाच्वंगु छगू थाय्या नां खः, गुगु छगू इलय् केशावति अर्थात विष्णुमति व बागमति खुसिया संगमस्थल अर्थात दोभान लिकसं लानाच्वंगु थाय् धइगु न्यनेदु । दोभानय् लानाच्वंगु थाय् जूगु जुयाः लगंयात पवित्रस्थल कथं कायेगु यानाच्वंगु दुसा थन आर्यावलोकितेश्वर करुणामयया देगः पलिस्था जुयाच्वंगु दु ।

थ्व देगलय् पश्चिम दिशापाखे ख्वाः जुयाच्वंम्ह तुयुम्ह करुणामयया मूर्ति थापना जुयाच्वंगु दु । लगंया दथुइ लाक धइथें निर्माण जुयाच्वंगु थ्व करुणामय देगःया छचाःखेरं बहाः बही, महाविहार सजे जुयाच्वंगु दु । गुकिं लगं सुन्दरतां भय्बियाच्वंगु दु । थ्व देगःया न्ह्यःनेपाखे अर्थात पश्चिम दिशापाखे लगंबहालय् कीर्तिपुण्य महाविहार पलिस्था जुयाच्वंगु दु ।

थ्व महाविहारय् लुं सियातःम्ह क्वाःपाःद्यः अर्थात तथागत बुद्धया मूर्ति थापना जुयाच्वंगु दुसा महाविहारया दथुइ लाक देगु द्यःया देगः दु । थ्व महाविहारया नं पश्चिमपाखे महाविहार नाप स्वाक्क वज्रधातु विहार निर्माण जुयाच्वंगु दु, गन यइपुसे च्वंगु तुयुगु चैत्यया थापना जुयाच्वंगु दु । अथे हे करुणामय देगःया लिउनेपाखे अर्थात पूर्वपाखे न्हाय्कंबही दु ।

अन कीर्तिपुण्य महाविहारया कचाकथं कीर्तिपुण्य कीर्तिपुण्य महाविहारया हे नामं महाविहार थापना जुयाच्वंगु दु । थथे हे न्हाय्कं बही नापसं च्वाकं बहीलय् नं कचाकथं कीर्तिपूण्य महाविहार थापना जुयाच्वंगु दु । अथेहे करुणामयया देपापाखे अर्थात लगमं दक्षिणपाखे लगंनाप स्वाक तःबहाः दु, गुकियात कीर्तिपुण्य वज्रधातु विहार धायेगु यानाच्वंगु दु ।

थन विहारय् दथुइ लाक धिसिलाःगु चैत्य निर्माण जुयाच्वंगु दुसा थ्व चैत्यया छचाःखेरं चिचिग्वःगु चीभाः निर्माण जुयाच्वंगु दु । थ्व विहारया उत्तर दिशापाखे लोकेश्वर अर्थात करुणामयया मूर्ति थापना जुयाच्वंगु दु । तःबहाःया पिनेसं दक्षिणपाखें गोफलय् यताबहाः दु, गुकिया नामाकरण कीर्तिपुण्य भूवन सुन्दर विहार जुयाच्वंगु दु ।

अन हे लिकसं नबहालय् सिद्धिभर विहार दुसा गोफःया लिक्कसं ब्रम्हाटोलय् पिखाबहाः दु, गुगु पर्भाकन्दन विहारया नामं नांजायाच्वंगु दु । थ्वहे ब्रम्हटोलय् आर्यावलोकितेश्वर करुणामयया देगः नं पलिस्था जुयाच्वंगु दु । लगमय् थथे थीथी बहाः, बही, महाविहार, देगः आदिया निर्माणं लगं झःझः धायाच्वंगु दुसा लगमं सतिक मुसुंबहालय् मणिसिंह व मणिसंघ नांया निगू महाविहार पलिस्था जुयाच्वंगु दु ।

अथे हे क्वहितिइ कीर्तिपुण्य महाविहारया हे कचाकथं कीर्तिपुण्य महाविहार पलिस्था जुयाच्वंगु दुसा लगमं उत्तरपाखे नःबहिलय् धर्मोश्यायन विहार दु । लगं व थ्वया छचाःखेरं थथे थीथी धार्मिक सम्पदाया निर्माणं लगंया महत्व अप्वयाच्वंगु दुसा थन दँय्दसं जनबहाःया कनकचैत्य महाविहारय् पलिस्था जुयाच्वंम्ह आर्यावलोकितेश्वर रथय् तयाः साला हयाः जात्रा न्ह्याइगु जुयाच्वंगु दु ।

