भाषा जाति संरक्षणया खँ
स्वयेबलय् छुं हे मखुथें च्वंसां भाषा नीति सही जूगु व मजूगुया जक लिधंसाय् देसय् थीथी भाषाभाषी, जनजाति व अल्पसंख्यक जातिया सुरक्षा, सम्वद्र्धन व प्रगतिया खँ क्वःछीगु ज्या जुयाच्वनी । नेपालय् नेपाल सरकारं लागू यानातःगु भाषा नीति स्पष्ट मजू । अथे जुयाः नं बहुसंख्यक बहुजातीय मुलुकय् आपालं नेपाली जनता थःपिनि भाषा सुरक्षा याये मफयाः ध्याकुनय् लानाच्वंगु स्थिति दु ।
मेगु ला छु नेपालभाषा, मैथिली भाषा थेंज्याःगु देसय् दकलय् पुलांगु भाषा व समृद्ध भाषा तकं अज्याःगु हे भाषा नीति गलत जूगु कारणं विस्थापित जुजुं वनाच्वंगु स्थिति दु । थथे हे जुयाच्वन धाःसा म्हिगः विश्वय् हे अत्यन्त समृद्ध भाषा जुयाच्वंगु संस्कृत भाषा गथे थौं मृत भाषा घोषणा जूगु खः नेपालभाषा, मैथिली भाषा नापं नेपाःया हाल रेकर्ड दुगु १२३ गू भाषा छगू छगू यायां आखिर मृत घोषणा हे याये म्वायेक सिना वनीगु खनेदु ।
वर्तमान सरकारं आः नकतिनि देय्न्यंकंया स्कुलय् अनिवार्य रुपं संस्कृत भाषायात लागू यायेगु तयारी याःगु खः । राजनीतिक पार्टीत थःथःगु अधिवेशन, महाधिवेशन व राजनीतिक दाउपेचय् व्यस्त जुयाच्वंगु इलय् सदनं पारित यायेत हःगु थ्व विधेयक संघीय समाजवादी फोरमया सांसद राजेन्द्र श्रेष्ठं चर्को बिरोध यानाः पनाः जक उकियात लागू याये मफयाच्वन ।
यदि उगु विधेयक पारित जूगु खःसा २०४६÷४७ सालय् हे लागू यायेत्यंगु इलय् व्यापक जनमानसं विरोध यानाःलि लिहां वनाच्वंगु अनिवार्य रुपं संस्कृत शिक्षा लागू यायेगु खँ वर्तमान प्रगतिशील धाःगु सरकारं लागू याइगु खइ । अनिवार्य रुपं संस्कृत शिक्षा लागू यायेत्यंगु खँय् २०४७ सालया संविधान लागू जुइकथं तःधंगु विरोध जूगु खः ।
पंचायतकालय् ला छगू भाषा, छगू धर्म, छगू हे वसः धकाः नारा बियाः फुक्कं धार्मिक समुदाय, भाषा समुदाय, तियेगु वसः तकं एकरुपताया नामय् तानाशाही लागू यायेगु हे नीति ज्वंगु खः । आः नं उकी छुं परिवर्तन वःगु मदुनि । उकिं संविधानं भाषाभाषी व जात जातिया संरक्षण व प्रवद्र्धन याना वनेगु धाःसां तबि नं थन मेमेगु अल्पसंख्यक जातिया उत्थान व प्रगति यायेगु याकेगु नीति पित हयेत लिलिचिलाच्वंगु खः ।
थ्व ल्याखं हाल नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी नेकपा धाःगु एमाले व माओवादी मिले जुयाः गठन जूगु कम्युनिष्ट पार्टी कम्युनिष्ट नं मखु, वामपन्थी नं मखु । प्रजातन्त्र व स्वतन्त्रताया बिरुद्ध नीति अबलम्वन यानाच्वंगु कारणं आः एमाले व माओवादी कम्युनिष्ट ला छु प्रजातान्त्रिक पार्टी तकं मखु धइगु क्यनाच्वंगु दु । थ्व ला पंचायत थें हे एकल जातिवादी ब्राम्हणवादी पार्टी कथं खने दत ।
नेपालय् २०५९ सालया जेठ १४ गते जननिर्वाचित संविधासभायात डा. बाबुराम भट्टराईया सरकारं भंग यानाबिल । वास्तवय् उगु संविधानसभापाखें जातीय राज्यया माग जूगु कारणं संविधानसभा हे भंग याना बिउगु खः । अबले उगु संविधानसभा भंग मजूगु जूसा जातीय राज्य स्थापना जुयाः तमाम जाति जनजातिं थःपिनि अधिकार थःपिंसं हे लागू यायेगु हैसियत नं चूलाये धुंकल जुइ ।
