कय्ता दिवस हनेमाः, तपुलि मखु

तपुलि दिवस ! मती वइ । स्वरे ! हल हल व हे फसिक्वाः ! धाइ । पृथ्वी गोल ! थ्व हे धापू यक्व चरितार्थ जुयाच्वनी थौं थ्व देशय् । वन । फुत । मंत धाःगु दिवसत हाकनं हित्तुहिलाः वइ । सी धुंकूम्ह धँय् म्वाना वःथे । चाया खिमिलां नुने धुंकूम्ह पृथ्वीनारायण शाह । नसंता जुयाः लुया वयाच्वन । आः ! गुकुन्हु लाइ ! जंगबहादुर नं ‘खने मदु मदु तय्जु’ धाः वइतिनि । इतिहासया थ्व चक्रिय ख्यलय् महेन्द्रीय राष्ट्रियतां नं थःगु ख्याःकथं वइतिनि । थःगु भूमिका पुनःनिर्वाह याः वइतिनि जुइ ? चक्रिय प्रणाली । सी म्वाःया खँ जुइमखु खनिं ! सीपिंसं थन हाकनं हाकनं पालंपाः म्वाय् दइ । थःगु पाः लिसा लिसा कयाः फये दइ । फइ ।

थौं । तपुलि दिवस ! थौं अनेक विगतया खँत लुमना वयाच्वनी । छगू इलय् । तपुलि आतंक ! मनूतसें तसकं फयेमाला वन । सिंहदरवारय् ज्याय् वनीपिंत तपुलि अनिवार्य । मनूत अनेक ज्या ज्वनाः सिंहदरवार वा मेमेगु सरकारी अड्डाय् वनी । वने माली । तर तपुलि मंत कि प्रवेश निषेध जुइ । दुहां वनेगु खँ जुइ हे मखु । दुहां वने फइमखु । तपुलियात उबलय्या शासनं थःगु शान मान प्रभुत्वया चिं यानाबी । तपुलि मपुंपिं, मदुपिंत उबलय्या शासनं थःगु शान मानस चुनौति खंकी । बहिष्कार याइ । तपुलि उबलय् मनूतय्त क्वत्यलेगु राजनीतिक अस्त्र जुयाबी ।

अबलय् । जिगु ज्या । सिंहदरवार वनेमाःगु कथंया मखु । उकिं जिं सिंहदरवारया तपुलि आतंक फये म्वाः । जि अबलय् कलेजय् । तर अबलय् कलेजय् नं तपुलि आतंकं मत्वःतू । एक भाषा, एक भेष, एक देशया एक नीतिं संचालित अबलय्या एकल शासन । कलेजय् दुहां वनेत नं तपुलि अनिवार्य । पुना वने हे माःगु । तपुलि मदुपिंत हाजिर याकी मखु । गयल याइ । कलेजं पिने तपुलि मपुंसां जिउ । कलेजय् दुहां वनेत तपुलि पुइ हे माः । प्रिन्सिपलयाथाय् तपुलि पुयाः ख्वाः क्यनेमाः । हाजिर यायेमाः । अले राष्ट्रियताया प्रतीक त्वःतूसां जिउ । ल्हाती तयातःसां जिउ । खल्तिइ तयातःसां जिउ । पुना हे तयेमाः । अनिवार्यता मदु ।

तपुलि पुनाः वये मखन कि अबलय् तपुलि आतंकं दुःख बी । हाजिर याये खनीमखु । पिने वनाः तपुलि बालघरि कयाः, त्याय् कयाः हजिर यायेमाःगु स्थिति वइ ।अबलय् राष्ट्रियतायात बालघरि कयाः, त्याय् कयाः नं छ्यले जिउ ।छ्यले फु । अबलय् नागरिकताय् किपा तिकेमाः । मिजंतय्सं तिकीगु किपाय् तपुलि अनिवार्य । तपुलि मदुगु किपायात मान्यता मदु । मनू नेपाली जुयां मगाः । नेपाःया नागरिकता कायेत तपुलि साक्षी तयेमाः । तपुलि आतंकं बचे जुइत अबलय् खुँ लँ नं चाली । तस्वीर काइपिंसं तस्वीरय् तपुलि ‘पेन्ट’ यानाबी । तपुलि मदुपिंत तपुलि दयेका बी । तपुलि राष्ट्रियताया चिं, प्रतीक धाइ । पेन्टेड राष्ट्रियतां उबलय् बजाः काइ ।