गुकिं लगंया गौरव झन् अप्वयाच्वंगु दु । थज्याःगु हे थथिी कारणं यानाः लगं छगू धार्मिक तीर्थस्थल जुयाच्वंगु दु । इतिहासविद्तय्गु धापू दु कि नेपाः देय्या इतिहासय् लगं सदां लुमनाच्वनीगुया लिउने स्वता खँ दु । व खः– दकलय् न्हापां लगंबहालय् कीर्तिपूण्य महाविहारया पलिस्था । गुकिं लगंया विकास प्रक्रियाया शुभारम्भ जूगु खः ।

निगू खः–करुणाया प्रतिक आर्यावलोकितेश्वरया पलिस्था, गुकिं लगं शुद्ध, स्वच्छ, पावन भूमिया रुपय् प्रतिष्ठित जूगु दु । मेगु खः – रथ यात्रा, गुकिं लगंया धार्मिक महत्वयात अप्वयेकाः लगंया विश्वसनीयतायात थकयाबिउगु दु । तर लगमय् कीर्तिपुण्य महाविहारया पलिस्था गथे जुयाः जुल ? थ्व तसकं उत्सुकताया विषय जुयाच्वंगु दु । अथे हे आर्यावलोकितेश्वरया थापना व रथ जात्रा गथे जुयाः जुल ? थ्व मेगु जिज्ञासाया विषय जुयाच्वंगु दु, गुकिया बारे थन न्ह्यब्वयेगु कुतः यानाच्वना ।

कीर्तिपुण्य महाविहारया पलिस्था
तथागत बुद्धया जीवनकालया खँ खः । कपिलवस्तु राज्यय् जुजु शुद्धोधनं शासन न्ह्याकाच्वंबलय् कोशल राज्यय् प्रेसनजीत जुजु जुयाच्वंगु जुयाच्वन । उगु इलय् कोशल जुजु तसकं शक्तिशाली जुयाच्वंगु खःसा कपिलवस्तुया जुजु सूर्यवंशया जुयाः प्रख्यात जुयाच्वंगु खः । थबलय् कोशल देय्या जुजुया कपिलवस्तुया सूर्यवंशया म्ह्याय्मचा छम्ह इहिपा यायेगु मन जुयाः धायेकः छ्वःगु जुयाच्वन ।

तर कपिलवस्तुया जुजुया थःपिं सूर्यवंश धइगु अभिमानं थः म्ह्याय्मचा बिइगु मन मदुगु जुल । तर कोशल देय् तसकं शक्तिशाली जूगु जुयाः म्ह्याय्मचा बीमखु धायेमफुगु जुल । अबलय् जुजु शुद्धोधनया किजा महानामया मथ्याःम्ह म्ह्याय् वसअखतिया गुम्ह दासि नागमुण्डापाखें दुम्ह खः, वयात राजकुमारी नालाः जुजु प्रेसनजीत नाप इहिपा यानाः बियाछ्वःगु जुल ।

गुम्हेसिया पाखें छम्ह काय बूगु जुल । वया नां खः– विरुद्धक ।विरुद्धक तःधिकः जुया वःबलय् छकः वया पाजुपिंथाय् कपिलवस्तु वःबलय् वयात दासिपुत्र धकाः अपमान यानाहःगु जुयाच्वन, गुगु वया नुगलय् चुपिं सूगु घाःसमान जुयाः स्यानाच्वंगु जुयाच्वन । थ्व हे घाःया बदला कायेत थः जुजु जुइधुंकाः विरुद्धकं कपिलवस्तुइ हमला याःगु जुल ।

थथे कपिलवस्तुइ हमला याःवंबलय् तथागत बुद्धं निक्वः तक पनाः सम्झे यानाः लितछ्वःगु जुयाच्वन । तर स्वकःयाखुसिइ नं हमला याःवंबलय् तथागत बुद्धं थ्व कपिलवस्तु निवासीतय् कर्मभोग धकाः त्वःताबिउगु जुल । तर अबलय् तथागत बुद्धं तसकं नुगःमछिंकाः सारिपुत्रयात कपिलवस्तुइ हि बाः वइगु खँ न्ह्यथंगु जुयाच्वन ।

