न्ह्यसः थनीगु साहित्य नखः
दकलय् न्हापां छुं छुं न्ह्यसः । झीसं नेपालभाषां छाय् सफू पिकया च्वना ? पिकाये माः धकाः जक पिकया च्वनलाकि पिहां वयाच्वंगु सफू उतिकं ब्वनेबहः नं जू ? ब्वनेबह जूसा थुपिं ब्वँमितय्थाय् थ्यनाच्वंगु दु लाकि मदु ? मदुसा हाकनं थथे छाय् ले ? नकतिनि क्वचाःगु छन्हुयंकया निक्वःगु नेपालभाषा साहित्य नखः पूवंक स्वये धुंकाः, न्यने धुंकाः जिगु मनय् ब्वलंगु न्ह्यसः खः थ्व ।
जिं न्यनातयाःगु, साहित्य नखःया धात्थें ज्या थ्व हे खः, न्ह्यसः ब्वलंकेगु । साहित्य नखःयात चनलचल्तीया भासं धायेगु खःसा ‘लिटरेचर फेस्टिभल’ खः । विदेशय् स्वयेगु खःसा थज्याःगु ज्याझ्वः यक्वं जू । अझ तापाक वनेम्वाः, भारतय् नं ततःधंगु हे थज्याःगु ज्याझ्वः जू ।
जयपुरय् जुइगु प्यन्हु न्यान्हुया साहित्यिक नखः गथे जुइ धकाः स्वयेत अन तक वनीपिं नं झीथाय् हे दु । अले झीथाय् नं खस भाय्या ‘लिटरेचर फेस्टिभल’ जूगु इतिहास आः वयाः न्हय्द“ क्यन । जयपुर वना वःपिं व नकतिनि पोखरा जुयाः वःपिनिगु ख“ न्यनेगु खःसां साहित्य नखः धयागु थथे हे जुइ, न्ह्यसः थनेगु ।
थौकन्हय् नेपालभाषाय् सक्रिय प्रकाशकत मध्ये छगू कुतः पिकाकःया विमल ताम्राकारया कथं दछियंक न्यागू दर्जन ति सफू पिहां वयाच्वंगु दु । तर थुकिया बांलाक वितरण धाःसा जुयाच्वंगु मदु । जुइगु नं गथे धकाः, थुपिं सफू गन न्यायेगु दइ धकाः नं सकसिनं सिइमाल नि ।
झीसं नेपालभाषां छाय् सफूत पिकया च्वना ? पिकाये माः धकाः जक पिकया च्वनाकि पिहां वयाच्वंगु सफूत उतिकं ब्वनेबह नं जू ? ब्वनेबह जूसा थुपिं ब्वँमितय्थाय् थ्यना च्वंगु दु कि मदु ? मदुसा हाकनं थथे छाय् ले ?
सफू न्यानाः ब्वने न्ह्याःपिंत मण्डला बुक्स व थुकिया थुवाः माधव महर्जन छुं न्यने मलंगु नां मखु । तर समस्या छु धाःसा आः तक सुनानं नेपालभाषाया सफू अन तयाः मिइ धकाः बिचाः तकं मयाः हँ । थुगुसीया झीगु साहित्य नखलय् थःगु बिचाः प्वंकूपिंमध्ये छम्ह वय्कः नं खः, अले वय्कःया बिचाः न्यनेदुगु खः, नेपालभाषाया सफू बजाः व्यवस्थापनयात कयाः जूगु सहलहया झ्वलय् ।
महर्जनया तप्यंक सल्लाह हे दु– दकलय् न्हापां नेपालभाषां पिहां वइगु सफू बांलाये माल, स्तरीयताया ल्याखं । अले थुकिया वितरण यायेत प्रक्रिया हे पूवंक परिमार्जित याये माल । थ्व प्रक्रिया गथे जुइ माः ले ? महर्जनयाके थुकिया बांलाःगु अनुभव दु ।पक्कां नं वय्कः थःगु मांभाय् धालकि छुं याये माः धाइम्ह खः, थज्याःगु अनुभव कनेत वय्कः नुगः स्याइमखु ।