तपुलि दिवस ! थौं ! हाकनं म्वाना वइ । झःझः धाइ । तपुलि दिवसया लसताय् तपुलि पुनां प्रभातफेरी न्ह्याइ । तपुलिप्रति जनजागरण थनी । तपुलि राष्ट्रियवादया नुगः खः । प्रचार याइ । मिजंतय्सं जक मखु । मिसातय्सं नं तपुलि पुया हइ । राष्ट्रियताया लिंग दइमखु । उकिं नेपाली तपुलिया नं लिंगभेद दये मजिउ । मिजंतष््सं जक मखु मिसातय्सं नं नेपाली तपुलि छ्यलेमाः । तपुलि दिवस कुन्हु मय्जु, मिसापिंसं नं तपुलि पुइ । आः नागरिकता कायेत मिजंतय्सं जक मखु मिसातय्सं नं तपुलि पुयातःगु किपा तिकेमाली । तिका हइ । अले ला छु ! तपुलिं हे लिंगभेद अन्त्य यानाबी । किपाय् पेन्टेड तपुलिं राष्ट्रियताया बजाः नं च्याइ । तपुलि दिवसं छगू घटना लुमंका बी ।

इहिपा, स्वयम्बरया ज्याझ्वः झःझः धायेक न्ह्यानाच्वनी । म्वःम्वः मनूत । पुरोहितं ज्याझ्वः न्ह्याकाच्वनी । जल बीत पुरोहित जिलाजं भाजुयात ‘तपुलि त्वःतादिसँ धाइ’ ! तर अन भाजुया पासापिं छसलं हाला हइ । ‘पासा ! छं तपुलि त्वःते दइमखु, फुक्कं त्वःतूसां तपुलि ल्यंके माः, त्वःते मजिउ ।’ पासापिं हा हू याइ । फुक्क न्ह्लिी । ‘फुक्क त्वःतूसां तपुलि त्वःते मते ।’ पासापिनि उजं न्यने । जि अजू चाये । छु धाःगु ? तपुलिया गज्याःगु महत्व ? तपुलिया गज्याःगु महिमा ! फुक्क त्वःताः नांगां जूसां सह्य । तपुलि त्वःतेमते ।

अन प्रवाहित जूगु तपुलिया महिमा न्यने । अहो ! देशय् राष्ट्रियतां गज्याःगु जग काये धुंकल । बा ….! अजू चाये ! तपुलि त्वःतेमते, फुक्कं त्वःतूसां जिउ । न्हाय्पनय् थ्वयाच्वनी । लिपा थ्व धापूया रहस्य सिल । भाजुया छ्यनय् सँ मदु खनी, तालु, छ्यं बंजर भूमि । उकिं हे फुक्क त्वःतूसां तपुलि त्वःतेमते धाःगु खनी पासापिंसं । खँ राष्ट्रियताया मखु जुयाच्वन । थौं तपुलि दिवस ! सुनानं धाःथें च्वनी फुक्क त्वःतूसां तपुलि त्वःतेमते । तपुलि पुना हे ति । तपुलि पुना तल धाःसा छ्यं झःझः धाइ ।

तर देय् झं झं नांगां खनेदइ । नग्न देशय् ला कय्ता दिवस न्यायेके माःगु खः । कय्तां नग्नतायात पनी । तपुलिं मखु । प्वाः स्याःगु ल्वय् । कपाः स्याःगुया वासः । देय्या माग कय्ता दिवस खः । तपुलिं पुनाः निर्वस्त्र जुइ जी ला ? तर थौं छ्यंया तालु, बंजर भूमि सुचुकेगु खुँ लँ तपुलि जूथें राष्ट्रियताया नामय् देय्या कमजोरी, अदक्षता त्वःपुइगु, ढकनि जुयाबी । तपुलि दिवस । मात्र खोल । ढोंग ।