अबलय् विरुद्धकं कपिलवस्तुइ आक्रामक ढंगं हमला याःगु जुल । थथे हमला याःगु इलय् कपिलवस्तुइ जुजु शुद्धोधनया अन्त्य लिपा महानामं शासन न्ह्याकाच्वंगु जुल । गुम्ह विरुद्धकया सद्दे बाज्या खः । विरुद्धक कपिलवस्तुइ हमला याःवःबलय् जुजु महानामं जनताया रक्षाया लागि यक्व हे कुतः याःगु जुयाच्वन ।

अबलय् जुजु महानामं विरुद्धक नापलानाः कपिलवस्तुइ युद्ध शुरु याये न्ह्यः वयागु छगू खँ न्यनेत धाःगु जुयाच्वन, गुगु विरुद्धकं जुजु महानामया अन्तिम इच्छा पूवंके कथं स्वीकृति बिउगु जुल । अबलय् जुजु महानामं न्ह्यःनेसं च्वंगु भराय्धंगु खुसि क्यनाः धाःगु खः, ‘जि हुँ खुसिया लखय् छकः दुने । जि लखं पिहां वलकि युद्ध सुरु याःसां जिउ ।’

जुजुया खँ न्यनाः विरुद्धकं स्वीकृति बिसें न्हिलाः धाःगु जुयाच्वन, ‘लखय् दुने गबाय्त हे च्वनाच्वने फइ ?’ अले जुजु लखय् दुने दुहां वन । तर ताउजालं नं लखं थहां मवःगु खनाः सैनिकत छ्वयाः स्वकेछ्वल । अबलय् जुजु महानामं खुसिइ दुने बुयाच्वंगु सिमाया हाय् थःगु सँ चिनाः आत्महत्या याःगु जुयाच्वन ।

थ्व खँ विरुद्धकं सियाः झन क्रोधित जुयाः कपिलवस्तुइ लाःलाःथे हमला यात, गुकी ३०,००० मनूतय् ज्यान वंगु धइगु उल्लेख जुयाच्वंगु दु ।
तर जुजु महानामं युद्ध पनेत छुं घडि जक जूसां कुतः यानाच्वंबलय् कपिलवस्तुं यक्व हे शाक्यत देय् त्वःताः बिसिउँ वनेत सफल जुल । थथे बिसिउँ वंपिं शाक्यत भारतया थीथी थासय् थ्यंगु खःसा उत्तरय् काश्मिर तक थ्यंगु खः ।

अथे हे दक्षिणपाखे श्रीलंका, पूर्वय् म्यानमार व पश्चिमय् अफगानिस्तान थ्यंगु खः (१) । थुकी मध्ये छथ्वः शाक्यत हिमवत पर्वत खण्डपाखें दुहां वःगु खः । थुमिसं शंखपुर अर्थात सक्वय् जंगलय् तसकं दुःख सियाः जीविका न्ह्याकाच्वंगु जुल । जीवनया थज्याःगु घडीइ थुमि धर्मचित्त उत्पत्ति जुयाः शंखपुरया अबलय्या जुजु जिजादस्तया अनुमति कयाः गुँ विहार धकाः गुंगू विहार पलिस्था याःगु जुल ।

उकी मध्ये छगू खः कीर्तिपुण्य महाविहार, गुगु सक्वय् वज्रयोगिनी द्यः दुगु बहाःयात धायेगु याना वयाच्वंगु दु । उखे विरुद्धकं कपिलवस्तु त्याकाः विजयया सासः ल्हानाः थःगु देय्पाखे लिहां वयाच्वंबलय् भचा झासु लनेत खुसि सिथय् सिमाक्वय् च्वंवन । अबलय् ग्यानापुक्क सः थ्वल । भुखाय् ब्वल, नापं पहाडया च्वं खुसिबाः वयाः विरुद्धकयात चुइके यंकल ।

पापया कर्म भोगय् मयासे मगाःगु जुयाः थःहे दाजुकिजा, कका आदिपिं स्याःम्ह विरुद्धकया जीवन लिपा क्षणभरय् हे समाप्त जुल । संकिपाया बाखं थें जुयाच्वंगु थ्व नेपाः देय्या इतिहासं मिखाय् जायेक ख्वबि वःसां थ्व हे हलिमय् बुद्ध धर्मया प्रचारप्रसारया मू हुनि जुयाच्वंगु सत्ययात सुनां नं सुचुके फइमखु ।