उलि जक मखु, नेपालभाषायात कयाः नुगः चकंम्हमध्ये छम्ह खः, भुपेन्द्र खड्का । वय्कःया बुक हिल खूब हे नांजाः थौकन्हय् । लिपांगु इलय् चर्चित छुं खास खास सफू वय्कःया हे संस्थापाखें पिहां वःगु खः । वय्कः नं थःगु अनुभव कनेत तयार दु । अथे खःसा झी छाय् पियाच्वना ले म्वायेकं म्वायेकं ? सुरेश मानन्धर सजहकर्ता जुयादीगु उगु सहलहं छुं मखुसां छगू दिशा क्यंगु दु ।
थ्व न्हापांगु चरण जुल । आः निगूगु चरणय् हाकनं छक्वः सकलें मुने माली । मफुसा खासखास सम्बन्धित जक सां मुने मालि, अले छगू कथं खाका हे तयार याये माली, अले छुं मखुसां छताः लँपु ला तयार जुइ, न्हूगु ई कथं झीसं नेपालभाषां सफू गज्याःगु पिकाये माः, अले पिकाये धुंकाः छु गथे यानाः थुकिया विक्रि वितरण याये माः ।
धात्थें साहित्य नखः छु खः धकाः मालास्वल धाःसा सीदइ, थ्व ला बहस यायेगु छगू अवसर हे खः, गन साहित्यकार, लेखकनिसें मेपिं यक्वं मुनी अले छगू विषययात कयाः थःथःगु बिचाः नं प्वंकी । सुयातं थ्व बिचाः मययेफु । यये नं फु । दकलय् तःधंगु ख“ थ्व बिचाः न्हूगु जुइफु । जिगु नितिं थज्याःगु हे छगू बिचाः नेपाःया वरिष्ठ नाट्यकर्मी घिमिरे युवराजया जुल
थथे जुइफत धाःसा निक्वःगु नेपाल भाषा साहित्य नखः जूगुया नं अर्थ दइ, अले थ्व सफल नं सावित जुइ । थःगु मांभाय्या निंतिं धात्थें साहित्य नखः छु खः धकाः मालास्वल धाःसा सीदइ, थ्व ला बहस यायेगु छगू अवसर हे खः, गन साहित्यकार, लेखकनिसें मेपिं यक्वं मुनी अले छगू विषययात कयाः थःथःगु बिचाः नं प्वंकी ।
सुयातं थ्व बिचाः मययेफु । यये नं फु । दकलय् तःधंगु ख“ थ्व बिचाः न्हूगु जुइफु । जिगु नितिं थज्याःगु हे छगू बिचाः नेपाःया वरिष्ठ नाट्यकर्मी घिमिरे युवराजया जुल । थुगुसीया साहित्य नखःया मेगु छगू सहलह नेपालभाषा मञ्चन साहित्यबारे नं जूगु खः । थुम्ह युवराज नं नेपालभाषा व थुकिया नाटक धालकि न्ह्याब्लें नुगः क्वसाःम्ह खः ।
वय्कःलिसे नाप जक लायेमाः, ख“ हे थथे जुइ, झीनापं च्वनाः नाटक याये माल, नेपालभाषाया नं नाटक याये माल । ग्व ले नेपालभाषाया नाटक ? गुबलें गुबलें ला थथे तायेयः झीके सिबें नेपालभाषाया नाटकख्यःयात कयाः वय्कःयात हे अप्वः चिन्ता दु । जिगु अनुभव खः, आःया इलय् नेवाः व झीगु भाय्यात बेक्वःगु मिखां स्वइपिं गुलि दु, उलि हे बांलाःगु मिखां स्वइपिं नं दु, गैर नेपालभाषी जूसां नं ।