तर स्थानीय नेवाःतय्त विस्थापित यानाः पिनेया लाखौं करोडौं मनूत दुत हयेगु नीति सरकारं ज्वने धुंकाः बाह्य चक्रपथ नापनापं न्हूगु स्वंगू स्मार्ट सिटी दयेकेगु धकाः विकासया नामय् थन विनाश यायेत स्वयाच्वंगु दु । स्वनिगः थः थःम्हेसियां हे पुलांगु स्मार्ट सिटी खः । रोम, पेकिङ, पेरिस नापं विश्वया छुं नं विकसित शहर स्वयां स्वनिगःया संरचना म्हो बांलाः मजू ।
नेपालय् नेपाल सरकारं लागू यानातःगु भाषा नीति स्पष्ट मजू । बहुसंख्यक बहुजातीय मुलुकय् आपालं नेपाली जनता थःपिनि भाषा सुरक्षा याये मफयाः ध्याकुनय् लानाच्वंगु स्थिति दु
उकियात स्यंकेत वःपिं पिनेया गैर नेवाःत हे जक खः । थज्याःगु समृद्ध शहरया ५—६ लाख नेवाःतय्त विस्थापित यानाः ५० लाखनिसें १ करोड पिनेया मनूत हयाः थन नेवाःतय्गु सभ्यता, संस्कृति व सरह सहन थेंज्याःगु अति उच्च विश्वस्तरया मान्यतायात विस्थापित यायेगु हे थौंया सरकारया नीति जुयाच्वंगु दु ।
उकिं हे नं. ३ नम्बर प्रदेशय् छम्ह दुम्ह नेवाः मन्त्रीयात नं चीकाहःगु दु । बाह्य चक्रपथ दयेकेवं अन निर्माण जुइगु लँया जःखः झी नेवाःतय्त तये यंकूगु मखु । जग्गा जमीन धाःसा अन झीगु हे काइगु खः । तर मेगु ७४ जिल्लां थन हयाः खय् ब्रम्हू व जग्गा दलाल यायेफुपिं जातिं हे जक अन थाय् त्यलेफइ ।
थज्याःगु इलय् झीगु भाषा, झीगु भेष, जातीय पहिचान व अस्तित्व गन ल्यनाच्वनी ? वास्तवय् नेवाःतय्त राज्यस्तरं हेपे याःगु जक मखुसें मदयेका हे छ्वयेगु षडयन्त्र कथं हे बाहिरी चक्रपथया लोभ क्यनाः थनया नेवाःतय्त अःखतं सिमा गयेकेत हे जक थ्व विकासया खँ न्ह्यब्वयाच्वंगु खः ।
करिब २ लाख रोपनी जग्गा उगु बाहिरी चक्रपथया लागिं मालीगु खँ सार्वजनिक जुयाच्वंगु दु । उगु जग्गा स्वनिगः दुनेयागु हे खः । तर तःमिपिं व चलाकपिं हे जक उगु थासय् च्वने खनीगु जुयाः नेवाःतय् जग्गां नेवाःत बिस्थापित यानाः ५० औं लाख पिनेया मनूतय्त दुत हयाः झीगु अस्तित्वय् हे खतरा हयेगु ज्या थुगु राज्यया नीति कथं कयातःगु दु ।
वास्तवय् थन हे जग्गां कमे याना नयेत थाकुया वयाच्वंगु दु । अझ आः थप जनसंख्या भार अप्वयेका स्वनिगलय् जनसंख्या अप्वः यायेगु ज्या विकास खः कि मखु ? थ्व नं बिचाः यायेमाःगु अवस्था दु । वास्तवय् जनसंख्या अप्वः यायेगु विकास ला ख हे मखु । आः हे स्वनिगलय् जनसंख्या अप्वः जूगु कारणं न्हिथं अपराध नं अप्वया वनाच्वंगु दु ।
संविधानसभाया निर्वाचनया इलंनिसें हे नेमकिपां अथे जुयाः नं दाङ थेंज्याःगु तःधंगु उपत्यकाय् केन्द्रीय राजधानी याये माःगु खँ सार्वजनिक रुपं माग यानाः थःपिनि घोषणापत्रय् न्ह्यथन ।थज्याःगु चीधंगु स्वनिगः दुने ५—५ लाख नेवाःत सुख समृद्ध जीवन हनाः म्वानाच्वंगु थासय् १ करोड पिनेया मनूत वयाः थन च्वनीगु इलय् झी नेवाःत सासः ल्हायेत थाकुया हे पिने वनेत बाध्य जुइगु खः ।
भाषा नीतिया बारे सरकार स्पष्ट मजूगु व छुं ई न्ह्यः जक पुनर्निर्माण प्राधिकरणया नायः भाइकाजी तिवारीं ‘नेपालय् आदिवासी धइपिं हे मदु’ धकाः सार्वजनिक रुपं हे न्ववानादीगु खँयात स्वयेगु इलय् नं नेवाः अधिकार, जातीय अधिकार वा आदिवासी नेवाःतय् स्वनिगः रक्षाया लागिं राज्य गुलि तक मखुगु थासय् लानाच्वंगु दु धइगु क्यं ।
LEAVE YOUR COMMENTS