कपिलवस्तुया शाक्यतय्सं थःगु देय् त्वःताः वनेमाःगु विडम्बना व उमिसं सिउगु दुःखया ख्वबिं पिज्वःगु श्रद्धा, भक्तिभाव बुद्ध धर्मया उत्थानया ज्याय् जग समान जूगु दु । थुकिया हे लिच्वः कथं हलिमय् शाक्यत गन गन थ्यन अन अन विहार, चैत्य, बुद्धमूर्ति आदिया निर्माण यासें बुद्ध धर्मया व्यापक प्रचार प्रसार अभियान हे न्ह्याःगु खः ।

थ्व हे झ्वलय् अफगानिस्तानया हलिमय् हे नांजाःगु वामियान बुद्ध थ्व हे कपिलवस्तुया शाक्यतय्गु ल्हाःया शीप खः धयागु न्यनेदु ।
थथे हलिमय् बुद्ध धर्मया उत्थान जुयाच्वंबलय् खुगूगु सदिया न्हापांगु इलय् अर्थात इ.सं. ५०४ पाखे भारतया इलाहावादं कोलिया राज्यया शाक्यत हिमवत पर्वत खण्डपाखे दुहां वःगु जुयाच्वन ।

अबलय् नेपालय् लिच्छवि जुजु वसन्तदेव गुम्ह जुजु मानदेवया छय् खः, वं राज्य यानाच्वंगु जुयाच्वन (२)। थथे कोलियं वःपिं शाक्यत सक्वया कीर्तिपुण्य महाविहार खनाः तसकं प्रभावित जुयाः भावविह्वल जुल । थुकिया मू हुनि खः दकलय् न्हापां कपिलवस्तुया शाक्य व कोलियाया शाक्यतय् दथुया आत्मियता ।

छाय्धाःसा थ्व निगू देय्या दथुइ वैवाहिक सम्बन्ध दुगु खः । अर्थात जुजु शुद्धोधनं कोलियाया राजकुमारी मायादेवी नाप इहिपा यानाः उमिपाखें तथागत बुद्धया जन्म जूगु खः । मेगु धयागु कीर्तिपूण्य महाविहारया कलाकृति, भव्यताया दर्शन खः, गुकिं उमि मनय् नं अज्याःगु हे धार्मिक पुण्य छुं ज्या शुभारम्भ यायेगु प्रोत्साहन प्राप्त जूगु खः ।

थुकिया हे लिच्वः कथं कोलियं वःपिं शाक्य मध्ये आयुदेव नांयाम्ह शाक्यं लगंबहालय् सक्वया कीर्तिपुण्य महाविहारया कचा कथं कीर्तिपुण्य महाविहार नामं हे महाविहार पलिस्था याःगु जुल । कीर्तिपुण्य महाविहारया दुजः व इतिहासविद् हर्षमुनि शाक्यं न्ह्यथंकथं आयुदेवं अबलय् लगंबहालय् महाविहार थापना यानाः बुद्ध धर्मया उत्थान व जागरणय् हःपाः बिउगु खः ।

नापं थ्व महाविहारया संरक्षण व सम्वद्र्धनय् थःगु ज्यान हे समर्पण याःगु खः । आयुदेवया थज्याःगु हे गुणया कारणं लगंबहाःया शाक्यतय्सं आयुदेवयात ह्याउँ आजु अर्थात प्रतिस्थित व्यक्तित्व नालाः भक्तिभाव न्ह्यब्वया वयाच्वंगु खः । थ्व हे कारणं हरेक दँय् न्ह्याइगु बौद्ध धार्मिक ज्याझ्वलय् ह्याउँआजुया प्रतिमा दयेकाः ब्वयेगु, जात्रा यायेगु याना वयाच्वंगु खः ।

आयुदेवं कीर्तिपुण्य महाविहार थापना लिपा लगमय् तःगू मछि हे बहाःबही, विहार महाविहार आदिया निर्माण जूगु दु । गुकी फैचा जइगु खुलागु थाय् थें जुयाच्वंगु लगं सभ्य मानव वस्तिया रुपय् परिणत जूगु खः । थ्व हे झ्वलय् इतिहासविद् हर्षमुनि शाक्यं हानं न्ह्यथंकथं कीर्तिपुण्य महाविहारया अप्वया वनाच्वंगु महत्वयात बोध यासें च्यागूगु सदीपाखे महाविहारया दथुइलाक देगुद्यःया पलिस्था याःगु खः ।