थुपिं मध्ये छम्ह थ्व हे युवराज नं जुल । पुष्कर माथेमा सहजकर्ता जुयाः न्ह्याकादीगु खः उगु सहलह । वय्कःया कथं नेपालभाषाय् नाटक क्यनेगु ज्या आःया मखु, यक्व न्ह्यः सुरु जुइ धुंकूगु खः । थुकिया निंतिं झी छुं मखुसां मल्लकाल तक लिहां वनेमाल । आः धाःसा सिथिलताया स्थिति दु ।
सुरुइ हे रामकृष्ण खड्गीं धयादीगु खः, नेपालभाषां नाटक याये थाकु । छाय् थाकु धाःसा थुकिया यक्व हे कारण दु । दकलय् न्हापा ला ध्यबा मदु थुकी । अझ धाये लबः मदु । झीत तायेफु, खस भाय्या नाटक जुल धाःसा अन शायद ध्यबा हे ध्यबा जकं दु कि ? युवराजया ख“ न्यनेगु खःसा अथे मखु, खस भाय्या नाटकय् नं ध्यबा मदु, लबः मदु ।
न त भारतय् नाटक ख्यलय् सनीपिंसं यक्वः कमे याः । ‘जिगु बिचाः कथं,’ युवराजं धयादिल, ‘नेपालभाषाय् नं नाटक क्यनेमाः, क्यनां तुं च्वनेमाः, छाय्धाःसा जिगु मांभाय् जीवन्त दु धकाः क्यनेगु थ्व नं छगू उपाय खः । नाटक क्यनेगु जुयाच्वन धाःसा सकसियां धाइ, अहो, नेपालभाषाय् थथे जू, अथे जू धकाः । थःगु मांभाय्या निंतिं ला थथे याये हे माः ।’
अले, वय्कःया हे भासं, ‘नाटकं सामाजिक रूपान्तरण यायेत नं ग्वाहालि याइ । उकिं दकलय् तःधंगु ला इच्छाशक्ति हे खः । इच्छा दुसा छु जक मजुइ धकाः । लबः मदु धकाः जक हाला च्वनां मजिल ।’ थ्व सहलहय् ब्यति काःम्ह छम्ह मदनकृष्ण श्रेष्ठ नं खः । वय्कःयाके ला तसकं ताहाकःगु अनुभव दु, नेपालभाषाया नाटक म्हितेगु, क्यनेगु, अले निर्देशन यायेगु । वय्कलं सुरुइ धयादिल, ‘जिं आः तकं यक्व यक्व नाटक म्हिते धुन ।’
‘गुलि धकाः ला ल्याःखाये हे थाकु । थुपिंमध्ये दकलय् न्ह्यइपुक म्हितागु धयागु ‘किसि न्याइम्ह मदनमान’ हे खः,’ वय्कःया अनुभव खः । थथे छाय् धाःसा थ्व नाटक वय्कःया मांभासं खः, उकिं न्ववायेत तसकं अःपु । थ्व ला भावनात्मक ख“ जुल । वय्कलं हाकनं लिसा कयाः धयादिल, ‘थ्व नाटक गुलि बांलाः धाःसा उबलय् मेमेगु भाय्या स्वकुमित दोभाषो ब्वनाः तकं थ्व स्वयेत वइगु खः ।’
थुकिया अर्थ ला व हे जुल, नाटक बां जक लायेमाः स्वइपिं कम जुइमखु । मू ख“ कुतः याये माल । यानां तुं च्वने माल । ‘थुपिं सकतां ख“या नितिं जिपिं साझेदारी यायेत तयार दु,’ युवराजया वचन खः । नेपालभाषाया सफू विक्री वितरण यायेत छुं मखुसां न्हूगु दिशा चूलाःगु स्थितिइ आः नेपालभाषाया नाटकय् नं छुं नं छुं यायेगु हःपाःया स्थिति ला वल नि, थुगुसीया नेपालभाषा साहित्य नखःया झ्वलय् ।
झीगु नाटकख्यःयात बांलाक न्ह्याकेत छु यायेमाः, थुकियात कयाः नं आः मेगु चरणया बहस माः । थथे जुल धाःसा, हाकनं धाये थ्व हे खः, साहित्य नखःया सफलता ।
LEAVE YOUR COMMENTS