करुणामयया पलिस्था
कीर्तिपुण्य महाविहारया पलिस्थां लगंया महत्व अप्वःगु ला स्पष्ट जुल, गुकिं यानाः लगं व थ्वया नापसं आपालं धार्मिक सम्पदा निर्माण जूगु जुल । थ्व हे झ्वलय् खुगूगु सदिया मध्यकालया खँ खः, नेपाः देशय् लिच्छवि जुजु वसन्त देव धुंकाः राम देवं शासन न्ह्याकाच्वंगु जुयाच्वन (२) । अबलय् भारतया गुप्तवंशया शासकत इलाहावादं नेपाः देय्पाखे वयेगु यानाच्वंगु जुयाच्वन ।

उपिं लगंया स्वच्छता व विकसित धार्मिक सम्पदा खनाः तसकं प्रभावित जूगु जुल । थ्वहे हुनिं ई.सं. ५५० पाखे गुप्त वंशया मणि गुप्त व वया जहान महेन्द्रमतिं लगमय् आर्यावलोकितेश्वर करुणामयया देगः पलिस्था याःगु जुल (३)।लगमय् करुणामयया आसनं लगं पुण्य पावनभूमिया रुपय् च्वछाःगु जुल । नापं थुकिं लगं शुद्ध, स्वच्छ व पवित्रस्थल कथं न्यनावंगु जुल ।

थ्व हे हुनिं करुणामयया पलिस्थाया इलय् थन आपालं भक्तजनत करुणामयया दर्शनया लागि वयेगु यानाच्वंगु खः । उकी मध्ये अप्वः भक्तजनत भारतपाखें वयेगु यानाच्वंगु न्यनेदुसा मेपिं तिब्बतं नं बौद्ध धर्मावलम्बीया सँय्, समिनीत व लामात वयेगु यानाच्वंगु न्यनेदु । तर थौंकन्हय् थज्याःपिं श्रद्धालु भक्तजनत धाःसा वःगु खनेमदु ।

थ्व करुणामय देगःया पलिस्थाया इलय् थन सिँयाम्ह करुणामयया मूर्ति थापना जूगु धइगु न्यनेदु । कीर्तिपुण्य महाविहारया दुजः मोहनरत्न शाक्यं थम्हं न्यनातयागु खँ धकाः न्ह्यथंकथं सिँयाम्ह करुणामयया मूर्ति किलं नयाः भ्वाभः जुयावंगुलिं अन मेम्ह करुणामयया मूर्ति थापना याःगु जुल । गुम्ह आः नं स्वये दनि ।

भारतीय कलाकारतय्गु प्रस्तुति जूगु जुयाः थ्व करुणामयया देगः दक्षिण शैलिं जुयाच्वंगु दु । करुणामय देगःया पलिस्थाया इलय् अन देगः न्ह्यःनेसं सतः छगू नं निर्माण जूगु धइगु न्यनेदु, गुगु आः मदयेधुंकल । श्रद्धा व भक्तिभावं भय्बिउम्ह मणि गुप्त व वया जहान महेन्द्रमतिं लगमय् करुणामयया पलिस्था लिपा ई.सं. ५५७ य् लगं नापसं ब्रम्हटोलय् मेगु करुणामयया देगः थापना याःगु जुल (३), गुगु आः नं स्वये दनि । थ्व देगः लगमय् च्वंगु देगः स्वयां भचा चिग्वःसा थुकिया शैली नं दक्षिण शैली हे जुयाच्वंगु दु ।

करुणामयया रथ जात्रा
लगमय् दँय् छक्वः जनबहाःया कनकचैत्य महाविहारय् पलिस्था जुयाच्वंम्ह आर्यावलोकितेश्वरयात रथय् तयाः साला हयाः जात्रा न्ह्याइगु जुयाच्वंगु दु, गुगु नेपाः देय्या राष्ट्रिय पर्व कथं हना वयाच्वंगु दु । हरेक दँय् चैत्र शुक्लपक्ष अष्टमी कुन्हु जनबहालं आर्यावलोकितेश्वरयात क्वकया यंकाः जमलय् रथय् तइ ।

अनं साला हयाः असनय् थ्यंकी । वयां कन्हय् कुन्हु लाय्कुलिइ अर्थात हनुमानध्याखाय् थ्यंकी । अनं नं रथ सालाहयाः लगमय् थ्यंकाः मांसिमा स्वचाः हुइकी । थथे मां सिमा स्वचाः हुइकीगुयात छथ्वः मनूतय्सं लगमय् च्वंम्ह करुणामय जनबहाया करुणामयया मां जूगुलिं स्वचा चाःहुइकीगु धाइगु चलन नं दु ।

लगमय् रथ स्वचाः चाःहुइके धुंकाः याः न्याइ । अले रथं द्यः क्वकयाः खतय् तयाः जनबहालय् तुं लित यंकी, अले रथ जात्रा क्वचाइ । तसकं न्ह्यइपुसे च्वंगु, थ्व जात्रा गथे जुयाः न्ह्यात धइगु बारे सकसिगुं जिज्ञासाया विषय जुयाच्वगु दु । ब्वने दु कथं जुजु यक्ष मल्लया पालय्या खँ खः यमराज न्हिं न्हिं सुथन्हापां खुसिइ म्वःल्हुयाः स्वयम्भूया दर्शनया लागि वनीगु जुयाच्वन, गुकिं वयात मृत्युंजयया शक्ति प्राप्त जूगु जुयाच्वन ।

थ्व खँ जुजु यक्ष मल्लं सिइकाः वयात नं मृत्युंजय शक्ति प्राप्तिया लागि यमराजयात तान्त्रिक शक्तिं थःगु वशय् काःगु जुयाच्वन । यमराजयात वशय् कायेधुंकाः जुजुं मृत्युंजय शक्ति वरदान बिइत धाल । तर यमराजं थःम्हं अज्याःगु बरदान बीमफुगु खँ कँसें थःत त्वःता बीत अनुनय यात । तर जुजुं यमराजयात मत्वःतू ।

थबलय् यमराजं थःगु रक्षाया लागि आर्यावलोकितेश्वर करुणामययात पुकारे यात । अबलय् आर्यावलोकितेश्वर प्रकट जुयाः जुजुयात आज्ञा जुल, मृत्युंजयया वरदान न यमराजं बीफइ, न जिं बीफु । अथे जुयाः यमराजयात त्वःता छ्वयाबिउ । करुणामयया आज्ञा पालना यासें जुजुं यमराजयात त्वःताछ्वल ।

अबलय् करुणामयं जुजुयात हानं आज्ञा जुल, ‘मृत्युंजयया वरदान बिइमफुसां जिगु शरणय् वइपिंत जिं निरोगीया आशिर्वाद बिइगु जुइ, गुकिं उमि ताःआयु जुइ’ करुणामयं हानं धयाबिज्यात, ‘सुं ज्याथ जिथिपिं ल्वचं कयाच्वंपिं जिथाय् वये मफुपिं सु दुसा जि स्वयम् हे देय्या थीथी थासय् चाःहिउ वनाः दर्शन बीगु जुइ, गुकिं उपिं निरोगी जुइफइ (४) ।’

थ्व खँ न्यनाः जुजु लय्ताल । थ्वयां लिपा जुजुं आर्यावलोकितेश्वर प्रकट जूगु थासय् देगः दयेकाः वसपोलया प्रतिमा थापना याःगु जुल । अबलय्निसें हे करुणामयया रथजात्रा देय्या थःने निसें सुरु जुयाः क्वःने तक न्ह्याःगु जुल । न्यनेदु कथं करुणामय प्रकट जूगु थाय् अर्थात जनबहालय् देगः दयेकातःगु थाय्या लागा उगु इलय् जलकुण्ड वा जलस्रोतया पवित्रस्थल खः ।

तर इलं अन यक्व हे हिउपाः हयाबिउगु दु । अथे नं आः नं जनबहा लिक्कसं वंगः धइगु थाय् दु । गुकियात ह्वंगः नं धायेगु यानाच्वंगु दु । व थाय् जमिनय् तलय् ह्वांग जुयाः खालिगु थाय् जुयाच्वंगु दु, गनं लःया मुहान न्ह्यानाच्वंगु दु धाइ ।

सन्दर्भ च्वसु ः
१) ‘शाक्यतय् गौतम बुद्धलिसेया स्वापू’ डा. केशवमान शाक्य, नेपालभाषा टाइम्स ।
२)Ther arts of nepal- Pratapaditya pal vol 1, 1974
३)’Buddhism during early medieval Nepal Mandala 9733 Ad-1396) Dissertatruon by Indra Siddhi Bajracharya
४) लेख नाप स्वापू दुगु थीथी वेबसाइट